Menthol

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Menthol là một hợp chất tự nhiên và là thành phần chính trong tinh dầu bạc hà. Menthol cho thấy tác dụng làm mát và giảm đau hiệu quả.Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về Menthol.

1 Menthol là gì?

Menthol là một hóa chất tự nhiên được tìm thấy trong cây Bạc Hà và một số loại cây khác, nhưng nó cũng có thể được tạo ra trong phòng thí nghiệm. 

Menthol là thành phần chính của dầu bạc hà hoặc được sản xuất tổng hợp bằng cách hydro hóa thymol. Menthol được sử dụng trong y học trong các sản phẩm thuốc mỡ, kem dưỡng da, kem giảm đau, thuốc ho và thuốc hít mũi. Ngoài ra, nó còn được ứng dụng làm hương liệu trong thực phẩm, thuốc lá, mỹ phẩm và nước hoa.

2 Menthol công thức cấu tạo

Menthol tự nhiên thường ở dạng tả tuyền. Menthol tổng hợp ở dạng tả tuyền hoặc racemic. Menthol racemic là hỗn hợp đồng lượng của (1R,2S,5R)-2-isopropyl-5-methylcyclohexanol và của (1R,2S,5S)-2-isopropyl-5-methylcyclohexanol.

3 Menthol có tác dụng gì?

3.1 Tác dụng làm mát

Tinh dầu bạc hà có tác dụng làm mát da rất rõ rệt, nhưng nó không tỷ lệ thuận với nồng độ. Giống như nước đá hoặc túi lạnh, tinh dầu bạc hà làm giảm lưu lượng máu trong động mạch. Tuy nhiên, tinh dầu bạc hà mang đến cảm giác ít khó chịu hơn đáng kể so với đá lạnh sau 5, 10 và 20 phút sau khi sử dụng

3.2 Tác dụng giảm đau

Các sản phẩm bôi ngoài da có chứa tinh dầu bạc hà được sử dụng cho những bệnh nhân mắc nhiều tình trạng khác nhau, bao gồm kiểm soát cơn đau liên quan đến căng cơ, đau lưng, đau khớp, các tình trạng đau đớn liên quan đến viêm khớp,... Những sản phẩm này mang lại cả cảm giác mát lạnh, có thể mang lại sự thoải mái và giảm đau.

• Mất ngủ

Đau do nhiệt và cơ học là những đặc điểm nổi bật của đau do viêm và đau do bệnh lý thần kinh, và có thể bị ảnh hưởng bởi sự nhạy cảm ngoại vi hoặc trung tâm, dẫn đến đau mãn tính (chronization). Một kích thích độc hại thúc đẩy giải phóng các chất trung gian gây viêm, kích hoạt các quá trình thụ cảm về đêm, do đó, cơ đau có thể trầm trọng hơn vào ban đêm và khiến bệnh nhân mất ngủ. Sử dụng tinh dầu bạc hà giúp giảm kích thích đau và giúp bệnh nhân dễ ngủ hơn.

• Chứng đau nửa đầu

Đau nửa đầu là tình trạng phổ biến và đại diện cho một loại rối loạn thần kinh mạch máu phổ biến. Một thành phần di truyền của chứng đau nửa đầu đã được đưa ra giả thuyết và có thể liên quan đến TRPM8. TRPM8 có thể được thể hiện trong các hướng cảm giác liên quan đến màng não và có thể góp phần gây ra chứng đau nửa đầu. Sự kích hoạt ngoại sinh của TRPM8 màng não đã được chứng minh trong các nghiên cứu tiền lâm sàng về cả nguyên nhân và làm giảm bớt các hành vi liên quan đến đau đầu. Ở người, người ta đã quan sát thấy rằng cảm lạnh có thể gây ra chứng đau nửa đầu nhưng ngược lại, tác dụng làm mát của tinh dầu bạc hà có thể làm dịu cơn đau đầu. Do đó, TRPM8 có thể được coi là mục tiêu tiềm năng cho tác dụng của thuốc hoặc liệu pháp điều trị chứng đau nửa đầu và vai trò của tinh dầu bạc hà có thể rất quan trọng.

• Đau cơ xương khớp

Một nghiên cứu ngẫu nhiên đã so sánh 3,5% tinh dầu bạc hà bôi ngoài da với nước đá trên cơ gấp khuỷu tay ở 16 tình nguyện viên, những người 2 ngày trước đó đã thực hiện các bài tập cụ thể nhằm gây đau nhức cơ. Cảm giác về cơn đau sau 20 phút thoa tinh dầu bạc hà thấp hơn đáng kể so với nước đá.

Tinh dầu bạc hà được cho là có thể làm giảm đáng kể lưu lượng máu đến vùng da hoặc bộ phận đang bị đau nhức.

Trong một nghiên cứu trên 66 người trưởng thành bị đau cơ xương, một sản phẩm bôi ngoài da có chứa Glycerol oxy hóa với tinh dầu bạc hà cho thấy tác dụng giúp kiểm soát cơn đau tốt hơn đáng kể sau 8 ngày so với kem tinh dầu bạc hà đơn độc

• Đau thần kinh

Đau thần kinh có thể đặc biệt khó điều trị vì nó liên quan đến các tín hiệu thần kinh bất thường. Các phương pháp điều trị tại chỗ như tinh dầu bạc hà đã có hiệu quả trong việc điều trị một số tình trạng đau thần kinh. Chất chủ vận TRPM8, cũng có thể là tác nhân hữu ích trong điều trị đau thần kinh.

Tinh dầu bạc hà tại chỗ đã được chứng minh là giúp giảm đau liên quan đến bệnh lý thần kinh ngoại vi do hóa trị liệu và các hội chứng đau sau phẫu thuật. Tinh dầu bạc hà cho thấy tác dụng giảm đau nhanh chóng và không cần chuẩn độ liều.

• Chấn thương thể thao

Trong một nghiên cứu lâm sàng, những người tham gia khỏe mạnh (N = 19) được điều trị ngẫu nhiên bằng cách bôi bốn chất khác nhau lên cẳng tay phải trong 20 phút: (i) 3,5 mL gel tinh dầu bạc hà; (ii) 0,5 kg đá bào; (iii) 3,5 mL gel tinh dầu bạc hà cộng với 0,5 kg đá bào; (iv) không điều trị.

Lưu lượng máu giảm đáng kể ở 3 phương pháp đầu, nhưng sự khó chịu với gel tinh dầu bạc hà ít hơn đáng kể so với nước đá. Tuy tinh dầu bạc hà có tác dụng giảm lưu lượng máu nhanh giúp giảm đau do chấn thương nhưng tác dụng này cũng chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.

3.3 Tác dụng của Menthol trong mỹ phẩm

Menthol là một thành phần giúp mang lại cảm giác mát lạnh và sảng khoái kéo dài đến 70 phút. Menthol  được sử dụng cực kỳ phổ biến không chỉ trong các sản phẩm làm đẹp mà còn xuất hiện trong sô-cô-la, kẹo Cao Su, kem đánh răng hay thuốc lá. Nó là một hợp chất tự nhiên đến từ tinh dầu của họ cây Mentha (tinh dầu bạc hà chứa 40-50% Menthol) khiến cho các sản phẩm có mùi và vị của bạc hà.

Đối với lĩnh vực chăm sóc da, Menthol cho tác dụng giảm đau, giảm ngứa, kháng khuẩn, chống nấm và thậm chí là tăng khả năng thẩm thấu của sản phẩm. Vì thế, nhiều sản phẩm mỹ phẩm có bổ sung thêm Menthol. Tuy nhiên Menthol cũng làm tăng khả năng mất nước của da.

4 Chỉ định của Menthol

Menthol được sử dụng để điều trị các tình trạng kích ứng nhẹ hoặc không thường xuyên, tình trạng đau nhức, đau họng, ho liên quan đến cảm lạnh hoặc hít phải các chất gây kích ứng.

5 Dược lực học của Menthol

Menthol là một hợp chất hữu cơ cộng hóa trị được tổng hợp hoặc thu được từ bạc hà hoặc các loại dầu bạc hà khác. Menthol gây ra cảm giác mát lạnh trên da khi hít, uống hoặc bôi ngoài da bằng cách kích thích các thụ thể nhạy cảm với lạnh biểu hiện trên da mà không thực sự làm giảm nhiệt độ da.

Menthol chủ yếu kích hoạt các thụ thể TRPM8 nhạy cảm với lạnh trên da. Menthol sau khi bôi gây cảm giác mát lạnh do kích thích các thụ thể 'lạnh' bằng cách ức chế dòng Ca++ của màng tế bào thần kinh. Nó cũng có thể mang lại các đặc tính giảm đau thông qua chủ vận thụ thể kappa-opioid.

Ngoài ra, Menthol cũng có công dụng giãn mạch; tuy nhiên, cơ chế chính xác vẫn chưa được hiểu rõ. Trong một nghiên cứu trên 10 tình nguyện viên trưởng thành khỏe mạnh, tinh dầu bạc hà tạo ra sự giãn mạch đáng kể so với ban đầu ở tất cả các nồng độ 100mM tinh dầu bạc hà trở lên, và lưu thông mạch máu dưới da giảm ở tất cả các vị trí ứng dụng so với nhóm chứng.

Các cảm giác liên quan đến tinh dầu bạc hà tại chỗ là đáng kể sau 5 phút đến 60 phút sau khi sử dụng so với ban đầu. Sự giãn mạch ở da với tinh dầu bạc hà có thể được đo sau 15 phút sau khi sử dụng tinh dầu bạc hà và duy trì ở mức cao cho đến 45 phút sau khi sử dụng, nhưng trở lại mức ban đầu sau 60 phút.

6 Thuốc lá Menthol có hại không?

Lần đầu tiên được thêm vào thuốc lá vào những năm 1920 và 1930, tinh dầu bạc hà làm giảm độ cay của khói thuốc lá và sự kích thích từ nicotine. 

Theo Đạo luật Kiểm soát Thuốc lá và Phòng chống Hút thuốc Gia đình năm 2009 trao quyền cho Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm FDA đối với các sản phẩm thuốc lá, tinh dầu bạc hà là hương vị duy nhất được phép có trong thuốc lá với hàm lượng cho phép đủ để trở thành "hương vị đặc trưng". Các công ty thuốc lá đã dựa vào tác dụng làm dịu và mát của tinh dầu bạc hà để làm cho thuốc lá trở nên hấp dẫn hơn đối với những người mới hút thuốc, thanh niên, người Mỹ da đen và người Mỹ thuộc cộng đồng LGBT cùng những người khác. Việc tiếp thị thuốc lá bạc hà đã được nhắm mục tiêu vào người Mỹ da đen trong nhiều thập kỷ.

Hơn 18,9 triệu người hiện đang hút thuốc lá bạc hà. Bên cạnh đó hương vị của tinh dầu bạc hà, là một trong những lý do chính khiến trẻ em bắt đầu sử dụng các sản phẩm thuốc lá.

Nhưng, thuốc lá Menthol không hề có lợi cho sức khỏe.

Khi hít vào, tinh dầu bạc hà có thể làm giảm đau và kích ứng đường thở do khói thuốc lá và giảm ho, tạo cho người hút thuốc cảm giác dễ thở hơn. 

Tuy nhiên, bên cạnh cảm giác sảng khoái mà các nhà quảng cáo nói về sản phẩm, thuốc lá bạc hà không mang lại lợi ích sức khỏe nào so với thuốc lá không chứa tinh dầu bạc hà. Trên thực tế, vị và mùi bạc hà có thể che dấu các dấu hiệu cảnh báo sớm của các vấn đề về hô hấp do hút thuốc. 

Thuốc lá bạc hà cũng đã được phát hiện là làm tăng cả nguy cơ người dùng bị nghiện và cả mức độ nghiện. Bằng chứng khoa học cũng chỉ ra rằng những người hút thuốc lá bạc hà ít có khả năng bỏ thuốc thành công hơn những người không hút thuốc lá bạc hà mặc dù họ có nhu cầu chấm dứt sự phụ thuộc vào thuốc lá cao hơn. 

Một nghiên cứu gần đây đã định lượng những tác hại không cân xứng từ thuốc lá bạc hà đối với người Mỹ da đen, phát hiện ra rằng thuốc lá bạc hà là nguyên nhân gây ra 1,5 triệu người mới hút thuốc, 157.000 ca tử vong sớm liên quan đến hút thuốc và gây suy giảm 1,5 triệu năm tuổi thọ ở người Mỹ da đen từ năm 1980-2018.

7 Tài liệu tham khảo

1. American Lung Association. What Is Menthol?, Lung.org. Ngày truy cập: Ngày 14 tháng 07 năm 2023

2. Drugbank (Ngày đăng: Ngày 07 tháng 07 năm 2023). Menthol, Drugbank. Ngày truy cập: Ngày 14 tháng 07 năm 2023

3. Pergolizzi Jr MD, R. Taylor Jr, [...] (Ngày đăng: Ngày 10 tháng 03 năm 2018). The role and mechanism of action of Menthol in topical analgesic products, Wiley Online Library. Ngày truy cập: Ngày 14 tháng 07 năm 2023

4. Leroy.G.Wade (Ngày đăng: Ngày 13 tháng 06 năm 2023). Menthol, Britannica. Ngày truy cập: Ngày 14 tháng 07 năm 2023