Inulin

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Inulin được sử dụng trong lâm sàng nhằm mục đích tăng cường lợi khuẩn đường ruột, tăng cường miễn dịch, từ đó giúp bảo vệ cơ thể chống lại mầm bệnh gây hại, các chất độc, chất gây ung thư ... Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Inulin.

1 Tổng quan về Inulin

1.1 Lịch sử ra đời: Inulin có trong thực phẩm nào?

Inulin là một chất xơ prebiotic, đã được biết đến từ lâu. Năm 1804, Rose đã phân lập được một chất từ ​​Inula helenium (elecampane) mà sau này (năm 1811) được Thomas gọi là Inulin.

Carbohydrate này được tổng hợp trong ít nhất mười họ thực vật bậc cao. Inulin có thể được tìm thấy trong nhiều loại thực vật quan trọng về mặt kinh tế như rau diếp xoăn, hành, tỏi, lúa mạch, lúa mạch đen và lúa mì...

1.2 Mô tả đặc điểm Inulin

Inulin được tạo thành từ 2 - 60 đơn vị Fructose với một phân tử Glucose ở cuối. Chiều dài chuỗi của inulin thực vật có thể dao động từ 2 đến 170 đơn vị fructose. Inulin được tổng hợp tự nhiên từ sucrose bằng cách thêm một đơn vị fructosyl. Inulin nhỏ nhất là 1-kestose, bao gồm hai đơn vị fructose và một đơn vị glucose.

Inulin là tên chung bao gồm tất cả các fructans β -(2,1). Trong hầu hết các trường hợp, Inulin là một hỗn hợp đa phân tán của các chuỗi fructan với độ dài chuỗi (DP: mức độ polyme hóa) phân bố phụ thuộc vào nguồn Inulin và thời điểm thu hoạch những loại thực vật chứa Inulin này.

Thuật ngữ oligofructose hoặc fructo-oligoaccharide (FOS) được sử dụng cho các fructans β -(2,1) có DP lên đến khoảng 10 và DP trung bình khoảng 4. Còn các Inulin FOS thường có chuỗi dài với DP trung bình ít nhất là 20.

Công thức cấu tạo:

1.3 Một số đặc tính của Inulin

• Độ ngọt của Inulin chỉ bằng 1%–14% so với sucrose, tùy thuộc vào độ dài chuỗi.
• Inulin có đặc tính tạo gel. Độ hòa tan của Inulin trong nước bị hạn chế, trọng lượng phân tử càng cao độ hòa tan càng giảm, chỉ vài phần trăm.
• Inulin ổn định nhiệt trong các bước chế biến thực phẩm ngắn, nhưng sẽ xảy ra một số quá trình thủy phân, phụ thuộc vào thời gian, nhiệt độ và độ pH. Do đó, Inulin dùng để nướng bánh sẽ có màu nâu (phản ứng Maillard cộng với quá trình caramen hóa).
• Inulin có khả năng hút ẩm và hoạt động như chất giữ ẩm.
• Đối với tác dụng nhuận tràng, Inulin được dung nạp khá tốt với liều duy nhất 5g, liều tổng cộng lên đến 15 - 20g mỗi ngày, nhưng tình trạng đầy hơi ngày càng tăng sẽ xảy ra. Inulin là một loại carbohydrate được lên men nhanh chóng trong ruột kết tạo ra khí và hút nước vào ruột kết, đây là một vấn đề đối với những người mắc hội chứng ruột kích thích (IBS).
• Inulin có tác dụng tạo vị ngọt hiệp đồng với saccharine, Aspartame và acesulfame K.
• Giá trị năng lượng: Inulin có hàm lượng năng lượng thường là 1,5 kcal/g, nhưng có sự khác biệt về giá trị được phê duyệt giữa các quốc gia trong phạm vi từ 0 đến 2 kcal/g.
• Chỉ số đường huyết (GI) và tải trọng thấp. Giá trị GI được báo cáo là 14 đối với Inulin tự nhiên và 5 đối với Inulin chuỗi dài thương mại.

2 Inulin có tác dụng gì? Inulin là thuốc gì?

2.1 Dược lực học

Xét nghiệm Inulin là một quy trình xác định khả năng lọc của cầu thận (cấu trúc lọc chính của thận) bằng cách đo tốc độ loại bỏ Inulin thận, chất thử nghiệm, khỏi huyết tương. Inulin là một trong những chất phù hợp và chính xác hơn để đo lường vì nó là một phân tử polysacarit nhỏ, trơ, dễ dàng đi qua cầu thận. Thử nghiệm thanh thải Inulin được thực hiện bằng cách tiêm Inulin, chờ cho nó được phân phối, sau đó đo nồng độ Inulin trong huyết tương và nước tiểu bằng nhiều xét nghiệm khác nhau.

Là tác nhân dinh dưỡng, Inulin có thể có tác dụng chống ung thư, kháng khuẩn và hạ đường huyết.

Inulin cũng có thể giúp cải thiện sự hấp thu và cân bằng khoáng chất như Canxi, Đồng, Sắt và có thể có hoạt tính chống loãng xương. 

Ngoài ra, Inulin còn có khả năng giảm Cholesterol, Triglyceride, tăng lợi khuẩn và tăng cường miễn dịch.

2.2 Cơ chế tác dụng 

Là một tác nhân chẩn đoán, Inulin dễ hòa tan và về cơ bản là khó tiêu. Nó dễ dàng đi qua máu và vào nước tiểu. Nó không được thận tiết ra cũng như không hấp thu lại, làm cho nó trở thành một chỉ số tuyệt vời cho tốc độ thanh thải của thận. Xét nghiệm độ thanh thải Inulin phần lớn đã thành công nhờ xét nghiệm độ thanh thải creatinin như một phép đo tốc độ lọc cầu thận.

Inulin là một chất hạ đường huyết. Vì nó không bị tiêu hóa bởi các enzym ptyalin và Amylase của con người, Inulin đi qua phần lớn hệ thống tiêu hóa một cách nguyên vẹn. Chỉ trong ruột kết, vi khuẩn mới chuyển hóa Inulin, với việc giải phóng một lượng đáng kể carbon dioxide và/hoặc metan. Vì Inulin không bị phân hủy thành đường đơn (monosacarit) trong quá trình tiêu hóa bình thường nên nó không làm tăng lượng đường trong máu, do đó, giúp bệnh nhân tiểu đường điều chỉnh lượng đường trong máu.

Ngoài ra, quá trình lên men Inulin dẫn đến sự gia tăng axit béo chuỗi ngắn và sản xuất axit lactic , do đó làm giảm độ pH của ruột kết, điều này có thể kiểm soát hơn nữa sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh và có thể góp phần vào đặc tính bảo vệ chống ung thư của Inulin.

Giảm Cholesterol trong máu gián tiếp theo cơ chế thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn Acid Lactic, vi khuẩn này có thể làm giảm mật độ cholesterol trong máu.

2.3 Dược động học

Hấp thu: Hấp thu kém, đi qua nước tiểu không chuyển hóa.

Chuyển hóa: Chuyển hóa thành carbon dioxide và metan bởi vi khuẩn đại tràng.

3 Những ứng dụng trong lâm sàng của Inulin

Inulin trong y học:

• Trước đây được sử dụng trong một xét nghiệm y tế quan trọng về chức năng thận, cụ thể là đo tốc độ lọc cầu thận.
• Đôi khi được sử dụng để giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh đái tháo đường - một tình trạng đặc trưng bởi tăng đường huyết và/hoặc tăng Insulin máu.
• Inulin kích thích sự phát triển của vi khuẩn có lợi trong ruột kết, bao gồm Bifidobacteria và Lactobacilli, do đó điều chỉnh thành phần của hệ vi sinh vật. Điều này tạo ra một môi trường bảo vệ chống lại mầm bệnh, chất độc và chất gây ung thư, có thể gây viêm nhiễm và ung thư.
• Do đặc tính hấp thu kém, Inulin còn có tác dụng nhuận tràng.
• Tạo cảm giác no và có năng lượng thấp, do đó Inulin giúp giảm béo, kiểm soát cân nặng.

Trong ngành công nghiệp thực phẩm: Inulin có thể được sử dụng để cải thiện thành phần dinh dưỡng của sản phẩm thực phẩm. Inulin cũng có thể có công dụng như một chất thay thế chất béo. 

Inulin trong mỹ phẩm: Do đặc tính tạo gel, Inulin có thể có trong các công thức mỹ phẩm tuy nhiên, ứng dụng này thường không phổ biến.

4 Liều dùng - Cách dùng của Inulin

4.1 Liều dùng

Với tác dụng nhuận tràng, Inulin được dung nạp khá tốt với liều duy nhất 5g, liều tổng cộng mỗi ngày có thể lên tới 15 - 20g. Tuy nhiên liều càng tăng thì tình trạng đầy hơi cũng sẽ gia tăng.

4.2 Cách dùng 

Khi mới bổ sung Inulin vào chế độ ăn, bạn nên bắt đầu với liều thấp chỉ từ 2 - 3g mỗi ngày trong khoảng 2 tuần, rồi từ từ tăng dần lên.

Liều tối đa mỗi ngày không nên quá 10g.

==>> Xem thêm về hoạt chất: Clopidogrel: Giảm nhanh cơn đau thắt ngực - Dược thư Việt Nam 2022

5 Tác dụng không mong muốn của Inulin

Khi bổ sung Inulin trong chế độ ăn hàng ngày, nếu hấp thu lượng lớn lên đếnn 20g mỗi ngày sẽ có thể gây tình trạng nhuận tràng. Một số người có nhạy cảm thì việc bổ sung Inulin có thể gây tình trạng đầy hơi và đi tiêu nhiều hơn hai lần mỗi ngày (không phải tiêu chảy)

Ngoài ra, sử dụng nhiều Inulin cũng làm gia tăng vi khuẩn tạo khí gas trong hệ tiêu hóa, gây cảm giác đầy hơi, chướng bụng.

Inulin có tác dụng khác nhau lên từng đối tượng khác nhau: Đối với thanh niên, tác dụng tăng hấp thu Canxi của Inulin không có nhiều ảnh hương, tuy nhiên với thiếu niên, Inulin lại giúp kích thích sự hấp thu Canxi.

6 Tương tác thuốc của Inulin

Chưa ghi nhận tương tác của Inulin với các các thuốc hay thực phẩm khác do Inulin khá trơ, tuy nhiên, do sự hấp thu kém nên Inulin đôi khi có thể gây cản trở hấp thu của thuốc và các loại thực phẩm khác trong hệ tiêu hóa ghi sử dụng đồng thời.

Nên thông báo cho bác sĩ về chế độ ăn của bạn trước khi được kê đơn hay chỉ định thêm các loại thuốc khác hay bạn đang sử dụng thuốc nhưng muốn bổ sung thêm Inulin vào chế độ ăn, bạn cũng nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Clarithromycin: Kháng sinh macrolid bán tổng hợp Dược thư Quốc Gia 2022

7 Thận trọng khi sử dụng Inulin

Inulin chống chỉ định đối với những người có dị ứng hay tiền sử dị ứng với prebiotic. Luôn kiểm tra về tình trạng dị ứng và thử phản ứng dị ứng trước khi sử dụng Inulin.

Chú ý về những phản ứng có thể gặp phải khi bổ sung Inulin như nhuận tràng hay đầy hơi, chướng bụng. Nếu tình trạng này trầm trọng, bạn nên giảm bớt liều lượng Inulin sử dụng hoặc dừng bổ sung nếu cần và hỏi ý kiến bác sĩ.

Bảo quản: Do Inulin dễ hút ẩm, vậy nên Inulin cần được đóng gói trong túi kín, sau mỗi lần sử dụng cần buộc lại kĩ càng, để nơi thoáng mát, tránh nhiệt độ, độ ẩm cao và để xa tầm với của trẻ nhỏ.

8 Các câu hỏi thường gặp về hoạt chất Inulin

8.1 Có nên sử dụng Inulin cho trẻ em không?

Inulin có nhiều đặc tính có lợi như giúp tăng cường lợi khuẩn, giảm táo bón, kích thích hấp thu Canxi, khoáng chất cho thiếu niên, tăng cường miễn dịch... đây đều là những tác dụng có lợi của những thực phẩm thường dùng cho trẻ em. Vậy nên trẻ em nên sử dụng Inulin, tuy nhiên việc sử dụng như thế nào hay liều lượng bao nhiêu rất quan trọng để tránh các tác dụng bất lợi trên tiêu hóa cho trẻ.

Xu hướng sử dụng Inulin nói riêng và các prebiotic nói chung để tạo vị ngọt thay thế cho các loại đường trong các sản phẩm sữa bột, sữa nước, bánh kẹo... cho trẻ em đang dần trở nên phổ biến.

8.2 Phụ nữ có thai và cho con bú có dùng được Inulin không?

Với những tác dụng có lợi kể trên, cũng như nguy cơ tăng đường huyết thấp, nên phụ nữ có thai hoàn toàn có thể dùng Inulin mà không lo bị tiểu đường thai kỳ. Phụ nữ cho con bú cũng hoàn toàn có thể sử dụng, bổ sung Inulin vào chế độ ăn, điều này giúp cải thiện hệ miễn dịch của mẹ, tăng cường tiêu hóa khỏe.

Tuy nhiên, Inulin chỉ có lợi khi bạn biết sử dụng đúng cách như không sử dụng quá nhiều mỗi ngày, khi mới dùng thì nên dùng liều thấp rồi tăng lên từ từ, người có tiền sử dị ứng thì không sử dụng... để tránh các tác động bất lợi của Inulin

9 Cập nhật thông tin về nghiên cứu mới của Inulin  

Chất xơ Inulin thúc đẩy axit mật có nguồn gốc từ microbiota và viêm loại 2:

Kết quả nghiên cứu trên chuột đã chứng minh: 

• Tác dụng của Inulin phụ thuộc vào hệ vi sinh vật và được tái tạo ở những con chuột bị nhiễm hệ vi sinh vật có nguồn gốc từ con người. 
• Việc xóa gen của một loại enzyme chuyển hóa axit mật ở một loài vi khuẩn sẽ loại bỏ khả năng kích hoạt viêm loại 2 của Inulin.
• Inulin làm tăng tình trạng viêm loại 2 do chất gây dị ứng và giun sán gây ra. 

Kết hợp lại với nhau, những dữ liệu này tiết lộ rằng chất xơ Inulin trong chế độ ăn uống kích hoạt axit cholic có nguồn gốc từ vi sinh vật và viêm loại 2.

10 Các dạng bào chế phổ biến của Inulin

Inulin được ứng dụng trong nhiều loại thực phẩm, chế phẩm bổ sung dinh dưỡng và thực phẩm chức năng khác nhau, với dạng bào chế vô cùng đa dạng như bột (sữa bột), dung dịch, sữa nước, viên nang mềm, viên nén....

Các sản phẩm có trên thị trường hiện nay chứa Inulin có thể kể đến như: Euflora 8 Miliardi Advance Stick, Nano care Calcium D3, Liquid Calcium Nano K2 Mediuspharma, Inulin Plus, Nano Calcium Complex Vitamin D3 + Zinc, Fefomine DHA, Fogy Max Gold, Zinmyces, Inulin 1000mg ...

Hình ảnh các sản phẩm chứa Inulin:

11 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả: Chuyên gia Pubchem (Cập nhật: Năm 2023). Inulin, NIH. Truy cập ngày 18 tháng 08 năm 2023.
2. Tác giả: Chuyên gia Sciencedirect (Ngày đăng: Năm 2017). Inulin, Sciencedirect. Truy cập ngày 18 tháng 08 năm 2023.
3. Tác giả: Chuyên gia Drugbank (Cập nhật: Ngày 03 tháng 03 năm 2023). Inulin, Drugbank. Truy cập ngày 18 tháng 08 năm 2023.
4. Tác giả: Mohammad Arifuzzaman và cộng sự (Ngày đăng: Ngay 02 tháng 11 năm 20227). Inulin fibre promotes microbiota-derived bile acids and type 2 inflammation, Pubmed. Truy cập ngày 18 tháng 08 năm 2023.