Natri Phosphat

Hoạt chất Natri Phosphat được biết đến là nguồn photpho được sử dụng để ngăn ngừa hoặc điều chỉnh tình trạng hạ photphat trong máu. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về hoạt chất này.

1 Tổng quan

1.1 Natri Phosphat là gì ?

Natri Phosphat là một hợp chất muối của natri và phosphat. Hoạt chất được sử dụng làm chất phụ gia trong sản xuất thực phẩm chế biến. Nó cũng là một thành phần trong nhiều sản phẩm gia dụng và dược phẩm. Trong y tế, natri phosphat được sử dụng làm sạch ruột trước khi nội soi.

1.2 Đặc điểm hoạt chất Natri Phosphat 

CTCT: NaH2PO4

Natri phosphat còn được gọi là natri photphat dibasic, dinatri photphat . một hợp chất hòa tan trong nước ở dạng khan, Na2HPO4, tồn tại dưới dạng bột màu trắng, kết tinh, hút ẩm, được sử dụng chủ yếu trong sản xuất men gốm, men, bột nở và pho mát, và ở dạng ngậm nước. Na2HPO4xH2O, tồn tại dưới dạng tinh thể trong suốt không màu, được sử dụng chủ yếu trong sản xuất thuốc nhuộm, phân bón, chất tẩy rửa và dược phẩm.

2 Tác dụng dược lý

2.1 Dược lực học

Natri photphat làm tăng hàm lượng nước trong phân để tăng khả năng di chuyển qua ruột già

2.2 Cơ chế tác dụng 

Natri photphat được cho là có tác dụng bằng cách tăng lượng chất tan có trong lòng ruột do đó tạo ra độ dốc thẩm thấu hút nước vào trong lòng ruột.

2.3 Dược động học

Phospho ở dạng photphat hữu cơ và vô cơ có nhiều chức năng sinh hóa quan trọng trong cơ thể và tham gia vào nhiều phản ứng trao đổi chất và enzyme quan trọng ở hầu hết các cơ quan và mô. Nó có tác dụng điều chỉnh trạng thái ổn định của nồng độ canxi, tác dụng đệm đối với trạng thái cân bằng axit-bazơ và vai trò chính trong việc bài tiết ion hydro qua thận.

Phospho truyền qua đường tĩnh mạch không được các mô hấp thụ sẽ được bài tiết gần như hoàn toàn qua nước tiểu. Photspho trong huyết tương được cho là có thể lọc được bởi cầu thận và phần lớn phốt pho được lọc (lớn hơn 80%) được tái hấp thu tích cực bởi ống thận. Nhiều ảnh hưởng thay đổi có xu hướng làm thay đổi lượng bài tiết qua nước tiểu.

Natri là cation chính của dịch ngoại bào. Nó bao gồm hơn 90% tổng số cation ở nồng độ bình thường trong huyết tương khoảng 142 mEq/lít. Trong khi Ion Natri có thể khuếch tán qua màng tế bào, natri nội bào được duy trì ở nồng độ thấp hơn nhiều so với natri ngoại bào thông qua việc tiêu hao năng lượng của tế bào (còn gọi là "bơm cation natri"). Mất ion Kali nội bào thường đi kèm với sự gia tăng ion natri nội bào.

Khi nồng độ natri huyết thanh thấp, sự tiết hormone chống bài niệu (ADH) của tuyến yên bị ức chế, do đó ngăn cản sự tái hấp thu nước ở ống thận xa. Mặt khác, sự tiết aldosterone của tuyến thượng thận làm tăng tái hấp thu natri ở ống thận nhằm nỗ lực thiết lập lại nồng độ natri huyết thanh bình thường. 

3 Chỉ định - Chống chỉ định

3.1 Chỉ định

Dùng để trị táo bón hoặc làm sạch ruột trước khi nội soi

3.2 Chống chỉ định

Không dùng cho bất kỳ trường hợp nào có mẫn cảm với hoạt chất.

Natri photphat chống chỉ định trong các bệnh có thể gặp phải nồng độ phốt pho cao hoặc Canxi thấp và ở những bệnh nhân bị tăng natri máu.

4 Ứng dụng trong lâm sàng

Thuốc tiêm kết hợp Monobasic natri photphat và natri photphat là chất thay thế photphat được sử dụng để điều trị hoặc ngăn ngừa tình trạng hạ photphat trong máu (lượng photpho thấp trong máu). Nó cũng được sử dụng như một chất phụ gia trong việc chuẩn bị thuốc tiêm công thức dạng lỏng. Thuốc này được dùng cho những bệnh nhân không thể bổ sung phốt phát bằng đường uống.

Thuốc này chỉ được cung cấp bởi hoặc dưới sự giám sát trực tiếp của bác sĩ.

5 Liều dùng - Cách dùng của Natri Phosphat

Dùng thuốc theo liều lượng của bác sĩ chỉ định. Thực hiện theo tất cả các hướng dẫn đã được đưa ra một cách chặt chẽ. Điều này bao gồm thời điểm dùng thuốc này (viên natri photphat), thực phẩm và đồ uống cần tránh trước khi khám và khi nào nên ngừng ăn uống trước khi khám.

Uống nhiều chất lỏng không chứa caffeine trước, trong và sau khi sử dụng thuốc này (viên natri photphat) trừ khi bác sĩ yêu cầu bạn uống ít chất lỏng hơn.

Không ăn thức ăn đặc hoặc uống sữa trong khi dùng thuốc này (viên natri photphat).

Không dùng các loại thuốc khác bằng đường uống trong vòng 1 giờ trước hoặc 1 giờ sau khi bạn bắt đầu dùng từng liều thuốc này (viên natri photphat).

==>> Xem thêm về hoạt chất: Natri nitrit - điều trị ngộ độc sắn - Dược thư Quốc gia 2022

6 Tác dụng không mong muốn

Tác dụng phụ nghiêm trọng

• Dấu hiệu phản ứng dị ứng như phát ban ; nổi mề đay; ngứa ; Da đỏ, sưng, phồng rộp hoặc bong tróc có hoặc không sốt ; thở khò khè ; tức ngực hoặc cổ họng; khó thở, nuốt hoặc nói chuyện; khàn giọng bất thường; hoặc sưng miệng, mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng.
• Các dấu hiệu của vấn đề về chất lỏng và điện giải như thay đổi tâm trạng, lú lẫn, đau hoặc yếu cơ, nhịp tim không bình thường, chóng mặt hoặc ngất xỉu, nhịp tim nhanh , khát nước nhiều hơn, co giật , cảm thấy rất mệt hoặc yếu, không đói, không thể đi tiểu hoặc thay đổi lượng nước tiểu tiết ra, khô miệng , khô mắt hoặc đau bụng dữ dội hoặc nôn mửa.
• đau ngực hoặc áp lực.
• Các dấu hiệu của các vấn đề về thận như không thể đi tiểu, lượng nước tiểu thay đổi, tiểu ra máu hoặc tăng cân nhiều.
• Đau bụng hoặc chướng bụng rất nặng.
• Đau bụng lắm.
• Đau đầu lắm .
• Rất khó chịu ở dạ dày hoặc nôn mửa.
• Phân đen, hắc ín hoặc có máu.
• Chảy máu từ trực tràng hoặc đau trực tràng.

Tác dụng phụ nhẹ

• Đau bụng
• Nôn mửa
• Đầy hơi

7 Tương tác thuốc

Một số sản phẩm có thể tương tác với Natri Phosphat bao gồm: burosumab, các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến thận (ví dụ: thuốc ức chế ACE như Lisinopril , ARB như Valsartan , thuốc lợi tiểu /" thuốc nước " như Furosemide / Hydrochlorothiazide , NSAID như Ibuprofen / naproxen ).

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Oxacillin natri - Thuốc kháng sinh penicilin - Dược thư quốc gia Việt Nam 2022

8 Thận trọng

Hiếm khi, các vấn đề nghiêm trọng về thận đã xảy ra ở những người dùng thuốc có chứa natri photphat trước khi khám ruột. Đôi khi, tình trạng này kéo dài và một số người cần phải lọc máu lâu dài. Hầu hết các vấn đề về thận này xảy ra trong vòng vài ngày. Đôi khi, các vấn đề về thận xảy ra vài tháng sau khi dùng thuốc này (viên natri photphat). Các vấn đề về thận có thể xảy ra ở bất kỳ ai dùng thuốc này (viên natri photphat) nhưng nguy cơ mắc các vấn đề về thận cao hơn ở người lớn tuổi hoặc những người có lượng máu thấp, di chuyển chậm qua ruột, tắc ruột, viêm đại tràng hoặc bệnh thận. 

Nguy cơ mắc các vấn đề về thận có thể cao hơn nếu bạn đang dùng bất kỳ loại thuốc nào có thể ảnh hưởng đến chức năng thận. 

Uống nhiều chất lỏng không chứa caffeine trước, trong và sau khi sử dụng thuốc này (viên natri photphat) trừ khi bác sĩ yêu cầu uống ít chất lỏng hơn.

Không dùng cùng với bất kỳ sản phẩm nào khác có natri photphat trong đó. Điều này bao gồm một số thuốc xổ.

9 Các dạng bào chế phổ biến

Natri Phosphat được bào chế dưới dạng Dung dịch xịt, dạng nước, dung dịch uống,.... với hàm lượng 5ml, 10ml, 120ml, ….

Một số sản phẩm phổ biến có chứa Natri Phosphat như Sodilax, GOLISTIN-ENEMA, FARMAZOLIN 0,05% 10ML,...

10 Tài liệu tham khảo

1. Được viết bởi chuyên gia Drugs.com. Natri Phosphat, Drugs.com. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2023.
2. Được viết bởi chuyên gia Pubchem. Natri Phosphat, Pubchem. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2023.