Disulfiram

Trungtamthuoc.com - Disulfiram là loại hoạt chất đầu tiên được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt sử dụng trong hỗ trợ điều trị nghiện rượu mãn tính. Tuy nhiên, vẫn chưa được nhiều người biết tới về dữ liệu lâm sàng và cơ chế hoạt động của hoạt chất này. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy xin gửi tới quý bạn đọc những thông tin về Disulfiram.

1 Lịch sử phát triển của Disulfiram

Disulfiram được tổng hợp đầu tiên vào năm 1881 và sử dụng phổ biến trong công nghiệp Cao Su lưu hóa.

Những năm 1930, tác dụng ức chế Ethanol của hoạt chất này được biết tới từ các công nhân trong ngành công nghiệp cao su lưu hóa. Các công nhân này thường xuyên tiếp xúc với tetraethylthiuram disulfide và bị bệnh sau khi uống rượu.

Năm 1947, tại Copenhagen - Đan Mạch, khi Disulfiram được đưa ra trong một nghiên cứu về bệnh dạ dày, những người uống rượu cũng bị bệnh. Sau thời điểm đó, các nghiên cứu bắt đầu xác nhận rằng Disulfiram và rượu không phải là một sự kết hợp tốt.

Năm 1951, FDA đã phê duyệt Disulfiram để điều trị chứng nghiện rượu ở Mỹ. Ban đầu, thuốc được kê đơn với liều lượng rất cao, lên tới 3.000 mg mỗi ngày. Liều cao dẫn đến phản ứng nghiêm trọng, gồm một số trường hợp gây tử vong. Điều này buộc phải giảm liều lượng khuyến cáo và thuốc bắt đầu được sử dụng để hỗ trợ, kết hợp với các thuốc khác. (n(Tác giả: Chuyên gia của NCBI (Ngày đăng: năm 2009). Chapter 3-Disulfiram, NCBI. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2021.)n)

2 Tác dụng của Disulfiram

2.1 Dược lực học

Khi rượu vào cơ thể, nó sẽ được chuyển hóa thành acetaldehyd và sau đó thành axit acetic. Disulfiram ngăn chặn quá trình chuyển đổi từ acetaldehyd thành axit acetic, dẫn đến sự tăng lên của acetaldehyd trong máu, gây ra các triệu chứng đỏ bừng mặt, buồn nôn, chóng mặt, hạ huyết áp, đánh trống ngực,...  Sự kết hợp của các triệu chứng này được gọi là phản ứng Disulfiram - rượu. (n(Tác giả: Maranda Stokes, Sara Abdijadid (Ngày đăng: ngày 14 tháng 7 năm 2021). Disulfiram, NCBI. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2021.)n)

Một điều cần lưu ý là Disulfiram không điều trị nghiện rượu cũng như không làm giảm cảm giác thèm rượu. Disulfiram như một biện pháp hỗ trợ điều trị tâm lý xã hội để cai rượu đối với những bệnh nhân có thể kiêng rượu ít nhất 12 giờ. Disulfiram có hiệu quả khi bệnh nhân sử dụng đều đặn, cam kết duy trì chế độ kiêng rượu, đồng ý dùng thuốc và không có chống chỉ định với Disulfiram.(n(Tác giả: J Mutschler, M Grosshans, M Soyka, S Rösner (Ngày đăng: tháng 7 năm 2016). Current Findings and Mechanisms of Action of Disulfiram in the Treatment of Alcohol Dependence, PubMed. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2021.)n)

Ngoài ra, Disulfiram cũng ức chế enzym dopamin-beta-hydroxylase, ngăn chặn quá trình chuyển đổi dopamin thành noradrenalin. Các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng bệnh nhân điều trị bằng Disulfiram có làm giảm tần suất và số lượng sử dụng cocain.

2.2 Dược động học

2.2.1 Hấp thu

Khoảng 80 đến 95% Disulfiram được hấp thu nhanh qua đường tiêu hóa. Tác dụng của hoạt chất sau khi uống từ 3 - 12 giờ và kéo dài 1- 2 tuần sau khi ngừng thuốc.

2.2.2 Phân bố

Disulfiram phân bố đến các mô và cơ quan như thận, gan, ruột,...

2.2.3 Chuyển hóa

Disulfram chuyển hóa ở gan thành chất chuyển hóa có hoạt tính diethyldithiocarbamat và các dẫn xuất sulfon và sulfoxyd.

2.2.4 Thải trừ

Thời gian bán thải của Disulfiram là 60-120 giờ. Disulfiram hầu hết được thải qua nước tiểu, dưới dạng sulfat tự do và este hóa. 5 - 20% Disulfiram không hấp thu và thải qua phân. Một lượng nhỏ Disulfiram có thể thải qua phổi trong khí thở dưới dạng disulfid carbon.

3 Dạng thuốc và hàm lượng

Viên nén: 200 mg, 250 mg, 500 mg.

4 Chỉ định và liều dùng của Disulfiram

Disulfiram được chỉ định trong điều trị nghiện rượu mãn tính, sử dụng như là phương pháp hỗ trợ và có kèm các phương pháp điều trị khác. Điều kiện để sử dụng Disulfiram là đã ngừng uống rượu sau 12 giờ và bệnh nhân có động lực cai rượu.

Bệnh nhân uống mỗi ngày 1 viên 500mg vào buổi sáng. Uống trong thời gian từ 1 - 2 tuần. Trường hợp uống thuốc gây cảm giác buồn ngủ, bệnh nhân có thể uống vào buổi tối. Liều dùng thuốc không quá 500mg/ngày.

Bệnh nhân có thể uống thuốc cùng với thức ăn để làm giảm các triệu chứng khó chịu vùng bụng. Hoặc cũng có thể nghiền nát, uống với nước trái cây trong trường hợp bệnh nhân khó nuốt.

Trong thời gian uống thuốc, bệnh nhân cần tránh các chế phẩm có chứa cồn như thuốc tẩy rửa, nước súc miệng, chất khử trùng tay,... vì có thể làm tăng tác dụng của Disulfiram, gây cảm giác buồn nôn cho người bệnh. 

5 Disulfiram chống chỉ định trong các trường hợp nào?

Disulfiram không dùng trong các trường hợp sau:

• Bệnh nhân mẫn cảm với thành phần Disulfiram hoặc dẫn chất thiuram khác (như thuốc trừ sâu hoặc lưu hóa cao su,...)
• Bệnh nhân mắc bệnh loạn thần.
• Người có tiền sử tim mạch, tắc mạch vành,...
• Sử dụng đồng thời với Paraldehyde, Ethanol, Metronidazole,...

6 Tác dụng phụ có thể xảy ra khi sử dụng Disulfiram 

Tác dụng phụ của Disulfiram thường nhẹ, các phản ứng có hại nghiêm trọng là không phổ biến. Tuy nhiên, bệnh nhân dùng Disulfiram nên được theo dõi về độc tính với gan, Disulfiram có thể gây viêm gan, nhưng nguy cơ rất thấp.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể gặp một số tác dụng phụ thường gặp khác như: đau đầu, viêm dây thần kinh, mệt mỏi, ngủ lơ mơ, có dư vị kim loại trong miệng....

Một số tác dụng phụ hiếm gặp như: rối loạn tâm thần, choáng váng, viêm da tróc vảy, phát ban, suy giảm trí nhớ,...

1 điều cần lưu ý, bệnh nhân đang trong quá trình điều trị bằng Disulfiram mà uống rượu trở lại, sẽ xảy ra phản ứng disulfiram - alcol với các triệu chứng như: đỏ bừng mặt, toát mồ hôi, đau đầu, khó thở, buồn nôn, trụy tim mạch, đau ngực, thậm chí có thể gây tử vong. Phản ứng này bao gồm cả khi ngưng sử dụng Disulfiram trong 14 ngày và uống rượu.

7 Tương tác của Disulfiram với thuốc khác

Disulfiram có thể gây tương tác với các thuốc sau nếu sử dụng đồng thời:

• Rượu và các chế phẩm có chứa cồn: làm tăng nhạy cảm với rượu, dẫn tới phản ứng disulfiram - alcol.
• Thuốc chống đâu máu coumarin: làm tăng nguy cơ xuất huyết.
• Thuốc chống lao Isoniazid: có thể làm tăng nguy cơ thay đổi hành vi, đi lại không vững.
• Metronidazol: đã có báo cáo gây loạn thần và lú lẫn trên người bệnh.
• Thuốc chống trầm cảm 3 vòng: có nguy cơ gây mê sảng.
• Amitriptylin, Chlorpromazin: làm tăng tác dụng của phản ứng disulfiram - alcol.
• Thuốc ức chế thần kinh trung ương như Barbiturat, Benzodiazepin: làm tăng nồng độ trong máu và độc tính của thuốc này.(n(Tác giả: Chuyên gia của Drugbank (Ngày đăng: ngày 13 tháng 8 năm 2021). Disulfiram, Drugbank. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2021.)n)

Disulfiram có thể gây tương tác với một số thuốc khác không được liệt kê phía trên. Hãy thông báo cho bác sĩ các thuốc đang dùng để được hướng dẫn sử dụng thuốc, tránh các tương tác bất lợi xảy ra.

8 Sử dụng Disulfiram có những lưu ý gì?

8.1 Lưu ý và thận trọng

Không sử dụng Disulfiram trước 12 giờ sau khi uống rượu. Nếu dùng Disulfiram quá sớm sau khi uống rượu, có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng. 

Không uống rượu hoặc chế phẩm chứa cồn trong thời gian điều trị hoặc sau khi ngừng thuốc 14 ngày.

Thận trọng khi sử dụng Disulfiram cho bệnh nhân đái tháo đường, bệnh về gan, thận, suy giáp, bệnh hô hấp, tổn thương não,...

Không dùng Disulfiram cho bệnh nhân đang trong tình trạng say rượu hoặc bệnh nhân không tỉnh táo. Bác sĩ cần hướng dẫn người thân của bệnh nhân về nguy cơ xảy ra phản ứng disulfiram - alcol và không sử dụng Disulfiram cho bệnh nhân nhiễm độc rượu cấp tính.

Không tự ý ngừng thuốc, ngay cả khi tình trạng bệnh tốt hơn. Việc ngưng thuốc đột ngột có thể làm tăng nguy cơ tái phát chứng nghiện rượu.

8.2 Lưu ý cho phụ nữ có thai và bà mẹ cho con bú

Ảnh hưởng của Disulfiram đối với thai nhi và phụ nữ mang thai chưa được nghiên cứu rõ ràng, một số báo cáo chỉ ra rằng Disulfiram có thể đi qua nhau thai gây ảnh hưởng tới thai nhi. Do đó, không sử dụng Disulfiram cho phụ nữ có thai.

Chưa có báo cáo Disulfiram có bài tiết được qua sữa mẹ hay không, do đó không nên sử dụng thuốc cho bà mẹ đang cho con bú để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Trên đây là một số thông tin về hoạt chất Disulfiram sử dụng trong điều trị nghiện rượu. Bệnh nhân cần tuân thủ liều lượng cũng như các lưu ý khi sử dụng để đạt được mục tiêu lâu dài.