Erythromycin

Bài viết biên soạn dựa theo

Dược thư quốc gia Việt Nam, lần xuất bản thứ ba

Đây là phiên bản mới nhất của Dược thư Việt Nam do Bộ Y tế ban hành Quyết định số 3445/QĐ-BYT ngày 23 tháng 12 năm 2022

Trang 687-690, tải PDF TẠI ĐÂY

ERYTHROMYCIN 

Tên chung quốc tế: Erythromycin. 

Mã ATC: D10AF, J01FA01, S01AA17. 

Loại thuốc: Kháng sinh nhóm macrolid. 

1 Dạng thuốc và hàm lượng 

Erythromycin được sử dụng dưới dạng base, dạng muối, hoặc ester, nhưng liều lượng và hàm lượng biểu thị dưới dạng base. 

1 g erythromycin base tương đương với dạng muối hoặc ester như sau: 1,44 g erythromycin estolat; 1,17 g erythromycin ethylsuccinat, 1,31 g erythromycin gluceptat; 1,49 g erythromycin lactobionat; 1,08 g erythromycin propionat; 1,39 g erythromycin stearat. 

Nang giải phóng chậm (chứa pellets bao tan trong ruột): 250 mg, 333 mg, 500 mg. 

Viên nén giải phóng chậm (bao tan trong ruột): 250 mg, 333 mg, 500 mg. 

Viên nén, nang, viên bao: 250 mg, 500 mg. 

Cổm pha hỗn dịch uống: 200 mg/5 ml (100 ml, 200 ml). 

Hỗn dịch uống: 200 mg/5 ml (480 ml), 400 mg/5 ml (100 ml, 480 ml), 125 mg/5 ml, 500 mg/5 ml. 

Bột pha hỗn dịch uống (dạng erythromycin ethylsuccinat): 200 mg/5 ml (100 ml, 200 ml). 

Thuốc tiêm: Thuốc tiêm bột (dưới dạng erythromycin lactobionat): 500 mg, 1 g. 

Dạng dùng tại chỗ: 

• Thuốc mỡ tra mắt: 0,5% (1g, 3,5 g). 

• Gel, thuốc mỡ (bôi tại chỗ): 2% (25 g, 30 g, 60 g). 

• Dung dịch bôi 2% (60 ml) để điều trị trứng cá. 

2 Dược lực học 

2.1 Cơ chế tác dụng

Erythromycin là kháng sinh nhóm macrolid, có phổ tác dụng rộng, chủ yếu là kìm khuẩn đối với nhiều vi khuẩn Gram dương và phổ hẹp hơn với Gram âm cũng như một số vi khuẩn khác bao gồm Mycoplasma spp., Chlamydiaceae và Rickettsia spp., Spirochaetes. Cơ chế tác dụng của erythromycin và các macrolid khác là gắn thuận nghịch với tiểu đơn vị 50S của ribosom vi khuẩn nhạy cảm, kết quả là ức chế tổng hợp protein và từ đó ức chế tế bào vi khuẩn phát triển. 

Tác dụng chính của erythromycin là kìm khuẩn nhưng có thể diệt khuẩn ở nồng độ cao đối với các chủng rất nhạy cảm. Vì macrolid xâm nhập ngay vào các tế bào bạch cầu và đại thực bào, nên có tiềm năng tác dụng hiệp đồng với cơ chế phòng vệ của người trên in vivo. Tác dụng của thuốc tăng lên ở pH kiềm nhẹ (khoảng pH 8,5), đặc biệt với các vi khuẩn Gram âm. 

2.2 Phổ kháng khuẩn 

Tỷ lệ kháng thuốc có thể khác nhau tùy theo địa lý. Vì vậy cần phải có thông tin về mô hình kháng thuốc tại địa phương, đặc biệt là đối với việc điều trị các bệnh nhiễm khuẩn nặng. 

2.2.1 Vi khuẩn Gram dương

Các vi khuẩn gây bệnh bao gồm các cầu khuẩn Gram dương, các Streptococcus nhu Streptococcus pneumoniae, Streptococcus Pyogenes.

Tuy nhiên, kháng thuốc đã tăng ở cả hai loại vi khuẩn này, đặc biệt đối với Streptococcus pneumoniae kháng penicillin.

Hầu hết các chủng Staphylococcus aureus vẫn còn nhạy cảm, mặc dù sự đề kháng tăng lên nhanh. Một vài chủng Enterococci cũng vẫn nhạy cảm. 

Nhiều vi khuẩn Gram dương khác còn nhạy cảm với erythromycin trong đó có: Bacillus anthracis, Corynebacterium diphteria, Erysipelothrix rhusioparthiae, Listeria monocytogenes.

Thuốc có tác dụng trung bình với các vi khuẩn kỵ khí như Clostridium spp., độ nhạy cảm thay đổi ở chủng Nocardia nhưng erythromycin vẫn còn tác dụng với Propionibacterium acnes.  

2.2.2 Vi khuẩn Gram âm

Erythromycin có tác dụng với các cầu khuẩn Gram âm như Neisseria meningitidis, N. gonorrheae và Moraxella (Branhamella) catarrhalis. 

Các vi khuẩn Gram âm khác có độ nhạy cảm thay đổi nhưng thuốc vẫn còn tác dụng hữu hiệu là: Bordetella spp., vài chủng Brucella, Flavobacterium, Legionella spp. và Pasteurella, Haemophilus ducreyi được ghi nhận còn nhạy cảm, nhưng II. influenzae lại ít nhạy cảm.

Các Enterbacteriaceae nói chung không nhạy cảm, thường kháng thuốc, tuy vậy một vài chủng nhạy cảm với thuốc ở pH kiềm. 

Các vi khuẩn yếm khí Gram âm: Helicobacter pylori và nhiều chủng Campylobacter jejuni còn nhạy cảm. Hầu hết các chủng Bacteroides fragilis và nhiều chủng Fusobacterium đều kháng erythromycin. 

Các vi khuẩn khác nhạy cảm với thuốc gồm có: Actinomyces, Chlamydia, Rickettsia spp., Spirochete như Treponema pallidum và Borrelia burgdorferi, một số Mycoplasma (nhất là M. pneumoniae) và một số Mycobacteria cơ hội như Mycobacterium scrofulaceum và M. kansasii; nhưng M. intracellulare lại thường kháng, kể cả M. fortuitum. 

2.3 Sự kháng thuốc 

Kháng thuốc của nhóm macrolid thường liên quan đến quá trình làm thay đổi vị trí địch của thuốc.

Cơ chế kháng thuốc có thể qua trung gian nhiễm sắc thể hoặc plasmid. Vi khuẩn kháng thuốc sinh ra một enzym methyl hóa adenin trong ribosom RNA, dẫn tới ức chế sự gắn kết của thuốc với ribosom. 

Kháng chéo đã xảy ra giữa erythromycin, các macrolid khác, các lincosamid và streptogramin B. 

3 Dược động học 

3.1 Hấp thu

Erythromycin base dễ bị phá hủy trong môi trường acid dạ dày, vì vậy sự hấp thu thay đổi và không ổn định. 

Dạng base thường bào chế viên bao phim hoặc viên bao tan trong ruột, dạng muối ổn định trong môi trường acid. Thức ăn có thể làm giảm sự hấp thu của dạng base hoặc dạng stearat, tuy nhiên mức độ còn phụ thuộc vào công thức bào chế. Dạng ester thường được hấp thu nhanh hơn và ít bị ảnh hưởng bởi thức ăn. 

Nồng độ đỉnh trong huyết tương đạt được từ 1 - 4 giờ sau khi dùng một liều thuốc, tùy theo dạng thuốc. Đạt nồng độ đỉnh khoảng 0,3 - 1,0 microgam/ml với liều 250 mg erythromycin base và từ 0,3 - 1,9 microgam/ml với liều 500 mg. Đối với dạng stearat cũng như vậy. Nồng độ đỉnh có thể cao hơn khi dùng 4 lần trong ngày. Nồng độ đỉnh khoảng 0,5 microgam/ml đạt được sau khi uống liều 250 mg dạng estolat hoặc 500 mg dạng ethylsuccinat. Với liều tiêm tĩnh mạch 200 mg gluceptat hoặc lactobionat nồng độ đỉnh đạt được là 3 – 4 microgam/ml. 

Sinh khả dụng của erythromycin thay đổi từ 30 đến 65% tùy theo loại muối. Thuốc phân bố rộng khắp các dịch và mô, bao gồm cả dịch rỉ tai giữa, dịch tuyến tiền liệt, tinh dịch. Nồng độ cao được thấy ở gan, lách và đại thực bào. Thuốc thấm kém qua hàng rào máu - não và có nồng độ thấp ở dịch não tủy. 

3.2 Phân bố

 Từ 70 đến 75% dạng base và khoảng 95% dạng ester của estolat, propionat gắn với protein. Erythomycin qua nhau thai, nồng độ thuốc trong huyết tương của bào thai thay đổi bằng khoảng 5 - 20% của người mẹ. Thuốc phân bố vào sữa, nồng độ bằng khoảng 50% nồng độ trong huyết tương. 

3.3 Chuyển hóa

Erythromycin một phần được chuyển hóa ở gan tạo thành dạng bất hoạt, chất chuyển hóa này chưa được xác định. 

3.4 Thải trừ

Nửa đời vào khoảng 1,5 - 2,5 giờ, có thể kéo dài hơn ở người bệnh suy thận, đã có báo cáo khoảng 4 -7 giờ ở người bị suy thận nặng. 

Erythromycin đào thải chủ yếu ở dạng không biến đổi qua mật và tái hấp thu ở ruột. Thải trừ qua nước tiểu từ 2 đến 15% dưới dạng không biến đổi.

Erythomycin hầu như không được thải loại bởi thẩm phân máu hoặc thẩm tích màng bụng. 

4 Chỉ định 

Điều trị các nhiễm khuẩn gây ra bởi các vi khuẩn nhạy cảm như: Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên: viêm amiđan, áp xe quanh amidan, viêm họng, viêm thanh quản, viêm xoang, nhiễm khuẩn thứ phát ở bệnh cúm và cảm lạnh thông thường. 

Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới: viêm khí quản, viêm phế quản cấp tính và mạn tính, viêm phổi (viêm phổi thùy, viêm phế quản phổi, Viêm phổi không điển hình nguyên sinh), bệnh giãn phế quản, bệnh Legionnaire. 

Nhiễm khuẩn tai: viêm tai giữa và viêm tai ngoài, viêm xương chũm. 

Nhiễm khuẩn mắt: viêm bờ mi. 

Nhiễm khuẩn răng miệng/nha khoa: viêm nướu răng. 

Nhiễm khuẩn da và mô mềm: mụn bọc và ung nhọt, viêm quanh móng, áp xe, mụn trứng cá, lở loét, viêm tế bào, viêm quầng. 

Nhiễm khuẩn đường tiêu hóa: viêm túi mật, viêm ruột do Staphylococus và Campylobacter. 

Nhiễm khuẩn khác: viêm tủy xương, viêm niệu đạo, viêm vùng chậu, lậu, giang mai, bệnh hột xoài (viêm nhiễm do Chlamydia), bạch hầu, ho gà, viêm tuyến tiền liệt, bệnh tinh hồng nhiệt. 

Erythromycin có thể dùng thay thế tetracyclin, thuận lợi hơn tetracyclin là có thể dùng cho người mang thai và các trẻ nhỏ, vì vậy rất có ích để trị các bệnh viêm phổi không điển hình do Chlamydia hoặc do Haemophilus influenzae. 

Erythromycin có thể dùng thay thế penicilin cho người bệnh dị ứng với penicilin, bao gồm một số bệnh lý khác nhau như bệnh do Leptospira, Listeria, viêm tai giữa, viêm vùng khung chậu, nhiễm khuẩn do tụ cầu, liên cầu, giang mai, liên cầu nhóm A, dự phòng thấp khớp. 

Cả dạng uống và dùng tại chỗ đều được dùng điều trị bệnh trứng cá và trứng cá đỏ. 

5 Chống chỉ định 

Quá mẫn cảm với thuốc. 

Chống chỉ định phối hợp erythromycin với các thuốc sau: Alkaloid co mạch nhóm cựa lõa mạch (dihydroergotamin, ergotamin, methylergometrin, methysergid), Alfuzosin, Colchicin, dapoxetin, dronedaron, eplerenon, ivabradin, lomitapid, mizolastin, ombitasvir, paritaprevir, pimozid, quetiapin, ranolazin, Simvastatin, Ticagrelor, astemizol, terfenadin, Domperidon, cisaprid, pimozid. 

6 Thận trọng 

Cần sử dụng rất thận trọng các dạng erythromycin cho người bệnh đang có bệnh gan hoặc suy gan, nhất là phải tránh dạng erythromycin estolat. Dùng nhiều lần estolat hay dùng quá 10 ngày làm tăng nguy cơ nhiễm độc gan. Cần giảm liều estolat đối với người bệnh bị suy thận nặng. Nên kiểm tra theo dõi chức năng gan khi dùng thuốc. 

Cũng cần phải rất thận trọng khi dùng với người bệnh loạn nhịp tim và có các bệnh khác về tim. Trong trường hợp này, tương tác thuốc có thể gây tác dụng phụ chết người. 

Erythromycin lactobionat cần sử dụng rất thận trọng cho người bệnh bị suy thận nặng, phải giảm liều, đặc biệt đối với người bệnh đã có biểu hiện ngộ độc. 

Erythromycin có thể làm chứng nhược cơ của người bệnh nặng thêm. 

Erythromycin cần sử dụng thận trọng với người cao tuổi do nguy cơ về tác dụng phụ tăng. 

Dùng erythromycin dài ngày có thể dẫn tới bội nhiễm nấm và vi khuẩn, đặc biệt nhiễm Clostridium difficile gây ỉa chảy và viêm kết tràng. 

Khi mẹ dùng macrolid (trong đó có erythromycin) trong thời kỳ cho con bú có thể gây ra chứng hẹp môn vị phì đại ở trẻ em. 

Nên tránh phối hợp erythromycin với các statin được chuyển hóa bởi CYP3A4 (atorvastatin) bất cứ khi nào có thể. Trong trường hợp cần sử dụng đồng thời erythromycin với atorvastatin, nên dùng liều thấp Atorvastatin và phải theo dõi các dấu hiệu hoặc triệu chứng bệnh cơ. 

Dung dịch tiêm có chứa alcol benzylic làm chất bảo quản gây độc cho hệ thần kinh, nên không được dùng cho trẻ em. 

7 Thời kỳ mang thai 

Erythromycin đi qua nhau thai. Mặc dù không có các bằng chứng về ngộ độc thai và quái thai trong các nghiên cứu trên động vật, nhưng chưa có các nghiên cứu thỏa đáng và được kiểm tra chặt chẽ về việc dùng erythromycin cho người mang thai hoặc khi sinh đẻ. Vì vậy, không dùng erythromycin cho người mang thai, trừ khi không còn liệu pháp nào thay thế và phải theo dõi thật cẩn thận. Không dùng erythromycin estolat do làm tăng nguy cơ độc với gan và tăng tác dụng phụ đối với người mẹ và bào thai. 

8 Thời kỳ cho con bú 

Erythromycin tiết vào sữa mẹ. Thuốc cần dùng thận trọng cho phụ nữ cho con bú. 

9 Tác dụng không mong muốn (ADR) 

Erythromycin, dạng muối và ester của thuốc thường dung nạp tốt và hiếm có các phản ứng không mong muốn nặng. Tần suất không rõ ràng và tỷ lệ có thể khác nhau tùy theo công thức thuốc. Khoảng 5 - 15% người bệnh dùng erythromycin có ADR. Phổ biến nhất là các tác dụng phụ về tiêu hóa. Tác dụng trên Đường tiêu hóa liên quan đến liều và xuất hiện nhiều ở người trẻ hơn người cao tuổi.

Tuần hoàn: kéo dài thời gian QT, xoắn đinh. 

TKTW: cơn động kinh. 

Da: ngoại ban, ngứa, hội chứng lyell, hội chứng Stevens-Johnson. 

Tiêu hóa: đau bụng, chán ăn, ỉa chảy, buồn nôn, nôn, đau dạ dày, chứng khó tiêu. Chứng hẹp môn vị phì đại ở trẻ em, viêm đại tràng màng giả, viêm tụy. 

Gan: vàng da ứ mật (hầu như với dạng estolat), viêm gan, xét nghiệm chức năng gan bất thường (transaminase tăng, bilirubin huyết thanh tăng). 

Tại chỗ: viêm tĩnh mạch và đau ở chỗ tiêm. 

Thần kinh cơ và xương: yếu cơ. 

Toàn thân: phản ứng dị ứng, quá mẫn, tăng huyết áp, mày đay. 

Tai: điếc có hồi phục. 

Rối loạn thận và tiết niệu: viêm thận kẽ. 

Dạng dùng tại chỗ: ngứa, khô da, ban đỏ, tróc vảy. 

Hướng dẫn cách xử trí ADR 

Một số tác dụng không mong muốn có thể hồi phục, cách xử trí là ngừng thuốc. 

Tránh dùng erythromycin estolat hoặc erythromycin ethylsuccinat cho người bệnh có bệnh viêm gan do điều trị bằng erythromycin. Để tránh đau và kích ứng tĩnh mạch, chỉ nên tiêm truyền tĩnh mạch liên tục hoặc không liên tục dung dịch có chứa không quá 0,5% erythromycin, tiêm tĩnh mạch không liên tục trong vòng 20 phút đến 60 phút (xem mục Cách dùng). Chỉ dùng tiêm truyền tĩnh mạch khi thật cần thiết để tránh các tai biến về tim mạch. 

10 Liều lượng và cách dùng 

10.1 Cách dùng 

Viên nén bao phim hoặc nang giải phóng chậm hấp thu tốt và có thể cho uống không liên quan tới thức ăn. Viên nén hoặc nang giải phóng chậm có chứa hạt nhỏ (pellet) bao tan trong ruột hấp thu tốt khi uống sau bữa ăn ít nhất 30 phút, tốt nhất là nên uống trước hoặc sau bữa ăn 2 giờ. Nên uống nguyên cả viên thuốc, không chia nhỏ hoặc nghiền viên. Thuốc có thể uống với thức ăn để giảm kích ứng dạ dày nhưng không được uống với sữa hoặc đồ uống có tính acid. Dạng viên nang không được nhai. 

Những người bệnh không thể dùng đường uống hoặc ốm nặng có thể dùng tiêm tĩnh mạch (dạng lactobionat, gluceptat) với liều tương tự liều uống. Để giảm nguy cơ gây kích ứng, viêm tĩnh mạch huyết khối, chỉ nên tiêm truyền tĩnh mạch liên tục hoặc không liên tục dung dịch có chửa không quá 0,5% erythromycin; tiêm tĩnh mạch không liên tục trong vòng 20 phút đến 60 phút. Truyền nhanh có thể làm tăng chủng loạn nhịp tim và hạ huyết áp. 

Cách pha dung dịch tiêm 500 mg (hoặc 1000 mg): Pha 10 ml (hoặc 20 ml trong ủng với 1 000 mg) nước cất (hoặc dung dịch Natri clorid 0,9%), lắc đều được dung dịch thuốc 50 mg/ml. Sau đó pha với dung dịch truyền (dung dịch natri clorid 0,9%, ringer lactat hoặc Glucose 5%) vừa đủ 100 ml sẽ được dung dịch thuốc có nồng độ 5 mg /ml. 

Cách tiêm: Mỗi lần tiêm tĩnh mạch một phần tư liều trong ngày trong 20 – 60 phút. 

10.2 Người lớn 

Liều uống tương ứng với erythromycin là 250 mg/lần, cách 6 giờ một lần hoặc 333 mg cách 8 giờ một lần hoặc 500 mg/lần, cách 12 giờ lần. Đối với các nhiễm khuẩn nặng có thể tăng tới 4 g/ngày, chia làm nhiều lần; chú ý khi dùng liều trên 1g/ngày phải chia đều liều uống thành 3 lần hoặc nhiều lần hơn. 

Liều tiêm thông thường 2 g/ngày. Có thể tăng liều lên 3 - 4 g trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng. 

Viêm mắt ở trẻ em và người lớn: Bôi thuốc lên vị trí mắt bị viêm (khoảng 1,25 cm), 2 – 6 lần/ngày. 

Bôi tại chỗ: Trứng cá: Bôi vào diện tích da bị tổn thương 2 lần/ngày (sau khi đã rửa sạch và lau khô nhẹ). 

10.3 Trẻ em 

Liều thường dùng khoảng 30 - 50 mg/kg/ngày, chia 2 – 4 lần. Trong trường hợp nhiễm khuẩn nặng, liều có thể tăng lên gấp đôi, nhưng không vượt quá 4 g/ngày. Chú ý khi dùng liều trên 1 g/ngày phải chia đều liều uống ít nhất làm 3 lần. 

Dựa theo tuổi: Liều thường dùng cho trẻ từ 1 tháng tuổi đến dưới 2 tuổi: 125 mg/lần, ngày 4 lần; trẻ em từ 2 - 8 tuổi: 250 mg/lần, ngày 4 lần. Trẻ trên 8 tuổi: 250 mg - 500 mg/lần, ngày 4 lần hoặc có thể cho dùng liều như liều thường dùng của người lớn. Tăng liều gấp đôi với nhiễm khuẩn nặng. 

Đối với trẻ sơ sinh khuyến cáo dùng liều như sau: (Theo khuyến cáo của Viện trẻ em Hoa Kỳ): Trẻ sơ sinh nặng dưới 1,2 kg và dưới 1 tuần tuổi dùng 10 mg/kg uống cách 12 giờ một lần; trẻ một tuần tuổi hoặc lớn hơn và cân nặng bằng hoặc trên 1,2 kg dùng liều uống 10 mg/kg, cách 8 giờ /lần. Hoặc (theo Dược thư Anh): Trẻ sơ sinh: Uống 12,5 mg/kg hoặc tiêm tĩnh mạch 10 - 12,5 mg/kg, cách 6 giờ/lần. 

Điều chỉnh thuốc cho người suy thận 

Liều erythromycin tối đa là 1,5 g/ngày được khuyến cáo cho người lớn bị suy thận nặng. 

11 Tương tác thuốc 

Erythromycin ức chế hệ enzym cytochrom P450, có thể làm giảm chuyển hóa ở gan đối với các thuốc bị chuyển hóa bởi hệ enzym này, bao gồm một số các thuốc sau: carbamazepin, cyclosporin, hexobarbital, Phenytoin, alfentanil, disopyramid, lovastatin và bromocriptin; do vậy, dùng đồng thời sẽ làm giảm thải trừ và tăng nồng độ các thuốc này trong huyết thanh. Cần theo dõi và điều chỉnh liều cho người bệnh.  

Erythromycin bị chuyển hóa bởi isoenzym CYP3A, sử dụng đồng thời với các chất ức chế isoenzym CYP3A (fluconazol, ketoconazol, itraconazol, Diltiazem, Verapamil...) có thể làm tăng nồng độ erythromycin trong huyết thanh, liên quan đến tăng tỷ lệ đột tử do tim mà nguyên nhân có thể do tăng nguy cơ kéo dài khoảng QT và loạn nhịp thất nghiêm trọng. Tránh dùng đồng thời erythromycin với các thuốc chống nấm trên cũng như các thuốc ức chế CYP3A. 

Do nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ nặng, tránh sử dụng đồng thời erythromycin với các thuốc cisaprid, dabigatran etexilat, disopyramid, các kháng sinh nhóm lincosamid, Nilotinib, pimozid, silodosin, tetrabenazin, Thioridazin, topotecan, ziprasidon. Erythromycin có thể ức chế chuyển hóa của carbamazepin và acid valproic, làm tăng nồng độ các thuốc này trong huyết tương và làm tăng độc tỉnh. Nên thay thế kháng sinh khác đối với người bệnh đang dùng carbamazepin. 

Erythromycin có thể làm tăng tác dụng và độc tính của các thuốc sau: alfentanil, các benzodiazepin, thuốc chẹn kênh calci, carbamazepin, glycosid tim, Cilostazol, cisaprid, clozapin, colchicin, corticosteroid (toàn thân), cyclosporin, Rivaroxaban, salmeterol, dẫn xuất của xanthin, các chất đối kháng vitamin K, zopiclon, ziprasidon. 

Tác dụng của erythromycin có thể tăng khi dùng đồng thời với các thuốc: alfuzosin, Ciprofloxacin, Dasatinib, gadobutrol. 

Erythromycin có thể làm giảm tác dụng của Clopidogrel, zafirlukast, vắc xin thương hàn. 

Tránh dùng rượu do làm giảm hấp thu erythromycin và tăng tác dụng phụ của rượu. 

Erythromycin làm tăng nồng độ của Digoxin, disopyramid trong máu, kéo dài khoảng thời gian QT và chứng tim đập nhanh. Erythromycin làm tăng nồng độ của quinidin trong máu và tăng độc tính cho tim. 

Các thuốc kìm khuẩn có thể ảnh hưởng đến tác dụng diệt khuẩn của penicilin trong điều trị viêm màng não hoặc các trường hợp cần có tác dụng diệt khuẩn nhanh. Tốt nhất là tránh phối hợp. 

Erythromycin có thể đẩy hoặc ngăn chặn không cho Cloramphenicol hoặc Lincomycin gắn với tiểu đơn vị 50S của ribosom vi khuẩn, do đó đối kháng tác dụng của những thuốc này. 

Erythromycin làm giảm sự thanh thải của các xanthin như aminophylin, theophylin, Cafein, do đó làm tăng nồng độ của những chất này trong máu. Nếu cần, phải điều chỉnh liều. 

Erythromycin có thể kéo dài quá mức thời gian prothrombin và làm tăng nguy cơ chảy máu khi điều trị kéo dài bằng warfarin, do làm giảm chuyển hóa và Độ thanh thải của thuốc này. Cần phải điều chỉnh liều warfarin và theo dõi chặt chẽ thời gian prothrombin. Erythromycin làm giảm độ thanh thải của Midazolam hoặc triazolam và làm tăng tác dụng của những thuốc này. 

Dùng liều cao erythromycin với các thuốc có độc tính với thính giác ở người bệnh suy thận có thể làm tăng tiềm năng độc tính với thính giác của những thuốc này. 

Phối hợp erythromycin với các thuốc có độc tính với gan có thể làm tăng tiềm năng độc với gan. 

Erythromycin ức chế chuyển hóa của ergotamin và làm tăng tác dụng co thắt mạch của thuốc này. 

Thận trọng khi dùng erythromycin cùng với lovastatin vì có thể làm tăng nguy cơ tiêu cơ vân. 

12 Tương kỵ 

Độ bền của các dẫn xuất erythromycin phụ thuộc pH. Sự phân hủy xảy ra rất nhanh ở pH lớn hơn 10 hoặc thấp hơn 5,5. Tương kỵ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nhiệt độ, nồng độ các dung dịch và các dung dịch để pha loãng. Tương kỵ có thể xảy ra khi chế phẩm erythromycin phối hợp với các thuốc hoặc các thành phẩm khác có tính acid hay kiềm cao. Đã có những thông báo về tương kỵ giữa các dạng pha tiêm của erythromycin (như gluceptat hoặc lactobionat) với amikacin; aminophylin; barbiturat; một số Cephalosporin như cephazolin, cephalothin, cloramphenicol; colistin sulfomethat natri; Heparin natri; metaraminol; metoclopramid; phenytoin; streptomycin; tetracyclin và một số vitamin. 

13 Quá liều và xử trí 

13.1 Triệu chứng

Giảm thính lực, buồn nôn, nôn, tiêu chảy. 

13.2 Xử trí

Rửa dạ dày, các biện pháp điều trị hỗ trợ. Trong trường hợp dùng quá liều, nên ngừng dùng erythromycin. Erythromycin không thể bị loại trừ bằng thẩm phân phúc mạc hoặc thẩm tách máu. 

Cập nhật lần cuối: 2017