L-Tryptophan

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Hoạt chất L-Tryptophan được sử dụng trong lâm sàng nhằm mục đích hỗ trợ cải thiện rối loạn giấc ngủ, giảm trầm cảm, lo lắng, giúp kiểm soát cơn đau, giảm lo lắng,… Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về L-Tryptophan.

1 Tổng quan

1.1 Lịch sử ra đời

Tryptophan được tổng hợp lần đầu tiên vào năm 1949, nhưng đến đầu những năm 1980, quá trình tổng hợp hóa học tryptophan đã được thay thế bằng các quy trình lên men làm tăng đáng kể sản lượng thu được, khiến cho các chất bổ sung tryptophan trở nên sẵn có hơn. Ngay sau đó, từ khoảng năm 1988 đến 1989, đã có sự bùng phát hội chứng đau cơ-tăng bạch cầu ái toan (EMS) có liên quan đến việc tiêu thụ tryptophan tổng hợp. Sau khi điều tra, nguồn gốc của đợt bùng phát được bắt nguồn từ một nhà sản xuất duy nhất, Công ty Showa Denka của Nhật Bản và nguyên nhân được xác định là do sự thay đổi trong quy trình tổng hợp tryptophan của họ. Sự bùng phát bạch cầu ái toan đã khiến Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) ban hành lệnh cấm đối với tất cả việc sử dụng các chất bổ sung tryptophan không kê đơn, chỉ cho phép sử dụng tryptophan có giới hạn do các nhà sản xuất Hoa Kỳ sản xuất. Sau khi xác định được nguồn gốc của đợt bùng phát, lệnh cấm đã được dỡ bỏ vào năm 2001. Kể từ đó, nhiều nghiên cứu và thử nghiệm lâm sàng đã được tiến hành mà không xảy ra sự cố nào.

1.2 Thuốc L-Tryptophan là gì?

CTCT: C11H12N2O2.

Tên IUPAC: (2 S )-2-amino-3-(1 H -indol-3-yl)axit propanoic.

Trạng thái: là một loại bột màu trắng có vị nhạt, không mùi, màu trắng đến hơi vàng trắng.

2 Tác dụng dược lý

2.1 Dược lực học

Tryptophan tham gia sản xuất nhiều enzyme, protein, mô cơ, niacin. Tryptophan cũng cần thiết trong tổng hợp Melatonin, Serotonin. Chính vì thế, Tryptophan được xem là liệu pháp thư giãn, hiệu quả trong việc cải thiện mất ngủ. Tryptophan cũng có thể làm giảm lo lắng và trầm cảm và đã được chứng minh là làm giảm cường độ của chứng đau nửa đầu. Các chỉ định đầy hứa hẹn khác bao gồm giảm đau mãn tính, giảm bốc đồng hoặc hưng cảm và điều trị rối loạn ám ảnh hoặc cưỡng chế. Tryptophan thiếu hụt có thể dẫn đến co thắt động mạch vành. Tryptophan được sử dụng như một chất dinh dưỡng thiết yếu trong sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh và nuôi ăn qua đường tĩnh mạch. Tryptophan được bán trên thị trường dưới dạng thuốc theo toa (Tryptan) dành cho những người dường như không đáp ứng tốt với thuốc chống trầm cảm thông thường. Nó cũng có thể được sử dụng để điều trị những người mắc chứng rối loạn cảm xúc theo mùa (trầm cảm khởi phát vào mùa đông). Tryptophan đóng vai trò là tiền chất để tổng hợp serotonin (5-hydroxytryptamine, 5-HT) và Melatonin (N-acetyl-5-methoxytryptamine).

2.2 L-Tryptophan có trong thực phẩm nào?

L-Tryptophan có ở trong sữa, đậu, trứng, Gạo Lứt, các loại đậu, các động vật thân mềm,…

2.3 Cơ chế tác dụng 

Để quá trình sản xuất serotonin trung tâm diễn ra, trước tiên tryptophan cần được tiếp cận với hệ thống thần kinh trung ương (CNS) thông qua hàng rào máu não. Tryptophan là chất nền cho hệ thống vận chuyển axit amin trung tính lớn và cạnh tranh để vận chuyển với một số axit amin khác cần thiết cho chức năng não. Sự cạnh tranh để vận chuyển này là cơ sở cho một số chế độ ăn uống cạn kiệt tryptophan cấp tính. Người ta thường chấp nhận rằng hầu hết tryptophan của chúng ta được liên kết với Albumin huyết tương và do đó không có sẵn để vận chuyển vào não. Điều này thường hạn chế lượng tryptophan có sẵn cho quá trình tổng hợp serotonin trung tâm nhưng việc giải phóng tryptophan từ nhóm này có thể làm tăng khả năng vận chuyển. Ngoài mức tryptophan tự do, các phát hiện từ các nghiên cứu tập thể dục chứng minh rằng phải có các cơ chế khác, hiện chưa được biết đến, kiểm soát sự hấp thu trung tâm của tryptophan. Khi vào thần kinh trung ương, l -tryptophan được hydroxyl hóa thành 5-hydroxytryptophan bởi enzyme tryptophan hydroxylase loại 2, bước giới hạn tốc độ trong quá trình tổng hợp serotonin ở não. Tiếp theo là quá trình khử carboxyl tiếp theo liên quan đến enzyme l-axit thơm decarboxylase thành serotonin (5-hydroxytryptamine, 5-HT). Serotonin sau đó được đưa vào các túi bởi chất vận chuyển monoamine dạng túi isoform 2 của các tế bào thần kinh raphe. Sự phân hủy serotonin thông qua monoamine oxidase loại A và aldehyde dehydrogenase thành chất chuyển hóa chính của serotonin là axit 5-hydroxyindoleacetic (5HIAA). Mức độ serotonin cũng bị ảnh hưởng bởi enzyme phân hủy tryptophan, indoleamine 2,3-dioxygenase và tetrahydrobiopterin, đồng yếu tố của tryptophan hydroxylase.

2.4 Dược động học

Tryptophan là tiền chất duy nhất của serotonin và sau khi được tiêu thụ, tryptophan được phân phối khắp cơ thể con người trong hệ thống tuần hoàn. Không giống như 19 axit amin khác, khoảng 75% đến 85%, tryptophan lưu hành được liên kết với albumin, với một số ước tính cao tới 95%. Chủ yếu là tryptophan tự do, không liên kết có sẵn để vận chuyển qua hàng rào máu não. Tuy nhiên, vì tryptophan có ái lực với chất vận chuyển hàng rào máu não (BBB) cao hơn so với albumin, tryptophan gắn với albumin ở gần hàng rào máu não sẽ có khả năng tách ra khỏi albumin để được đưa vào não. Vì sự khác biệt về ái lực này, một số nhà nghiên cứu đã kết luận rằng có thể có tới 75% tryptophan gắn với albumin để vượt qua hàng rào máu não Trong máu, tryptophan cạnh tranh với các axit amin trung tính lớn khác (LNAA; ví dụ như histidine, isoleucine, leucine, Methionine, phenylalanine, threonine, tyrosine và valine) để giành được chất vận chuyển hàng rào máu não.

3 Chỉ định - Chống chỉ định

3.1 Chỉ định

Kiểm soát cân nặng.

Kiểm soát khả năng chịu đau.

Tăng cường cảm xúc.

Tăng cường sức khỏe tinh thần.

Kiểm soát trầm cảm.

Thúc đẩy ngủ ngon.

3.2 Chống chỉ định

Người tiền sử đau cơ, hội chứng tăng bạch cầu ái toan do dùng Tryptophan.

Người mẫn cảm với Tryptophan.

4 Ứng dụng trong lâm sàng

4.1 Trầm cảm

Tryptophan đã được phát hiện là có hiệu quả như thuốc chống trầm cảm ba vòng trong một số thử nghiệm và một nghiên cứu cho thấy tác dụng của tryptophan và amitriptyline, đơn lẻ và kết hợp, đều vượt trội so với giả dược. Tuy nhiên, các nghiên cứu khác với thuốc chống trầm cảm ba vòng đã cho thấy hiệu quả không nhất quán trong điều trị các triệu chứng trầm cảm.

4.2 Rối loạn tâm trạng

Tryptophan đã được sử dụng thành công trong điều trị rối loạn cảm xúc theo mùa và có thể hiệu quả như liệu pháp ánh sáng. Trong một nghiên cứu nhãn mở, 16 bệnh nhân đáp ứng tiêu chí DSM-IV về chứng rối loạn trầm cảm nặng tái phát theo mùa (mùa đông) được điều trị bằng liệu pháp ánh sáng trong 2 tuần. Việc điều trị cho những người đáp ứng một phần hoặc không đáp ứng với liệu pháp ánh sáng này sau đó được tăng cường bằng tryptophan (3g/ngày) trong 2 tuần, điều này tạo ra phản ứng rõ rệt với điều trị. Trong một nghiên cứu thứ hai, những bệnh nhân đáp ứng các tiêu chí về trầm cảm nặng theo mùa được điều trị bằng liệu pháp ánh sáng kết hợp và tryptophan. Một nửa được điều trị bằng ánh sáng trong 2 tuần đầu tiên và nửa còn lại được điều trị bằng tryptophan trong 4 tuần đầu tiên (với thời gian 1 tuần nghỉ giữa các lần điều trị). Trong khi một phần ba số bệnh nhân không có phản ứng với một trong hai phương pháp điều trị, hơn một nửa số bệnh nhân cho thấy sự cải thiện đáng kể trong cả hai phương pháp điều trị bất kể thứ tự điều trị. 

Steinberg và các đồng nghiệp đã tiến hành một thử nghiệm ngẫu nhiên, mù đôi, có đối chứng với giả dược để đánh giá hiệu quả của tryptophan (6g/ngày) trong điều trị các triệu chứng Rối loạn Rối loạn Tiền kinh nguyệt. Những bệnh nhân dùng tryptophan báo cáo giảm đáng kể chứng khó nuốt, thay đổi tâm trạng và khó chịu so với những người dùng giả dược. Những ảnh hưởng này được cho là kết quả của việc tăng tổng hợp kynurenine trong giai đoạn cuối của chu kỳ kinh nguyệt.

4.3 Rối loạn giấc ngủ

Sự cải thiện về độ trễ của giấc ngủ đã được báo cáo với liều thấp tới 1g và cải thiện giấc ngủ ở Giai đoạn IV đã được báo cáo với liều thấp tới 250 mg. Một đặc điểm quan trọng của phương pháp điều trị bằng tryptophan là, không giống như nhiều loại thuốc khác dùng cho chứng rối loạn giấc ngủ, nó không hạn chế hoạt động nhận thức hoặc ức chế sự kích thích khi ngủ. Tryptophan cũng tạo ra những cải thiện đáng kể trong chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn, nhưng không phải là chứng ngưng thở khi ngủ trung ương. Sau khi dùng liều trung bình 2,5 mg tryptophan trước khi đi ngủ, những bệnh nhân mắc chứng ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn cho thấy sự cải thiện đáng kể trong khi những người mắc chứng ngưng thở khi ngủ trung ương thì không.

4.4 Ứng dụng khác

Ở những bệnh nhân đang cai thuốc lá, tryptophan (50 mg/kg/ngày) đã được sử dụng kết hợp với chế độ ăn nhiều carbohydrate, và được báo cáo là làm giảm lo lắng và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng cai nghiện, đồng thời cải thiện việc cai nghiện hoặc giảm số lượng thuốc lá hút. Tuy nhiên, điều trị bằng tryptophan đã được báo cáo là không có tác dụng đối với chứng nghiến răng và khi kết hợp với các biện pháp điều chỉnh chế độ ăn uống, điều trị bằng tryptophan cũng không có tác dụng đối với chứng đau cơ mãn tính. 

5 Liều dùng - Cách dùng

5.1 Liều dùng của L-Tryptophan

Người lớn: 1g x 3 lần/ngày, tối đa 6g/ngày.

Có thể giảm liều ở:

Người suy thận, suy gan.

Người cao tuổi.

5.2 Cách dùng của L-Tryptophan

Dùng đường uống.

==>> Xem thêm về hoạt chất: Điều trị chứng mất ngủ với Zolpidem

6 Tác dụng không mong muốn

Buồn nôn.

Hội chứng đau cơ, tăng bạch cầu ái toan.

Buồn ngủ.

Chóng mặt, đau đầu.

7 Tương tác thuốc

Levodopa: Có thể bị giảm nồng độ.

Thuốc chống trầm cảm SSRI: Có thể khiến nguy cơ mắc hội chứng Serotonin tăng lên.

IMAO: Nguy cơ nhiễm độc thần kinh tăng.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Amitriptylin điều trị trầm cảm, căng thẳng

8 Thận trọng

Thận trọng dùng L-Tryptophan cho:

Người cao tuổi.

Người lái xe.

Người suy thận, gan.

Người vận hành máy.

Thời gian ban đầu dùng thuốc cần theo dõi:

• Tình trạng trầm cảm.
• Ý nghĩ tự tử.

Không dùng thừa L-Tryptophan hơn mức chỉ định.

9 Nghiên cứu về tác động của việc bổ sung tryptophan đối với chất lượng giấc ngủ

Bối cảnh: L-tryptophan (Trp) đã được ghi nhận là hỗ trợ giấc ngủ, nhưng việc tổng hợp có hệ thống về tác dụng của nó đối với chất lượng giấc ngủ vẫn còn hạn chế.

Mục tiêu: Chúng tôi đã đánh giá hiệu quả của việc bổ sung L-tryptophan đối với chất lượng giấc ngủ thông qua phân tích tổng hợp và hồi quy tổng hợp. Tác dụng của liều L-tryptophan hàng ngày (<1g và ≥1g) cũng được đánh giá.

Nguồn dữ liệu: Một tìm kiếm cơ sở dữ liệu đã được thực hiện trong PubMed, Medline (Ovid), Chỉ số tích lũy cho Y tá và Tài liệu Y tế Đồng minh (CINAHL), và Cochrane và tổng cộng 18 bài báo đã được thu thập.

Khai thác dữ liệu: Dữ liệu trích xuất từ ​​4 bài báo cũng được phân tích bằng phân tích tổng hợp hiệu ứng ngẫu nhiên và hồi quy tổng hợp. Sự khác biệt trung bình được tiêu chuẩn hóa (SMD) đã được sử dụng trong phân tích tổng hợp.

Phân tích dữ liệu: Kết quả từ nghiên cứu cho thấy bổ sung Trp có thể rút ngắn thời gian thức sau khi bắt đầu ngủ (-81,03 phút/g, P = 0,017; SMD, -1,08 phút [95%CI, -1,89 đến -0,28]). Ngoài ra, nhóm được bổ sung Trp ≥1g có thời gian thức giấc ngắn hơn sau khi bắt đầu ngủ so với nhóm bổ sung Trp < 1g (Trp <1g so với Trp ≥1g: 56,55 so với 28,91 phút; P = 0,001). Tuy nhiên, bổ sung L-tryptophan không ảnh hưởng đến các thành phần giấc ngủ khác.

Kết luận: Bổ sung L-tryptophan, đặc biệt ở mức ≥1 g có thể giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ.

10 Các dạng bào chế phổ biến

L-Tryptophan chủ yếu ở dạng viên nang, viên nén dùng đường uống, hàm lượng 500, 1000, 1500mg ở dạng đơn lẻ hoặc phối hợp rất tiện lợi để sử dụng.

Biệt dược gốc của L-Tryptophan là: Tryptan, Aminomine.

Các sản phẩm chứa L-Tryptophan như: L-Tryptophan Zein Pharma, L-Tryptophan 500mg Life Extension, L-Tryptophan California Natural,…

11 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Clarinda N Sutanto, Wen Wei Loh, Jung Eun Kim (Ngày đăng 10 tháng 1 năm 2022). The impact of tryptophan supplementation on sleep quality: a systematic review, meta-analysis, and meta-regression, Pubmed. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2023
2. Tác giả Trisha A. Jenkins, Jason C. D. Nguyen, Kate E. Polglaze, Paul P. Bertrand (Ngày đăng 20 tháng 1 năm 2016). Influence of Tryptophan and Serotonin on Mood and Cognition with a Possible Role of the Gut-Brain Axis, Pubmed. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2023
3. Chuyên gia của Pubchem. Tryptophan, Pubchem. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2023
4. Chuyên gia của Mims. Tryptophan, Mims. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2023