Xơ Mướp

Xơ mướp được biết đến với khả năng làm sạch và tẩy tế bào chết cho da. Vậy những đặc tính cùng với những ứng dụng trong y học và đời sống của Xơ mướp là gì? Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về loại thảo dược này.

1 Giới thiệu về Xơ mướp

Mướp, tên khoa học là Loofah cylindrica là cây thuộc họ Bầu bí, giàu giá trị dinh dưỡng. 

Xơ mướp là sự lão hóa của quả mướp do sự suy yếu hoặc mất khả năng thích ứng với môi trường của cơ thể và sự suy giảm chức năng của các cơ quan và mô khác nhau. Xơ mướp còn được gọi là Mướp biển, Mướp tắm, Mướp vải rửa bát, Mướp vải rửa bát, Bầu khăn, Bầu bát đĩa, Mướp rau, Mướp giẻ, Mướp rửa giẻ, Mướp mịn, Mướp chà sàn, Mướp rau dại…

1.1 Đặc điểm thực vật của Mướp

Mướp phát triển tốt nhất ở vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới và phát triển mạnh trong đất thoát nước tốt. Nó là một loại cây thân thô, khỏe, cùng gốc và sống hàng năm, cho quả hình trụ và nhẵn được dùng làm rau nấu ăn. Nó mọc trên những cây bụi dài 9 m. Cây có năm thân góc cạnh. Những chiếc lá có màu xanh đậm, hình trứng cải cách với những mảng màu bạc ở mặt trên. Hoa đơn tính, màu vàng, đường kính 5-7,5 cm. Cây ra hoa vào mùa hè. Có 3 giống mướp như: mướp khía, mướp mượt, mướp Đài Loan.

Quả mướp có hình trụ nhẵn và dài khoảng 61 cm và đường kính 7,6 cm. Nhìn chung, quả có vỏ mỏng và nhẵn màu xanh lục, thịt quả màu trắng và hạt hình trứng phẳng, màu đen, nhẵn, dài 1-12 cm. tập trung gần lõi của nó. 

1.2 Đặc điểm phân bố và sinh thái

Mướp được trồng trên khắp châu Á và Hoa Kỳ để làm thực phẩm và chất tẩy rửa nhưng vốn có ở vùng nhiệt đới châu Phi và châu Á. Nguồn gốc chính xác của Mướp vẫn chưa được xác định một cách chính xác, nhưng theo các thông tin cho rằng loại cây này có nguồn gốc từ Châu Á. Nó phát triển tự nhiên ở các khu vực của Ấn Độ, Philippines và Myanmar.

Ngày nay, loại thực phẩm này được tìm thấy ở nhiều vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới trên toàn cầu, bao gồm Châu Phi, Nam và Trung Mỹ. Hơn nữa, nó đang được trồng khắp châu Á, đặc biệt là ở Nhật Bản và Trung Quốc.

1.3 Thu hái và chế biến

Mướp sau khi phát triển sẽ được chọn lọc và giữ lại những quả có kích thước đồng đều nhau, không bị hư hỏng và đến khi quả già và khô sẽ được thu hoạch, hoặc đủ già sẽ được lấy xuống và phơi khô.

Quả mướp khô đem ngâm nước để bóc vỏ là loại bỏ hạt. Rồi tiếp tục đem phơi khô tiếp để tăng hiệu quả sử dụng.

Sau khi khô hoàn toàn, bông tắm xơ mướp đem đi cắt khúc, cắt lát, rồi tạo hình theo nhiều loại khác nhau, hoặc đem ép thành những hình dạng theo yêu cầu trước khi bán.

2 Thành phần hóa học

Các chất dinh dưỡng chính của mướp bao gồm protein, chất béo, vitamin, đường, alkaloid, Saponin, cũng như axit glutamic. 

3 Công dụng của Xơ mướp theo Y học cổ truyền

3.1 Tính vị - Tác dụng:

• Xơ Mướp có vị ngọt, tính bình
• Tác dụng thanh nhiệt giải độc, hoạt huyết thông lạc, lợi niệu tiêu thũng.

3.2 Công dụng theo Y học cổ truyền

Xơ Mướp thường dùng trị 

• Gân cốt đau nhức, đau mình mẩy ngực sườn
• Bế kinh, sữa chảy không thông
• Viêm tuyến sữa
• Thuỷ thũng.

4 Bài thuốc từ xơ mướp

4.1 Chữa phụ nữ kinh nguyệt không thông hoặc không hành kinh được, máu xung lên tâm

Xơ mướp đốt tồn tính, uống vào lúc sáng, trưa, đói lòng, với rượu.

4.2 Bệnh trĩ ra huyết (lòi dom), trực tràng ra máu

Xơ mướp thiêu tồn tính, tán bột, mỗi lần cho uống 2g, ngày 3 lần

5 Tài liệu tham khảo

Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 2 (xuất bản năm 2021). Mướp, trang 184-185, Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 2. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2023.