L-Phenylalanine

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Hoạt chất L-Phenylalanine được sử dụng trong lâm sàng nhằm mục đích dùng trong điều trị bệnh bạch biến, bệnh trầm cảm; hỗ trợ giúp giảm các cơn đau mạn tính và cải thiện bệnh lý Parkinson. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về L-Phenylalanine.

1 L-Phenylalanine là gì?

1.1 Lịch sử ra đời

Được phân lập lần đầu tiên vào năm 1881 từ cây giống lupin, Phenylalanine là một trong một số axit amin thiết yếu cho gia cầm và động vật có vú; tức là họ không thể tổng hợp nó và cần nguồn thực phẩm.

1.2 Mô tả hoạt chất L-Phenylalanine 

CTCT: C9H11NO2.

Trạng thái: L-Phenylalanine là một loại bột tinh thể màu trắng không mùi. Vị hơi đắng. pH (dung dịch nước 1%) 5,4 đến 6.

2 Tác dụng dược lý của hoạt chất L-Phenylalanine

2.1 Dược lực học

L-Phenylalanine là L-enantome của Phenylalanine. Nó có vai trò như một chất dinh dưỡng, một vi chất dinh dưỡng, một chất chuyển hóa Escherichia coli, một chất chuyển hóa Saccharomyces cerevisiae, một chất chuyển hóa thực vật, một chất chuyển hóa tảo, một chất chuyển hóa chuột, một chất chuyển hóa xenobiotic ở người. Phenylalanine được phân loại là một axit amin thiết yếu, là những chất hóa học mà cơ thể bạn tập hợp thành protein. Axit amin thiết yếu là những axit mà cơ thể bạn cần để hoạt động bình thường nhưng không thể tự sản xuất hoặc lưu trữ trong thời gian dài. Những axit amin quan trọng này phải được tiêu thụ thường xuyên. Để đáp ứng nhu cầu phenylalanine hàng ngày, bạn cần phải bổ sung hoặc ăn các thực phẩm như thịt bò, trứng, gan và ức gà. Phenylalanine cần thiết để sản xuất các chất truyền tin hóa học (chất dẫn truyền thần kinh) trong não, bao gồm dopamine, epinephrine và norepinephrine, cũng như các axit amin khác. L-Phenylalanine: Dạng phenylalanine tự nhiên Được tìm thấy tự nhiên trong một số thực phẩm, chẳng hạn như sữa bò và khoai lang. L-Phenylalanine đóng vai trò tham gia xây dựng các protein khác ở trong cơ thể. L-Phenylalanine tham gia chuyển hóa Tyrosine để tao nguyên liệu tham gia sản xuất L-dopa để tạo thành Dopamine, Norepinephrine, Dopamine. Từ đó giúp điều chỉnh tâm trạng.

2.2 Cơ chế tác dụng 

L-Phenylalanine có tác dụng chống trầm cảm nhờ nó đóng vai trò như tiền chất để tham gia tổng hợp một số chất dẫn truyền thần kinh như Dopamine, Norepinephrine. Nồng độ 2 chất này tăng lên trong não được xem là dẫn đến hiệu quả chống trầm cảm.

Bệnh bạch biến là bệnh tấn công các tế bào sản xuất melanin (melanocytes) trên da. Vì melanin chịu trách nhiệm tạo ra sắc tố trên da nên bệnh này dẫn đến các đốm nhợt nhạt, không màu trên da. Tuy nhiên, Phenylalanine là cần thiết để tạo ra melanin. Vì vậy, việc bổ sung Phenylalanine cùng với liệu pháp ánh sáng đã được sử dụng để điều trị bệnh bạch biến với những kết quả đầy hứa hẹn.

2.3 Dược động học

Hấp thu: Tại ruột non.

Chuyển hóa: Ở gan sau đó thông qua hệ tuần hoàn để đi đến nhiều mô.

3 Thực phẩm chứa L-Phenylalanine

L-Phenylalanine được tìm thấy trong nhiều thực phẩm như: Chanh dây, đậu, quả óc chó, phô mai, trứng, sữa, thịt, cá, quả hành, mùi tây, Actiso,…

4 Chỉ định - Chống chỉ định của L-Phenylalanine

4.1 Chỉ định

Bệnh được điều trị với L-Phenylalanine gồm:

• Điều trị bệnh bạch biến.
• Điều trị các tó loạn gặp phải ở não bộ như trầm cảm.
• Hỗ trợ điều trị Parkinson.
• Hỗ trợ giảm đau trong các tình trạng đau mạn tính.

4.2 Chống chỉ định

Thận trọng cho người có bệnh Phenylketo niệu.

Người mẫn cảm với L-Phenylalanine.

5 Những ứng dụng trong lâm sàng của L-Phenylalanine

Trầm cảm: Trong một số nghiên cứu, những người bị trầm cảm được điều trị bằng L-Phenylalanine có kết quả tương tự như những người dùng thuốc chống trầm cảm. L-Phenylalanine được kết hợp với đối tác tổng hợp của nó, Docosapentaenoic Acid, để tạo thành DL-Phenylalanine. Trong một thử nghiệm sơ bộ, DL-Phenylalanine (hoặc riêng dạng D hoặc L) đã làm giảm trầm cảm ở 31 trên 40 bệnh nhân.

Cai rượu: Sử dụng L-tyrosine, DL-Phenylalanine, L-Glutamine, L-tryptophan theo toa, có liên quan đến việc giảm triệu chứng cai rượu .

Giảm cân: Nghiên cứu trên 10 người sử dụng L-Phenylalanine trước khi ăn thấy L-Phenylalanine giúp tăng mức độ hormone kích thích tiêu hóa Cholecystokinin cũng như giúp kiểm soát được chứng thèm ăn.

6 Liều dùng - Cách dùng của L-Phenylalanine

6.1 Liều dùng của L-Phenylalanine

Đối với bệnh ngoài da tạo ra các mảng trắng không sắc tố (bạch biến): ở người lớn, 50-100 mg/kg L-Phenylalanine thường được sử dụng mỗi ngày cùng với việc tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

6.2 Cách dùng của L-Phenylalanine

L-Phenylalanine chủ yếu có trong các chế phẩm dùng đường uống.

==>> Xem thêm về hoạt chất: Điều trị trầm cảm với Fluvoxamine

7 Tác dụng không mong muốn của L-Phenylalanine

Đau đầu, mệt mỏi.

Táo bón.

Lo lắng.

Ợ chua, buồn nôn.

8 Tương tác thuốc của L-Phenylalanine

Tyramine: bị tăng nồng độ trong cơ thể.

Thuốc chống loạn thần: Có thể dẫn đến rối loạn vận động muộn.

Thuốc chống trầm cảm: Có thể gây cao huyết áp, táo bón, mất ngủ, hưng cảm nhẹ.

Thuốc hạ huyết áp: Không hoạt động bình thường.

Thuốc an thần: Bị tăng tác dụng.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Điều trị rối loạn trầm cảm với Fluoxetine

9 Thận trọng khi sử dụng L-Phenylalanine

Dùng đúng liều chỉ định.

Chất bổ sung L-Phenylalanine không được khuyến cáo cho phụ nữ đang mang thai hoặc đang cho con bú vì nghiên cứu còn hạn chế về tính an toàn đối với những nhóm đối tượng cụ thể này.

Người tâm thần phân liệt không nên dùng vì có thể gây rối loạn vận động muộn.

10 Nghiên cứu về tác dụng khác biệt của L- và D-Phenylalanine đối với việc giải phóng hormone tuyến tụy và đường tiêu hóa ở người

Mục đích: Để nghiên cứu tác dụng của L-Phenylalanine đối với việc giải phóng hormone dạ dày ruột, nồng độ glucose, sự thèm ăn chủ quan và lượng năng lượng tiêu thụ ở người, đồng thời xác định xem những tác dụng này có đặc hiệu với đồng phân lập thể hay không bằng cách so sánh chúng với D-phenylalanine.

Nguyên liệu và phương pháp: Một nghiên cứu chéo tìm kiếm liều lượng, không ngẫu nhiên, không làm mù đã được thực hiện trong thời gian từ tháng 10 đến tháng 12 năm 2017 tại Cơ sở Nghiên cứu Lâm sàng Hoàng gia NIHR ở năm người tham gia, trong đó khả năng dung nạp L-Phenylalanine đường uống tăng dần đã được đánh giá (0, 3, 6 và 10g). Ngoài ra, một nghiên cứu chéo cấp tính, ngẫu nhiên, mù đôi, kiểm soát giả dược đã được thực hiện trong thời gian từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2018 tại Cơ sở nghiên cứu lâm sàng Hoàng gia NIHR ở 11 người tham gia, trong đó tác dụng của việc uống 10 g L-Phenylalanine so với D-phenylalanine. và giả dược đối với hormone dạ dày ruột tụy (Insulin, Glucagon, polypeptide Insulinotropic phụ thuộc Glucose [GIP], peptide tyrosine tyrosine [PYY], peptide giống Glucagon-1) và nồng độ glucose,

Kết quả: L-Phenylalanine được dung nạp tốt và làm tăng nồng độ Insulin và Glucagon trước khi dùng bữa ở một số thời điểm so với giả dược và D-phenylalanine (P < 0,05). L-Phenylalanine cũng làm tăng nồng độ GIP so với D-phenylalanine (P = 0,0420) và giả dược (P = 0,0249) 70 phút sau khi uống. L-Phenylalanine làm giảm diện tích glucose sau bữa ăn dưới đường cong (AUC) 70-150 phút so với giả dược (P = 0,0317) nhưng không ảnh hưởng đến sự thèm ăn hoặc năng lượng tiêu thụ chủ quan (P > 0,05). D-phenylalanine làm tăng nồng độ PYY AUC 70-150 phút sau bữa ăn so với giả dược (P = 0,0002).

Kết luận: Việc tiêu thụ L-Phenylalanine, chứ không phải D-phenylalanine, làm tăng nồng độ Insulin, Glucagon và GIP mà dường như không có tác dụng rõ rệt lên sự thèm ăn.

11 Các dạng bào chế phổ biến của L-Phenylalanine

L-Phenylalanine chủ yếu ở dạng viên nang trong các sản phẩm bổ sung với các hàm lượng khác nhau có thể đơn lẻ hoặc kết hợp với nhiều chất khác. Đây là liệu pháp tiện lợi để bổ sung đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể.

Một số sản phẩm chứa L-Phenylalanine là: L-Phenylalanin 500mg Zein Pharma, L-Phenylalanine 500mg Now, L-Phenylalanine Lamberts,…

12 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Anjali Amin, James Frampton, Zhigang Liu, Georgia Franco-Becker, Mariana Norton, Aos Alaa, Jia V Li, Kevin G Murphy (Ngày đăng 21 tháng 10 năm 2020). Differential effects of L- and D-phenylalanine on pancreatic and gastrointestinal hormone release in humans: A randomized crossover study, Pubmed. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2023
2. Chuyên gia của WebMD. Phenylalanine - Uses, Side Effects, and More, WebMD. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2023
3. Chuyên gia của Pubchem. Phenylalanine, Pubchem. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2023