Lipase

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Hoạt chất Lipase được biết đến là một trong những enzym tiêu hóa quan trong nhất của cơ thể. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Lipase.

1 Tổng quan về Lipase

1.1 Enzym Lipase là gì ?

Lipase là một loại enzyme mà cơ thể sử dụng để phân hủy chất béo trong thức ăn để chúng có thể được hấp thụ ở ruột. Enzym Lipase được sản xuất ở tuyến tụy, miệng và dạ dày. Hầu hết mọi người sản xuất đủ lipase tuyến tụy, nhưng những người mắc bệnh xơ nang, bệnh Crohn và bệnh Celiac có thể không có đủ lipase để có được dinh dưỡng cần thiết từ thực phẩm.

Cùng với lipase, tuyến tụy tiết ra Insulin và glucagon, hai loại hormone mà cơ thể cần để phân hủy đường trong máu. Các enzyme tuyến tụy khác bao gồm Amylase, phân hủy một loại tinh bột nhất định thành các khối xây dựng đường và Protease, phân hủy protein thành các axit amin đơn lẻ.

2 Chỉ số Lipase cho biết điều gì ?

Tương tự như xét nghiệm amylase, xét nghiệm lipase thường được tiến hành để kiểm tra các bệnh về tuyến tụy, phổ biến nhất là viêm tụy cấp. Xét nghiệm đo hoạt độ lipase có thể giúp chẩn đoán các vấn đề về tuyến tụy vì nó xuất hiện trong máu khi tuyến tụy bị tổn thương.

Xét nghiệm này cũng có thể được thực hiện đối với tình trạng thiếu hụt lipoprotein lipase mang tính chất di truyền.

Mức độ “bình thường” có thể khác nhau giữa các phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, kết quả bình thường thường nằm trong khoảng từ 0 đến 160 đơn vị mỗi lít. Kết quả xét nghiệm thường có trong vòng 12 giờ.

Nếu phát hiện ra mình có chỉ số lipase cao, đó có thể là do:

• Tắc ruột
• Ung thư tuyến tụy
• Bệnh celiac
• Loét tá tràng
• Nhiễm trùng hoặc sưng tuyến tụy

Trong viêm tụy cấp, nồng độ lipase thường rất cao, thường cao gấp 5 đến 10 lần giới hạn trên của mức bình thường. Nồng độ lipase thường tăng trong vòng 4 đến 8 giờ sau cơn tấn công tuyến tụy cấp tính và duy trì ở mức cao trong vòng 7 đến 14 ngày.

2.1 Nguồn dự trữ

Lipase được sản xuất ở nhiều bộ phận khác nhau như miệng, dạ dày và tuyến tụy.

3 Cơ chế hoạt động và vai trò của Lipase

3.1 Cơ chế hoạt động

Quá trình tiêu hóa chất béo bắt đầu trong miệng nhờ hoạt động của lipase có trong nước bọt. Hầu hết chất béo có trong chế độ ăn uống được tiêu hóa ở tá tràng nhờ hoạt động của lipase tuyến tụy. Enzim lipase tan trong nước nên chỉ có thể hoạt động trên bề mặt phân tử chất béo. Quá trình nhũ hóa bằng muối mật sẽ phá vỡ các phân tử chất béo lớn hơn thành các giọt nhỏ hơn và tăng cường đáng kể diện tích bề mặt của các phân tử chất béo được tác động bởi lipase tuyến tụy. Triglyceride sau đó được thủy phân thành diglyceride, monoglyceride, axit béo và glycerol.

Thành ruột sẽ hấp thụ các axit béo và Glycerol tạo thành. Triglyceride được tái tổng hợp ở đó và vận chuyển đến cơ mỡ và các mô khác. Lipase có trong máu lại tác động lên các chất béo trung tính này và các axit béo và glycerol tạo thành sẽ được các mô hấp thụ.

3.2 Vai trò của Lipase

Công dụng phổ biến nhất của lipase là giúp hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa. Nó cũng hỗ trợ hội chứng chuyển hóa và có thể giúp hỗ trợ hệ thống miễn dịch. Lợi ích bổ sung của lipase bao gồm cải thiện sự hấp thụ chất dinh dưỡng.

3.2.1 Hấp thụ chất dinh dưỡng

Lipase có thể giúp hỗ trợ hệ thống miễn dịch và kiểm soát tình trạng viêm khỏe mạnh.

3.2.2 Sức khỏe tiêu hóa

Lipase có thể giúp giảm bớt sự khó chịu do khó tiêu, bao gồm đầy hơi và đầy hơi. Nó có lợi nhất sau bữa ăn nhiều chất béo.

3.2.3 Hỗ trợ hệ thống miễn dịch

Lipase có thể giúp hỗ trợ hệ thống miễn dịch và kiểm soát tình trạng viêm khỏe mạnh.

3.2.4 Hỗ trợ sức khỏe tuyến tụy

Lipase giúp hỗ trợ hội chứng chuyển hóa và các chức năng tuyến tụy khỏe mạnh, đặc biệt là những chức năng xảy ra như một phần bình thường của quá trình lão hóa.

4 Lưu ý khi bổ sung Lipase

Lipase là một chất bổ sung an toàn cho hầu hết mọi người. Tác dụng phụ nhỏ có thể bao gồm buồn nôn, chuột rút và tiêu chảy.

Nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ chất bổ sung enzyme nào. Nếu bạn bị xơ nang, lipase liều cao có thể làm cho một số triệu chứng của bạn trở nên nặng hơn.

Nếu bạn hiện đang dùng Orlistat hoặc enzyme tiêu hóa, thì bạn không nên sử dụng lipase mà không báo với bác sĩ hoặc dược sĩ. Orlistat là thuốc dùng để điều trị bệnh béo phì có tác dụng ngăn chặn khả năng phân hủy chất béo của lipase nên dùng Orlistat sẽ cản trở hoạt động bổ sung lipase.

Nếu bạn đang dùng các enzyme tiêu hóa khác, như Papain , pepsin , betaine HCL và axit hydrochloric , chúng có thể phá hủy enzyme lipase. Để ngăn chặn điều này xảy ra, bạn có thể tìm kiếm các sản phẩm enzyme lipase bọc trong ruột, được bảo vệ khỏi sự phá hủy của axit dạ dày.

5 Nghiên cứu về xúc tác lipase với sự có mặt của chất hoạt động bề mặt không ion

Lipase có thể xúc tác nhiều loại phản ứng ở bề mặt phân cách giữa pha nước và pha hữu cơ. Trong số các giải pháp thay thế khác nhau để thay đổi hiệu suất xúc tác của lipase, việc bổ sung chất hoạt động bề mặt, đặc biệt là chất hoạt động bề mặt không ion, đã được nghiên cứu rộng rãi. Nồng độ thấp của chất hoạt động bề mặt không ion làm tăng khả năng xúc tác của lipase; khi tăng nồng độ chất hoạt động bề mặt, hiệu suất xúc tác thường giảm. Tỷ lệ mol của nước và chất hoạt động bề mặt (không ion) cũng có ảnh hưởng sâu sắc đến hoạt động của lipase. Khả năng xúc tác của một số lipase được tăng cường hoặc giảm đi khi có mặt tất cả các chất hoạt động bề mặt không ion cùng loại, trong khi đối với một số lipase khác, chất hoạt động bề mặt không ion cùng loại có tác dụng hỗn hợp. Chất hoạt động bề mặt không ion thậm chí còn làm thay đổi tính đặc hiệu cơ chất của lipase. Vi nhũ tương lỏng nước trong ion bao gồm chất hoạt động bề mặt không ion thường hoạt động tốt hơn các hệ thống khác trong việc cải thiện khả năng xúc tác của lipase. Các chất hoạt động bề mặt Tween và Triton thường tăng cường khả năng phân tách đối hình được xúc tác bởi lipase. Chất hoạt động bề mặt không ion ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của lipase cố định, hiện diện dưới dạng thành phần trong quá trình cố định hoặc là thành phần trong môi trường phản ứng. Lipase được phủ chất hoạt động bề mặt không ion hoạt động tốt hơn các mixen đảo ngược và vi nhũ tương có chứa lipase. Do đó, chất hoạt động bề mặt không ion giúp xúc tác các quá trình lipase trong các môi trường khác nhau để tăng cường sản xuất các hợp chất hữu ích như este hương vị, lipid có cấu trúc, hợp chất tinh khiết về mặt quang học và polyme không kết tinh. Các chất hoạt động bề mặt Tween và Triton thường tăng cường khả năng phân tách đối hình được xúc tác bởi lipase. Chất hoạt động bề mặt không ion ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của lipase cố định, hiện diện dưới dạng thành phần trong quá trình cố định hoặc là thành phần trong môi trường phản ứng. Lipase được phủ chất hoạt động bề mặt không ion hoạt động tốt hơn các mixen đảo ngược và vi nhũ tương có chứa lipase. Do đó, chất hoạt động bề mặt không ion giúp xúc tác các quá trình lipase trong các môi trường khác nhau để tăng cường sản xuất các hợp chất hữu ích như este hương vị, lipid có cấu trúc, hợp chất tinh khiết về mặt quang học và polyme không kết tinh. Các chất hoạt động bề mặt Tween và Triton thường tăng cường khả năng phân tách đối hình được xúc tác bởi lipase. Chất hoạt động bề mặt không ion ảnh hưởng đáng kể đến hoạt động của lipase cố định, hiện diện dưới dạng thành phần trong quá trình cố định hoặc là thành phần trong môi trường phản ứng. Lipase được phủ chất hoạt động bề mặt không ion hoạt động tốt hơn các mixen đảo ngược và vi nhũ tương có chứa lipase. Do đó, chất hoạt động bề mặt không ion giúp xúc tác các quá trình lipase trong các môi trường khác nhau để tăng cường sản xuất các hợp chất hữu ích như este hương vị, lipid có cấu trúc, hợp chất tinh khiết về mặt quang học và polyme không kết tinh. 

6 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Debajyoti Goswami, ngày đăng báo năm 2020. Lipase Catalysis in Presence of Nonionic Surfactants, Pubmed. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2023.
2. Được viết bởi đội ngũ Pubchem. Lipase (Thermomyces lanuginosus), Pubchem. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2023.