Lactase

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Lactase được biết đến trong lâm sàng là một enzyme tiêu hóa, có vai trò tiêu hóa sữa, phân giải Lactose trong sữa giúp cơ thể dễ hấp thu. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Lactase.

1 Tổng quan về Lactase

1.1 Enzyme Lactase là gì?

• Lactase (β-Galactosidase, hoặc β-D-galactoside galactose hydrolase) là một loại enzyme tiêu hóa, hay còn được gọi là men tiêu hóa. Lactase có vai trò thủy phân đường Lactose - một loại đường đôi cơ thể không hấp thụ được, thành hai loại đường đơn là Glucose và galactose, giúp cơ thể dễ dàng hấp thu.
• Trạng thái: Lactase là chất bột màu trắng, không mùi, không vị, sau khi tan thành chất lỏng màu nâu nhạt.

1.2 Nguồn gốc của Lactase

Enzyme Lactase có 2 nguồn gốc chính : Lactase tự nhiên và Lactase được sản xuất trong công nghiệp.

1.2.1 Enzyme Lactase tự nhiên

Lactase tự nhiên được tiết ra từ tế bào lót thành ruột non - nơi tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng. Ở con người, hoạt động của enzyme này diễn ra mạnh mẽ nhất vào thời thơ ấu, bởi lúc này, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng chính. 

Ngoài ra, Lactase cũng được tìm thấy trong ruột động vật có vú, nấm men và vi khuẩn, bao gồm:

• Vi khuẩn: vi khuẩn Acid Lactic, Escherichia coli, Lactobacillus, oleracea,... xạ khuẩn Streptococcus sp.
• Nấm: Aspergillus oryzae, Aspergillus niger, Aspergillus sphaericus, nấm men sinh acid lactic,...

1.2.2 Enzyme Lactase sản xuất trong công nghiệp

Hiện nay, enzyme Lactase được sản xuất dựa trên 2 công nghệ chính: Công nghệ kỹ thuật Gene và công nghệ cố định Enzyme.

1.2.2.1 Công nghệ kỹ thuật Gene: 

Để sản xuất Lactase, công nghệ kỹ thuật gen có thể đưa gen Lactase vào vi sinh vật dễ nuôi cấy và phát triển nhanh chóng. Ví dụ, Domingues đã tạo ra các chủng tái tổ hợp bằng cách sử dụng gen lacA mã hóa lactase ngoại bào được tạo ra bởi các chủng Saccharomyces cerevisiae và Aspergillus niger kết tụ, cho phép các chủng Saccharomyces cerevisiae tái tổ hợp tiết ra lactase. Hơn nữa, lactase có thể sử dụng lactose một cách hiệu quả.

1.2.2.2 Công nghệ cố định Lactase:

So với enzyme tự do, enzyme cố định có nhiều ưu điểm hơn. Ví dụ, enzyme cố định có thể dễ dàng tách khỏi cơ chất và sản phẩm. Mô hình tiện ích có thể được sử dụng nhiều lần và có thể trải qua các phản ứng xúc tác hàng loạt lặp đi lặp lại trong thời gian dài. Mô hình tiện ích có độ bền cơ học nhất định và có thể được sử dụng liên tục trong lò phản ứng dạng cột, phù hợp cho sản xuất công nghiệp quy mô lớn. Nó không chỉ làm giảm chi phí xúc tác mà còn giảm đáng kể lượng chất thải và ô nhiễm vận hành trong quá trình sản xuất chất xúc tác sinh học. Enzyme cố định giúp tiết kiệm năng lượng và tài nguyên, giảm chi phí, bảo vệ môi trường và giúp quá trình sản xuất được tự động hóa và liên tục. Các phương pháp cố định enzyme bao gồm đóng gói, hấp phụ và liên kết cộng hóa trị.

2 Tác dụng của Lactase

Lactase (còn được gọi là lactase-phlorizin hydrolase, hay LPH), là một phần của họ enzyme β-galactosidase, là một enzyme glycoside hydrolase tham gia vào quá trình thủy phân của đường đôi Lactose thành hai đường đơn là Galactose và Glucose, từ đó giúp cơ thể hấp thu dễ dàng.

3 Chỉ định - Chống chỉ định của Lactase

3.1 Chỉ định

• Người không có khả năng hấp thu Lactose và các loại đường sữa khác.
• Người bị đầy hơi, đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy.

3.2 Chống chỉ định

• Người mắc bệnh Crohn.
• Tắc nghẽn dạ dày - ruột.
• Người bị bệnh Gout, người có lượng cao acid uric trong máu.
• Người hấp thụ không đủ chất dinh dưỡng ruột ngắn.
• Trẻ sơ sinh hoặc thai nhi bị tắc ruột.
• Người có ruột kết đang hình thành mô sợi.

4 Liều dùng - Cách dùng Lactase

• Liều dùng Lactose không cố định và phụ thuộc vào nhiều yếu tố:
• Mức độ nghiêm trọng của triệu chứng.
• Lượng Lactose dự định tiêu thụ.
• Sản phẩm thuốc hoặc thực phẩm chức năng chứa Lactase.
• Thông thường, liều dùng bổ sung enzyme Lactase từ 3000-6000 IU.
• Uống ngay trước bữa ăn có chứa lactose.

==>> Xem thêm về hoạt chất: Asparaginase: Điều trị Bạch cầu lympho cấp tính - Dược Thư Quốc Gia 2022.

5 Tác dụng phụ của Lactase và cách phòng ngừa

5.1 Tác dụng phụ

Các sản phẩm bổ sung Lactase thường ít gây ra tác dụng phụ bất lợi. Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp tác dụng phụ được báo cáo với các biểu hiện dị ứng như phát ban, ngứa, sưng mặt, môi, mắt, khó thở.

Trường hợp sốc phản vệ cũng được báo cáo, dẫn đến sốc, suy hô hấp, suy tim hoặc tử vong.

5.2 Cách phòng ngừa tác dụng phụ của Lactase

Trước khi dùng thuốc, nên hỏi ý kiến bác sĩ và thông báo với bác sĩ những thành phần mà cơ thể đã từng bị dị ứng. Ngoài Lactase, các thành phần dược chất hoặc tá dược trong thuốc hoặc thực phẩm chức năng cũng có thể là nguyên nhân gây dị ứng.

Nếu đang có vấn đề về sức khỏe hoặc là đối tượng đặc biệt như phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú, cần hỏi ý kiến bác sĩ, dược sĩ trước khi dùng thuốc.

6 Tương tác của Lactase

Chưa có báo cáo về tương tác bất lợi giữa Lactase và thực phẩm hay thuốc khác. Tuy nhiên, người bệnh không nên chủ quan. Nếu có bất cứ nghi ngờ về tương tác nào, cần thông báo ngay với bác sĩ để có biện pháp xử trí kịp thời.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Tổng quan về enzyme Amylase:  Enzyme Alpha Amylase có tác dụng gì?

7 Lưu ý và thận trọng khi sử dụng Lactase

• Không sử dụng Lactase cho người có tiền sử quá mẫn với Lactase.
• Không sử dụng Lactase cho các đối tượng được liệt kê ở mục chống chỉ định.
• Lựa chọn các sản phẩm chứa Lactase có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, mua ở nơi uy tín, chất lượng .
• Lựa chọn dạng bào chế phù hợp với đối tượng sử dụng: như trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người già khó nuốt, nên ưu tiên lựa chọn enzyme Lactase dạng dung dịch nhỏ giọt.
• Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng, dùng đúng liều lượng được khuyến cáo.

8 Bảo quản 

• Bảo quản Lactase ở nơi khô ráo, thoáng mát, nhiệt độ dưới 25 độ C.
• Để tránh xa tầm tay trẻ em.
• Không bảo quản trong tủ lạnh.

9 Không dung nạp Lactose là gì?

Không dung nạp Lactose là một chứng rối loạn tiêu hóa do không thể tiêu hóa được Lactose -  carbohydrate chính trong các sản phẩm từ sữa. Không dung nạp Lactose xảy ra khi ruột non không sản xuất đủ enzym lactase để tiêu hóa đường sữa (lactose). Nếu thiếu enzyme Lactase, đường Lactose trong thức ăn sẽ di chuyển vào ruột kết thay vì được xử lý và hấp thụ tại ruột non. Trong ruột kết, vi khuẩn bình thường tương tác với đường Lactose không tiêu hóa được, gây ra các dấu hiệu và triệu chứng của chứng không dung nạp đường lactose. Các triệu chứng bao gồm đầy hơi, tiêu chảy và đau quặn bụng sau khi ăn, uống các sản phẩm chứa Lactose.

10 Cập nhật thông tin nghiên cứu mới của Lactase

10.1 Lactase đường uống điều trị chứng đau bụng ở trẻ sơ sinh

Kết quả: Vào cuối bốn tuần, thời gian quấy khóc hoặc quấy khóc trung bình (SD) (phút/ngày) ngắn hơn đáng kể ở trẻ dùng lactase so với giả dược [89,9 (115,2) so với 178,5 (153,2); P = 0,001]. Số ngày trung bình (SD) bị đau bụng ở nhóm dùng lactase cũng ít hơn đáng kể so với nhóm giả dược khi kết thúc điều trị [12,1 (7,8) so với 17,6 (8,4); P < 0,001]. Đến cuối tuần thứ 4 , sự hài lòng của cha mẹ về tâm trạng, hoạt động, sự tỉnh táo, sự thoải mái và việc ăn uống của trẻ tốt hơn ở nhóm can thiệp. Hồ sơ sự kiện bất lợi có thể so sánh được giữa hai nhóm.

Các nhà nghiên cứu kết luận rằng:  Điều trị bằng Lactase đường uống trong cơn đau bụng ở trẻ sơ sinh giúp giảm triệu chứng bằng cách rút ngắn thời gian khóc hoặc quấy khóc và làm cha mẹ hài lòng hơn.

11 Các dạng bào chế phổ biến của Lactase

Hiện nay, Lactase được sản xuất dưới nhiều dạng bào chế khác nhau như: viên nén, viên nén nhai, dung dịch nhỏ giọt.

Ngoài ra, còn có các sản phẩm nổi tiếng chứa Lactase trên thị trường hiện nay gồm: Dona Canxi Nano D&K, Sữa Madam Sure Breast, 6 Enzymes IP, E-zyms Big, Táo Nhi, H-Enzyme Denmark Pro,...

Hình ảnh một số sản phẩm chứa Lactase:

12 Tài liệu tham khảo

1. Manish Narang và cộng sự (Đăng ngày 3 tháng 8 năm 2022). Oral lactase for infantile colic: a randomized double-blind placebo-controlled trial, Pubmed. Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2023.

2. Jarvela I, Torniainen S, Kolho KL (2009). Molecular genetics of human lactase deficiencies, Pubmed. Truy cập ngày 4 tháng 9 năm 2023.