Terpinen 4-ol

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Terpinen-4-ol, một monoterpene tự nhiên là thành phần hoạt tính sinh học chính của tinh dầu cây tràm trà và đã được chứng minh là có nhiều hoạt tính sinh học. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Terpinen-4-ol.

1 Terpinen-4-ol là gì?

Terpinen-4-ol là một trong những thành phần hoạt chất chính của dầu cây tràm trà, bao gồm hỗn hợp của hơn 100 hợp chất khác nhau và được tìm thấy trong nhiều loại cây có mùi thơm (cam, quýt, Kinh Giới, cây chanh, Tiêu đen, tuyết tùng) 

2 Tính chất của Terpinen-4-ol

Terpinen-4-ol là đồng phân của terpineol có công thức hóa học C10H18O. Terpinen-4-ol có thể được điều chế bằng phản ứng hydrat hóa sabinene hoặc được tạo ra bằng quá trình oxy hóa, khử hydro hóa và hydro hóa chọn lọc terpinolene.

==>> Xem thêm về hoạt chất: Desferrioxamin mesilat: Thuốc điều trị ngộ độc sắt cấp

3 Công dụng của Terpinen-4-ol

Terpinen-4-ol đã được chứng minh  là một chất diệt khuẩn mạnh có đặc tính kháng nấm. Điều đặc biệt quan tâm là hoạt tính in vitro của nó có tác dụng chống lại Staphylococcus aureus and C. albicans

Người ta cũng đã chứng minh rằng việc kết hợp chất tự nhiên này và các loại thuốc thông thường có thể giúp điều trị các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm men kháng thuốc.

Terpinen-4-ol cũng có vẻ làm tăng hoạt động của các tế bào bạch cầu, giúp chống lại vi trùng và những tác nhân gây bệnh từ bên ngoài khác 

Một số báo cáo gần đây cho rằng terpinen-4-ol gây ra tác dụng chống ung thư bằng cách gây chết tế bào hoại tử và bắt giữ chu kỳ tế bào trong các dòng tế bào khối u ác tính hoặc bằng cách kích hoạt quá trình apoptosis phụ thuộc caspase trong các tế bào khối u ác tính ở người, đặc biệt là ở các tế bào kháng thuốc (Adriamycin).

Hơn nữa, terpinen-4-ol đã được chứng minh là gây ra phản ứng gây độc tế bào phụ thuộc vào liều lượng trên các tế bào ung thư phổi không phải tế bào nhỏ ở người, có lẽ là thông qua sự tham gia của con đường apoptotic ty thể.

Nghiên cứu mới nhất cho đến hiện tại, Terpinen-4-ol đang được nghiên cứu trong thử nghiệm lâm sàng NCT01647217 (Nghiên cứu tác dụng của Terpinen-4-ol trong điều trị viêm bờ mi Demodex).

4 Ứng dụng của Terpinen-4-ol

Từ những công dụng chống vi trùng trên đã làm cho Terpinen-4-ol trở thành một phương thuốc tự nhiên có giá trị để điều trị các tình trạng da do vi khuẩn và nấm, ngăn ngừa nhiễm trùng và thúc đẩy quá trình chữa lành.

4.1 Tiềm năng trở thành thuốc ung thư

Terpinen-4-ol là chất chống ung thư, Terpinen-4-ol ức chế sự phát triển của ung thư đại trực tràng , ung thư tuyến tụy, ung thư dạ dày và ung thư tuyến tiền liệt theo kiểu phụ thuộc vào liều lượng. Terpinen-4-ol được kết hợp với các loại hóa trị thông thường khác nhau, tùy thuộc vào loại ung thư đang được điều trị.

Tác dụng chống ung thư của terpinen-4-ol rất ấn tượng đối với nhiều loại tế bào ung thư cả in vitro và in vivo. Tiêm terpinen-4-ol vào khối u đã ức chế đáng kể sự phát triển của khối u mà không có bất kỳ tác dụng phụ đáng kể nào.

4.2 Ứng dụng trong các chế phẩm sát trùng, và tăng cường chữa lành vết thương

Dầu cây trà có thể được sử dụng để điều trị và khử trùng các vết cắt và trầy xước nhỏ bằng cách tiêu diệt S. aureus và các vi khuẩn khác có thể gây nhiễm trùng ở vết thương hở

Ngoài ra nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng Terpinen-4-ol giúp giảm viêm và kích hoạt hoạt động của các tế bào bạch cầu đóng vai trò quan trọng trong quá trình chữa bệnh

4.3 Ứng dụng trong các sản phẩm trị nấm

Terpinen-4-ol được ứng dụng trong các sản phẩm trị nấm móng tay, móng chân,..

Terpinen-4-ol đã được chứng minh là giúp loại bỏ nấm móng khi sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với các biện pháp tự nhiên khác, với ít tác dụng phụ hơn so với các loại thuốc truyền thống. Trong một nghiên cứu có kiểm soát trên 158 người, 72% nhóm dùng sản phẩm có chứa Terpinen-4-ol có cải thiện lâm sàng đáng kể ở bệnh nấm bàn chân, so với 39% ở nhóm dùng giả dược

==>> Xem thêm về hoạt chất: Diltiazem Hydrochlorid: Thuốc chẹn kênh calci

4.4 Ứng dụng trong điều trị tình trạng viêm, mụn,...

Cả nghiên cứu trên động vật và con người đều cho thấy rằng dùng sản phẩm có chứa Terpinen-4-ol có thể giúp giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng viêm Ngoài ra, Terpinen-4-ol có thể giúp giảm phản ứng do côn trùng cắn bằng cách giảm ngứa, mẩn đỏ và sưng tấy xảy ra khi cơ thể giải phóng histamine để chống lại nước bọt của côn trùng

Một nghiên cứu cho thấy Terpinen-4-ol được bôi dưới dạng gel cho bệnh rosacea giúp giảm viêm và đỏ

Viêm bờ mi Demodex là tình trạng viêm quanh mắt và mí mắt liên quan đến ve Demodex. Terpinen-4-ol đã được sử dụng trên toàn thế giới để điều trị tình trạng khó chịu này và được phát hiện là có tác dụng giảm số lượng bọ ve và giảm viêm

Không những thế Terpinen-4-ol có thể là vũ khí mạnh mẽ chống lại mụn trứng cá . Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nó giúp giảm số lượng và mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá; Trong một nghiên cứu khác, Terpinen-4-ol  được phát hiện là có hiệu quả chống lại mụn trứng cá như Benzoyl peroxide - loại thuốc trị mụn phổ biến nhất

5 Một vài nghiên cứu mới về tác dụng của Terpinen-4-ol 

Nghiên cứu mới nhất cho đến hiện tại, Terpinen-4-ol đang được nghiên cứu trong thử nghiệm lâm sàng NCT01647217 (Nghiên cứu tác dụng của Terpinen-4-ol trong điều trị viêm bờ mi Demodex).

Giới thiệu: Viêm bờ mi Demodex là một tình trạng mãn tính thường liên quan đến các triệu chứng khô mắt dai dẳng mặc dù nhiều người bị bọ ve Demodex không có triệu chứng. Nguyên nhân chính gây ra tình trạng này ở người là do hai loại ve Demodex : Demodex folliculorum và Demodex brevis 

Mục đích: Viêm bờ mi gây ra các triệu chứng như ngứa mắt, rát, khô, kích ứng, chảy nước mắt hoặc mờ mắt, khiến mọi người phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế. Nghiên cứu này nhằm mục đích tìm hiểu khả năng của Terpinen-4-ol trong việc cải thiện các triệu chứng hoặc điều trị viêm bờ mi do Demodex (hoặc cả hai) so với việc không điều trị hoặc các hình thức điều trị khác không chứa dầu cây trà.

Kết quả: Đánh giá này bao gồm sáu nghiên cứu với 562 người tham gia (1124 mắt). Họ là đàn ông và phụ nữ trong độ tuổi từ 39 đến 55. Các nghiên cứu bao gồm được thực hiện ở Mỹ, Hàn Quốc, Trung Quốc, Úc, Ireland và Thổ Nhĩ Kỳ. Thiết kế thử nghiệm rất đa dạng, làm hạn chế khả năng phân tích và độ tin cậy của kết quả.

Tuy nhiên không rõ liệu dầu cây trà (nồng độ từ 5% đến 50%) có hữu ích trong việc giảm số lượng bọ ve Demodex ở những người bị viêm bờ mi Demodex trong những trường hợp ngắn hạn hay không. Tuy nhiên, nếu được sử dụng nồng độ thấp hơn có thể thích hợp hơn trong lĩnh vực chăm sóc mắt để tránh gây kích ứng mắt.

6 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả  Keyur Savla, Jimmy T Le, Andrew D Pucker (đăng ngày 26 tháng 06 năm 2020). Tea tree oil for Demodex blepharitis, PMC. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2023
2. Tác giả Shiran Shapira và cộng sự (đăng ngày 08 tháng 06 năm 2016). Terpinen-4-ol: A Novel and Promising Therapeutic Agent for Human Gastrointestinal Cancers, PMC. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2023