Diethyltoluamide

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Hoạt chất Diethyltoluamide được biết đến là một chất có tác dụng chống muỗi, xua đuổi côn trùng. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về chất Diethyltoluamide

1 Tổng quan về hoạt chất

1.1 Diethyltoluamide là gì?

Diethyltoluamide viết tắt là DEET hoặc DET, là một chất có tác dụng đuổi côn trùng như muỗi , ruồi, ve , bọ chét , bọ chét , đỉa,...

1.2 Tên gọi

Tên theo IUPAC: N,N-diethyl-3-methylbenzamide

Tên gọi khác: N,N Diethyl m toluamide, N,N Diethyltoluamide, N,N-Diethyl-2,5-dimethylbenzamide,...

1.3 Công thức hóa học

CTCT: C12H17NO

N,N-diethyl-m-toluamide là một acid amin monocarboxylic được tạo ra từ sự ngưng tụ chính thức của nhóm carboxy của acid m-toluic với nitơ của diethylamine. 

2 Tính chất của Diethyltoluamide 

2.1 Tính chất vật lý

Trạng thái: dạng chất lỏng trong suốt không màu hoặc hơi nhớt màu vàng nhạt hoặc màu hổ phách. Mùi thơm nhẹ dễ chịu. 

Trọng lượng phân tử: ~191 g/mol

Điểm sôi: 160°C 

Điểm nóng chảy: -45 °C

Độ hòa tan: chất này rất hòa tan trong benzen , etyl ete , etanol. Có thể trộn với Ethanol , ether, isopropanol , chloroform , benzen và carbon disulfide, 2-propanol , dầu hạt bông, Propylene glycol . Thực tế không hòa tan trong Glycerin.

Chất này hút có khả năng hút ẩm và nhạy cảm với ánh sáng.

2.2 Tính chất hóa học 

Diethyltoluamidelà một acid amin monocarboxylic và là dẫn chất của benzamit. Các tính chất hóa học của chất này liên quan đến acid m-toluic.

3 Tác dụng dược lý của hoạt chất Diethyltoluamide

3.1 Dược lực học

Diethyltoluamide có tác dụng xua đuổi các loại côn trùng từ muỗi, ve, bọ chét, ruồi,...

3.2 Dược động học

DEET được sử dụng ngoài da nên thường không hấp thu vào vòng tuần hoàn chung. DEET được hấp thu nhanh chóng qua làn da nguyên vẹn; 48% liều dùng được hấp thu hoàn toàn trong vòng 6 giờ. Hấp thụ tại chỗ là con đường xâm nhập thông thường vì DEET thường được bôi lên da dưới dạng thuốc chống muỗi. DEET bôi lên da cũng đã được chứng minh là tích tụ ở lớp hạ bì. 

DEET được hấp thu nhanh chóng sau khi uống (tuy nhiên không sử dụng qua đường dùng này). Ngoài ra, các thí nghiệm trên động vật chứng minh rằng DEET có thể đi qua nhau thai. DEET được hấp thụ hiệu quả qua da và ruột. Nồng độ trong máu khoảng 3 mg/L đã được báo cáo vài giờ sau khi bôi qua da theo cách quy định. Từ 9% đến 56% DEET bôi qua da được hấp thụ qua da với nồng độ cao nhất trong máu đạt được trong vòng 1 giờ. Sự hấp thụ qua da thay đổi tùy theo vị trí tiếp xúc với DEET. Trên các bề mặt mô hình động vật tương ứng với bề mặt lòng bàn tay của con người (khu vực thường tiếp xúc nhiều trong quá trình bôi DEET dạng lỏng), 68% DEET dùng tại chỗ đã được hấp thụ. Kết quả là, trẻ nhỏ có nguy cơ hấp thụ quá mức DEET bôi lên da do tỷ lệ bề mặt trên thể tích tương đối cao hơn so với người lớn.

Sau khi bôi qua da, khoảng 17% liều diethyltoluamide (DEET) được hấp thụ sẽ đi vào máu. DEET tích tụ trong da, góp phần gây kích ứng cục bộ và thậm chí có thể gây viêm da bọng nước. Diethyltoluamide (DEET) chủ yếu được bài tiết qua thận, giai đoạn đầu ban đầu diễn ra nhanh chóng nhưng không quá 50% liều hấp thụ được bài tiết trong 5 ngày đầu. Trong một nghiên cứu với một tình nguyện viên nặng 65,8 kg và được điều trị bằng 15 g DEET 95%, nồng độ DEET và chất chuyển hóa trong nước tiểu có thể đo được 4 giờ sau lần tiếp xúc đầu tiên và tồn tại 48 giờ sau đó. Nồng độ DEET trong nước tiểu tối đa quan sát được là 207 mg/L sau 8 giờ.

3.3 Cơ chế tác dụng 

DEET được cho là có tác dụng bảo vệ khỏi muỗi thông qua hai con đường, cả bằng cách tác động tiêu cực đến các thụ thể tạo mùi của muỗi ở khoảng cách xa và bằng cách tác động tiêu cực đến các cơ quan thụ cảm hóa học của muỗi khi tiếp xúc. Các nghiên cứu vẫn đang được tiến hành để xác định cơ chế chính xác của chất này.

4 Chỉ định - Chống chỉ định của Diethyltoluamide

4.1 Chỉ định

Diethyltoluamide trong các chế phẩm được sử dụng kết hợp trong trường hợp:

• Bôi lên da để phòng chống muỗi và côn trùng cắn.
• Xịt lên quần áo, vải màn, đồ vật,.. để xua đuổi muỗi.

4.2 Chống chỉ định

Không sử dụng cho người dị ứng, có tiền sử mẫn cảm với hoạt chất.

Không sử dụng cho trẻ em dưới 2 tuổi.

5 Những ứng dụng trong lâm sàng của Diethyltoluamide

Hiện tại, Diethyltoluamide (DEET) là hoạt chất phổ biến trong nhiều sản phẩm chống côn trùng. Nó được sử dụng rộng rãi để xua đuổi các loài côn trùng cắn như muỗi và ve. Hàng năm, các công thức DEET được sử dụng để bảo vệ người dân khỏi các bệnh do muỗi truyền như Virus West Nile, virus Zika, sốt rét và/hoặc các bệnh do ve gây ra như bệnh lyme và sốt phát hiện ở Rocky Mountain. Và, bất chấp những lo ngại về việc tiếp xúc quá nhiều với hóa chất, việc sử dụng hóa chất thích hợp với liều lượng và đường dùng được khuyến nghị nhìn chung đã được chứng minh là an toàn - ngay cả khi hầu hết các sản phẩm DEET chủ yếu được thiết kế để bôi trực tiếp lên da người. 

6 Liều dùng - Cách dùng của Diethyltoluamide

6.1 Liều dùng 

Liều dùng khuyến cáo của Diethyltoluamide đối với nam giới trưởng thành là 300 - 600mg/ngày.

6.2 Cách dùng 

Dùng đường uống, có thể uống trước ăn 30 phút để đạt hiệu quả tốt nhất. 

==>> Xem thêm về hoạt chất: FOS (Fructose Oligosaccharide) bổ sung chất xơ cho trẻ em, người lớn 

7 Tác dụng không mong muốn của Diethyltoluamide

Đã có báo cáo ghi nhận Diethyltoluamide có thể gây kích ứng mắt và niêm mạc. Trong một vài trường hợp hy hữu, người dùng có thể gặp tình trạng khó thở, đau đầu, dị ứng nghiêm trọng. Với nống độ DEET cao, tiếp xúc lâu dài, đã ghi nhận tình trạng mất ngủ, đau đầu, co giật, rối loạn tâm thần.

Nếu trong quá trình sử dụng, người dùng gặp bất kỳ thay đổi bất thường nào của cơ thể, đặc biệt là chúng không biến mất thì phải báo ngay với bác sĩ.

8 Tương tác thuốc của Diethyltoluamide

Thuốc chống côn trùng chứa DEET sẽ làm giảm hiệu quả của kem chống nắng. Nên cần bôi 2 loại kem này cách nhau ít nhất 30 phút. 

Diethyltoluamide làm tăng độc tính của carbamate trong thuốc trừ sâu, thuốc diệt gián. 

Chưa có báo cáo chính thức về các tương tác của Diethyltoluamide với các thuốc uống khác. Cần báo với bác sĩ về tiền sử sử dụng thuốc nếu bạn đang điều trị đồng thời nhiều thuốc bôi ngoài da hay đang điều trị bệnh da liễu.

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Calcium Pantothenate là gì? Calcium Pantothenate có tác dụng gì? 

9 Thận trọng khi sử dụng Diethyltoluamide

Không sử dụng quá liều khuyến cáo do nhà sản xuất đưa ra, không lạm dụng DEET.

Không sử dụng cho trẻ dưới 2 tuổi.

Không sử dụng cho người có tiền sử dị ứng, mẫn cảm.

Không sử dụng thuốc bôi muỗi trên các vết thương hở do chất này có thể gây kích ứng.

10 Các câu hỏi thường gặp về hoạt chất Diethyltoluamide

10.1 Có nên sử dụng Diethyltoluamide cho trẻ em không?

Diethyltoluamide có thể dùng cho trẻ em để phòng tránh các bệnh do côn trùng đốt như sốt xuất huyết, sốt rét,... Tuy nhiên, chất này chỉ được sử dụng cho trẻ trên 2 tuổi. Chống chỉ định với trẻ dưới 2 tuổi do những lo ngại về tính an toàn.

10.2 Phụ nữ có thai và cho con bú có dùng được Diethyltoluamide không?

Không có nhiều dữ liệu về tính an toàn/hiệu quả của thuốc khi sử dụng cho các đối tượng này. Có thể hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

11 Các dạng bào chế phổ biến của Diethyltoluamide

Diethyltoluamide được bào chế dạng dung dịch dùng ngoài da hoặc kem bôi ngoài da.

Nhiều chế phẩm chứa Diethyltoluamide như: Soffell, Remos,...

12 Tài liệu tham khảo

1. Chuyên gia PubChem. Diethyltoluamide | C12H17NO | CID 4284, PubChem. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2023.
2. Tác giả Daniel L. Sudakin, Thomas Osimitz (Ngày đăng năm 2010). Chapter 98 - DEET, Hayes' Handbook of Pesticide Toxicology (Third Edition). Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2023.