Đồng Sulfat

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Đồng Sulfat được sử dụng trong lâm sàng nhằm mục đích bổ sung vi chất thiết yếu cho cơ thể, kháng khuẩn, sát trùng bên ngoài. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Đồng Sulfat.

1 Đồng Sulfat là gì?

Đồng Sulfat hay còn gọi là Copper Sulfate là một hợp chất hóa học vô cơ với công thức là CuSO₄. Muối này tồn tại dưới một vài dạng ngậm nước khác nhau: CuSO₄ (muối khan, khoáng vật chalcocyanit), CuSO₄.5H₂O (dạng pentahydrat phổ biến nhất, khoáng vật chalcanthit), CuSO₄.3H₂O (dạng trihydrat, khoáng vật bonatit) và CuSO₄.7H₂O (dạng heptahydrat, khoáng vật boothit).

Đồng Sulfat là chất bột màu trắng, hút mạnh hơi ẩm của không khí để tạo thành hydrat CuSO₄.5H₂O màu lam. Lợi dụng tính chất này, người ta dùng CuSO₄ khan để phát hiện nước ở lẫn trong hợp chất hữu cơ.

2 Tác dụng dược lý của hoạt Đồng Sulfat

2.1 Dược lực học

Đồng là một nguyên tố vi lượng thiết yếu quan trọng cho hoạt động bình thường của nhiều metalloenzyme bao gồm ceruloplasmin, ferroxidase II, lysyl oxidase, monoamine oxidase, Zn-Copper superoxide dismutase, tyrosinase, dopamine-β-hydroxylase và cytochrome-c-oxidase. Nó tham gia vào quá trình tạo hồng cầu và tạo bạch cầu, khoáng hóa xương, liên kết chéo Elastin và Collagen, quá trình phosphoryl hóa oxy hóa, chuyển hóa catecholamine, hình thành melanin và bảo vệ tế bào chống sự oxy hóa.

Đồng cũng có thể đóng một vai trò trong việc luân chuyển sắt, chuyển hóa axit ascorbic, chuyển hóa Phospholipid, hình thành myelin, cân bằng nội môi Glucose và tham gia miễn dịch tế bào.

2.2 Cơ chế tác dụng

Một nguyên tố vi lượng thiết yếu quan trọng cho hoạt động bình thường của nhiều loại enzyme kim loại bao gồm ceruloplasmin, ferroxidase II, lysyl oxydase, monoamine oxidase, Zn-copper superoxide effutase, tyrosinase, dopamine-β-hydroxylase và cytochrome-c-oxidase. Nó tham gia vào quá trình tạo hồng cầu và tạo bạch cầu, khoáng hóa xương, liên kết ngang với collagen, quá trình phosphoryl hóa oxy hóa, chuyển hóa catecholamine, hình thành melanin và bảo vệ chống oxy hóa của tế bào. Cũng có thể đóng một vai trò trong quá trình luân chuyển sắt, chuyển hóa axit ascorbic, chuyển hóa phospholipid, hình thành myelin, cân bằng nội môi glucose và bảo vệ miễn dịch tế bào.

2.3 Dược động học

• Hấp thu: Hấp thu chủ yếu ở ruột non.
• Thải trừ: 80% được đào thải qua mật. Bài tiết ít qua thận.

3 Chỉ định - Chống chỉ định của Đồng Sulfat

3.1 Chỉ định

• Phòng ngừa và điều trị thiếu hụt vi chất đồng.
• Bổ sung đồng đối với những bệnh nhân: cắt dạ dày, trẻ sinh non, bệnh nhân bị tiêu chảy.
• Điều trị bệnh giác mạc chóp (keratoconus).
• Hỗ trợ điều trị trong bệnh viêm khớp và bênh vảy nến.
• Điều trị tình trạng nhiễm trùng, viêm âm đạo, khử mùi hôi vùng kín.
• Sát khuẩn ngoài da: lang ben, nấm kẽ tay chân, mụn, ngứa, rôm, sảy.

3.2 Chống chỉ định

• Người có tiền sử quá mẫn với hoạt chất.
• Không nên sử dụng ở bệnh nhân mắc bệnh Wilson.
• Thận trọng khi dùng cho bệnh nhân suy gan (đồng có thể tích luỹ trong cơ thể nếu có tắc mật hoặc bệnh gan).
• Thuốc tiêm có chứa nhôm; thận trọng khi sử dụng ở người suy thận và trẻ sinh non.

4 Những ứng dụng trong lâm sàng của Đồng Sulfat

Để trả lời câu hỏi Đồng Sulfat có tác dụng gì? Dưới đây là tác dụng và ứng dụng của Đồng Sulfat trên lâm sàng.

• Bổ sung đồng, dự phòng và điều trị trong trường hợp thiếu đồng.
• Bổ sung đồng đối với những bệnh nhân: cắt dạ dày, trẻ sinh non, bệnh nhân bị tiêu chảy.
• Sử dụng trong việc duy trì nồng độ đồng trong huyết thanh và ngăn chặn sự suy giảm của nguồn dự trữ nội sinh và các triệu chứng thiếu hụt.
• Hỗ trợ điều trị trong bệnh viêm khớp và bênh vảy nến.

5 Liều dùng - Cách dùng của Đồng Sulfat

Đường tiêm tĩnh mạch

Đường uống dành cho người thiếu hụt dinh dưỡng

==>> Xem thêm về hoạt chất: Đồng Gluconate: Khoáng chất cần thiết cho sức khỏe xương.

6 Tác dụng không mong muốn của Đồng Sulfat 

Dùng quá liều có thể gây đau bụng, chuột rút, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn và miệng có vị kim loại.

7 Tương tác thuốc 

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Kẽm: Nguyên tố đóng vai trò quan trọng giúp cho hệ miễn dịch khỏe mạnh

8 Thận trọng khi sử dụng Đồng Sulfat

• Không nên sử dụng ở bệnh nhân mắc bệnh Wilson.
• Độ pH có tính axit của dung dịch có thể gây kích ứng mô.
• Thận trọng khi dùng cho trẻ nhỏ và phụ nữ có thai.
• Thận trọng khi sử dụng trên người có bệnh về gan, thận.

9 Các câu hỏi thường gặp về hoạt chất Đồng Sulfat

9.1 Đồng Sulfat có độc không? Tác hại của Đồng Sulfat?

Bổ sung lượng vừa đủ Đồng Sulfat không gây đến bất kỳ rủi ro hoặc tác dụng phụ nào. Nhưng cũng như nhiều vitamin và khoáng chất khác, nếu bổ sung quá liều lượng cần thiết vào cơ thể cũng có thể gây hại cho cơ thể. Độc tính đồng là rất hiếm, mặc dù nó có thể xảy ra. Bổ sung quá nhiều đồng trong một thời gian dài có thể dẫn đến độc tính  như gây đau bụng, chuột rút, tiêu chảy, buồn nôn, nôn và miệng có vị kim loại.

10 Cập nhật thông tin về nghiên cứu mới của Đồng Sulfat 

Đồng Sulfat được báo cáo rằng gây ra stress oxy hóa, huyết học lâm sàng, thay đổi sinh hóa huyết thanh và mô bệnh học ở cá  L. rohita. Nhìn chung, trọng lượng cá giảm dần theo thời gian và liều lượng CuSO4 ; khi tăng liều, trọng lượng cơ thể giảm. Kết quả phụ thuộc vào liều lượng và thời gian cũng được quan sát thấy ở các thông số khác. Kết quả cho thấy số lượng bạch cầu tăng đáng kể, trong khi số lượng hồng cầu, Hb và Hct giảm đáng kể ở các nhóm được điều trị so với nhóm đối chứng. Nồng độ huyết sắc tố trung bình (MHC) và nồng độ huyết sắc tố trung bình (MCHC) cho thấy sự giảm không đáng kể ở các nhóm được điều trị so với nhóm đối chứng. Các thông số sinh hóa huyết thanh, bao gồm protein tổng số, Albumin và globulin giảm đáng kể ( p< 0,05). Đồng thời, alanine aminotransferase (ALT), aspartate aminotransferase (AST), phosphatase kiềm (ALP), lactate dehydrogenase (LDH), glucose và cholesterol tăng đáng kể (p < 0,05) ở nhóm được điều trị so với nhóm đối chứng . Đã ghi nhận mức độ peroxid hóa lipid tăng đáng kể (p < 0,05) trong khi giá trị của các enzyme chống oxy hóa giảm, bao gồm superoxide effutase (SOD), catalase (CAT) và giảm Glutathione (RGSH) trong máu cá . Xét nghiệm mô bệnh học mang, gan, thận cá có dấu hiệu viêm, thoái hóa do phơi nhiễm CuSO₄. Trong mô não, những thay đổi như hoại tử tế bào thần kinh, phù nội bào, không bào chất tế bào chất và tắc nghẽn đã được quan sát. Tóm lại, nghiên cứu chỉ ra rằng việc tiếp xúc với Đồng Sunfat, ngay cả ở nồng độ nhỏ, có thể gây ra những thay đổi bất lợi về huyết học và mô bệnh học ở cá L. rohita .

11 Các dạng bào chế phổ biến của Đồng Sulfat

Các sản phẩm trên thị trường hiện nay có chứa Đồng Sulfat gồm: Thuốc Ladyformine 40mg, Tidaliv, Fero Nano, Cicalfate, Fe-NANA, Gynostad, Siderfol, Ferfolic, PregEU,...

Hình ảnh các sản phẩm chứa Đồng Sulfat:

12 Tài liệu tham khảo

1. Chuyên gia MIMS. Copper Sulfate, MIMS. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2023.

2. Chuyên gia Pubchem. Cupric Sulfate, Pubchem. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2023.

3. Saima Naz và cộng sự (Đăng ngày 9 tháng 3 năm 2023). Copper sulfate induces clinico-hematological, oxidative stress, serum biochemical and histopathological changes in freshwater fish rohu ( Labeo rohita), Pubmed. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2023.