Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt: triệu chứng và cách điều trị

Trungtamthuoc.com - Tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến thường tiến triển khá chậm và thường gây ra triệu chứng khi nam giới bước sang tuổi 50. Theo thống kê thì Việt Nam có tới 63,8% nam giới từ 60 tuổi trở lên mắc phải căn bệnh này. Càng lớn tuổi thì biểu hiện của bệnh càng trầm trọng.

1 Tuyến tiền liệt và tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Tuyến tiền liệt là một tuyến sinh dục phụ của nam giới nằm vòng quanh cổ bàng quang. Từ ki sinh ra tới khi bước vào tuổi dậy thì, tuyến tiền liệt tăng sinh nhanh chóng và đạt khối lượng khoảng 20g ở tuổi trưởng thành (khoảng 20-25 tuổi). 

Tuyến tiền liệt bao quanh một phần niệu đạo, ống dẫn nước tiểu và tinh dịch ra khỏi dương vật. Khi bị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, tuyến tiền liệt sẽ lớn hơn bình thường, chèn ép niệu đạo. Điều này có thể khiến lượng ảnh hưởng đến việc tiểu tiện, khiến người bệnh thức giấc nhiều vào ban đêm để đi vệ sinh. Nó cũng có thể dẫn đến các triệu chứng tiết niệu khó chịu khác. ^[1]

Tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt hay còn gọi là u xơ tuyến tiền liệt, phì đại tiền liệt tuyến, chỉ xảy ra ở nam giới; khoảng 8 phần trăm nam giới từ 31 đến 40 tuổi mắc bệnh này. Ở nam giới trên 80 tuổi, tỷ lệ là hơn 80 phần trăm. ^[2] Việt Nam có tới 63,8% nam giới từ 60 tuổi trở lên mắc phải căn bệnh này. Càng lớn tuổi thì biểu hiện của bệnh càng trầm trọng.

BPH không phải là ung thư, và nó dường như không làm tăng khả năng mắc ung thư tuyến tiền liệt. Nhưng các triệu chứng ban đầu đều giống nhau. Kiểm tra với bác sĩ của bạn nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường. ^[3] 

2 Nguyên nhân khiến nam giới bị tăng sinh tuyến tiền liệt

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng tăng sinh tuyến tiền liệt vẫn chưa được giải thích rõ ràng. Nhưng các nghiên cứu cho thấy sự thay đổi cân bằng nội tiết khi tuổi tác lớn dần có liên quan mật thiết tới việc hình thành nên căn bệnh này.

Các đối tượng nam giới hay mắc bệnh này là những người nghiện thuốc lá, quan hệ tình dục quá độ, ăn uống không khoa học và hay bị stress.

3 Biểu hiện của bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt.

Khi tuyến tiền liệt tăng sinh hình thành nên các khối u lành tính rã chèn ép vào niệu đạp và gây ra 2 triệu chứng điển hình là tắc nghẽ đường tiểu và kích thích.

Tắc nghẽn đườg tiểu là tình trạng người bệnh không thể tiểu tiện hết, một phần nước tiểu không được bài tiết sẽ ứ đọng lại trong bàng quang. Khi đi tiểu người bệnh hay tiểu ngắt quãng, nhỏ giọt, tia nước yếu tiêu lâu, nặng hưn là bí tiểu hoàn toàn.

Kích thích là tình trạng khối u chèn ép khiến người bệnh luôn có cảm giác mót tiểu, tiểu gấp, buồn tiểu không nhịn được, buồn tiểu liên tục vào ban đêm,...

Kích thước của tuyến tiền liệt không nhất thiết xác định mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng. Một số nam giới chỉ có tuyến tiền liệt hơi to có thể có các triệu chứng đáng kể, trong khi những người đàn ông khác có tuyến tiền liệt rất to có thể chỉ có các triệu chứng tiết niệu nhẹ.

Ở một số nam giới, các triệu chứng cuối cùng ổn định và thậm chí có thể cải thiện theo thời gian. ^[4]

4 Chẩn đoán bệnh tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

4.1 Thăm khám trực tràng

Đây là phương pháp đơn giản nhất, nhanh nhất và ít tốn kém nhất bởi nó chỉ phụ thuộc kinh nghiệm của bác sĩ. Bác sĩ sẽ dùng ngón tay để thăm khám cho bệnh nhân.

Tuyến tiền liệt bình thường có hình quả tim và to như quả táo ở cạnh cổ bàng quang và đỉnh tựa lên vách ngăn niệu đạo. Ngón tay của bác sĩ có thể sờ thấy tuyến tiền liệt qua thành trức trực tràng.

Trong tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt, bác sĩ có thể ước lượng được kích thước, hình dáng, độ rắn chắc và bề mặt của khối u lành tính.

4.2 Siêu âm tiền liệt tuyến

Khối u xơ tuyến tiền liệt có kích thước dao động khá lớn, có thể từ trên 20 tới vài trăm gram. Trường hợp tăng sinh lành tinh, tuyến tiền liệt thường vẫn giữ được hình dáng ban đầu, chỉ một số ít trường hợp phát triển hơn ở một thùy khiến tuyến tiền liệt mất cân đối.

Khi khối u này to dần sẽ làm tuyến biến dạng và có khuynh hướng trở thành hình cầu.

Siêu âm tiền liệt tuyến sẽ cho chúng ta thấy cụ thể hình ảnh của khối u này.

4.3 Soi bàng quang

Việc soi bàng quang sẽ đánh giá được mức độ tắc nghẽn của đường niệu. Kích thước khối u lành tính tuyến tiền liệt không ảnh hưởng tới mức độ tắc nghẽn đường niệu. Có khi khối u to những không ảnh hưởng tới đường tiểu. Ngược lại, khối u nhỏ lại khiến đường tiểu tắc nghẽn rõ rệt.

Việc chẩn đoán phân biệt tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt với ung thư tiền liệt tuyến bằng xét nghiệm định lượng PSA huyết thanh.

5 Biến chứng của tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

Tăng sinh tiền liệt tuyến khiến nước tiểu bị ứ lại, tạo điều khiện cho vi khuẩn phát triển ở bàng quang gây ra viêm đường tiết niệu, sỏi niệu.

Trường hợp nặng hơn, các vi khuẩn này sẽ di chuyển ngược lên trên gây viêm đài bể thận, suy thận mạn tính,...

Một số trường hợp bệnh có thể tiến triển thành ung thư tiền liệt tuyến. Nếu phát hiện muộn và đã có di căn sang các cơ quan khác thì việc điều trị cực kì khó khăn.

6 Phác đồ điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt

6.1 Điều trị nội khoa

Với các trường hợp tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến có rối loạn tiểu tiện mức độ trung bình đến nặng và kích thước khối u dưới 60g thì biện pháp điều trị được lựa chọn đầu tiên là sử dụng thuốc.

Việc sử dụng thuộc nhằm làm giãn cơ trơn tiền liệt truyến và cổ bàng quang, từ đó giảm tắc nghẽn dòng nước tiểu.

Các thuốc điều trị cũng ngăn cản sự sản sinh nội tiết tố nam có liên quan đến phì đại tiền liệt tuyến nhờ đó ngăn chặn được sự phát triển của khối u và có thể thu nhỏ kích thước của nó.

Các loại thuốc điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt được sử dụng hiện nay là:

• Thuốc ức chế alpha 1 với công dụng làm giãn cơ trơn thành mạch, tiền liệt tuyến và cổ bàng quang. Ví dụ như: Alfuzosin, terazosin, Doxazosin,....
• Một số loại thuốc khác như thuốc kháng androgen cũng được phối hợp để làm giảm triệu chứng của bệnh.
• Nếu có nhiễm khuẩn hoặc nghi ngờ nhiễm khuẩn tiết niệu cần cho bệnh nhân dùng kháng sinh.

6.2 Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân bị bí tiểu hoàn toàn.
• Bí tiểu không hoàn toàn nhưng điều trị nội khoa không có hiệu quả.
• Tiểu ra máu.
• Có sỏi bàng quang.
• Nhiễm khuẩn niệu tái diễn.
• Suy thận.

Các phương pháp phẫu thuật cụ thể:

• Điều trị bằng vi sóng áp nhiệt tại vùng tiền liệt tuyến qua trực tràng:

Tạo vi sóng 915MHz, 100W gây tăng nhiệt tại chỗ qua trực tràng. Phương pháp này chỉ đem lại một số hiệu quả nhất định chứ chưa trực tiếp tác động đến tuyến tiền liệt.

• Điều trị bằng laser:

Cách này được sử dụng rất phổ biến trong điều trị tăng sinh lành tính tuyến tiền liệt và áp dụng được với gần như tất cả bệnh nhân (trừ người bị ung thư tuyến tiền liệt).

• Phương pháp cắt nội soi:

Khoét bỏ khối u bằng máy cắt nội soi qua ngả niệu đạo.

• Mổ mở:

Khi bàng quang bị tổn thương hay bệnh nhân bị suy thận hay vị trí của khối u lành tính khó thực hiện được các phương pháp khác thì bác sĩ sẽ xem xét quyết định mổ mở để loại bỏ khối u cho bệnh nhân.

7 Phòng ngừa tăng sinh lành tính tiền liệt tuyến

Để phòng ngừa căn bệnh này, nam giới nên chú ý:

• Chú ý rèn luyện sức khỏe, có chế độ tập thể dục và thư giãn mỗi ngày.
• Uống niều nước để làm sạch được tiết niệu.
• Hạn chế ăn mỡ động vật, thực phẩm bẩn,... 
• Hạn chế bia rượu và chất kích thích.

Tài liệu tham khảo