Cordycepin

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Cordycepin được biết đến là một dẫn xuất của nucleoside Adenosine và sản xuất trong đông trùng hạ thảo như một phương tiện lây nhiễm quần thể côn trùng, do hoạt động sinh học của cordycepin. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về hoạt chất Cordycepin.

1 Tổng quan về hoạt chất Cordycepin

1.1 Lịch sử ra đời

Cordycepin là gì? Cordycepin là dược chất được phát hiện lần đầu vào năm 1957 và được đánh giá rất cao vì có nhiều công dụng hữu hiệu đối với sức khỏe con người. Cordycepin là một sản phẩm tự nhiên được tìm thấy trong Aspergillus nidulans , Streptomyces sparsogenes và các sinh vật khác với dữ liệu có sẵn.

1.2 Mô tả hoạt chất Cordycepin

CTCT: 

• C10H13N5O3.

Hình cấu tạo và đặc điểm cấu tạo: 

• Cordycepin là một 3'-deoxyribonucleoside và là thành viên của adenosine. Nó có vai trò như một chất chống chuyển hóa và kháng sinh nucleoside.

Trạng thái:

• Trọng lượng phân tử: 251,24 g/mol.
• Độ nóng chảy: 220°C-230°C
• Kiểm tra độ hòa tan: Dung dịch trong suốt không màu ở nồng độ 26mg/ml DMSO.
• Vẻ bề ngoài: bột trắng.

2 Cordycepin là gì? 

Cordycepin là một dược chất có cấu trúc gồm nhân purin liên kết với đường ribofuranose bằng liên kết β – N9 – glycosid, công thức phân tử là C10H13N5O3 và danh pháp khoa học là 9-(3-deoxy-β-D ribofuranosyl) adenin. Theo nghiên cứu khoa học, Cordycepin có màu vàng nhạt, tác dụng ức chế sự phát triển của nhiều vi khuẩn và virus.

Cordycepin - hoạt chất trong đông trùng hạ thảo được coi là một trong những chất chuyển hóa có hoạt tính sinh học quan trọng nhất của loại nấm này. Hợp chất trọng lượng phân tử thấp này thể hiện một số chức năng y học như chống ung thư, chống ung thư, chống oxy hóa, chống viêm, hạ đường huyết, điều hòa miễn dịch. Đồng thời can thiệp vào con đường truyền tín hiệu mTOR, gây ức chế quá trình dịch mã, ức chế tăng sinh và phát triển tế bào, giúp ngăn ngừa ung thư.

2.1 Cơ chế hoạt động

Cấu trúc của cordycepin thực sự có thể so sánh được với nucleoside tế bào, adenosine và thể hiện giống như một chất tương tự nucleoside. Bên trong tế bào, Cordycepin được chuyển hóa thành 5' mono-, di- và triphosphate có thể làm giảm hoạt động xúc tác như ribose-phosphate pyro phosphokinase và 5-phosphoribosyl-1-pyrophosphate amidotransferase đang được sử dụng bên trong.

2.2 Dược động học

Tuy Cordycepin mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người nhưng nhiều bài báo cũng đã cho thấy Cordycepin có thể gây độc (thử nghiệm trên chuột) đối với ngay cả các tế bào hồng cầu khỏe mạnh; làm suy yếu gan và thận; dễ mất hoạt tính dưới điều kiện acid dạ dày; thời gian bán hủy ngắn và dễ bị đào thải nhanh chóng,... Tất cả những điều này ngụ ý rằng Cordycepin có thể không thực sự đem lại hiệu quả nếu được hấp thụ thông qua đường uống.

3 Chỉ định - Chống chỉ định của Cordycepin

3.1 Chỉ định

Cordycepin có tác dụng gì? Cordycepin là một hoạt chất trong đông trùng hạ thảo nên rất có lợi cho sức khỏe con người với công dụng kháng ung thư, kháng vi sinh vật, ức chế quá trình di căn của các tế bào ung thư, nâng cao khả năng miễn dịch cho cơ thể, tăng cường sức khỏe cho những bệnh nhân đang điều trị ung thư…

3.2 Chống chỉ định

Chống chỉ định trong trường hợp bệnh nhân có tiền sử quá mẫn nghiêm trọng với Cordycepin.

4 Liều dùng - Cách dùng của Cordycepin

4.1 Liều dùng

Các nhà khoa học tìm thấy Cordycepin trong đông trùng hạ thảo có hàm lượng cao. Đông trùng hạ thảo hình thành bởi sự kết hợp của sâu non và loại nấm Cordyceps, chứa nhiều hoạt chất có giá trị dược liệu thần kỳ. Trong đó, dược chất Cordycepin được xem là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá chất lượng của đông trùng hạ thảo.

Hàm lượng Cordycepin trong đông trùng hạ thảo tự nhiên đạt 169 - 250mg/100 gram dược liệu. Trong khi đó, hàm lượng Cordycepin trong đông trùng hạ thảo Militaris (được nuôi trồng nhân tạo) đạt 110 - 162mg/100 gram dược liệu.

Liều đông trùng hạ thảo ở những bệnh nhân bị suy thận lâu dài đã được chứng minh lên tới 3–6 g/ngày.

Bệnh nhân liên quan đến ung thư phổi, hóa trị được thực hiện với sự kết hợp của Đông Trùng Hạ Thảo đã chứng minh rằng 3 - 4,5 g Đông Trùng Hạ Thảo/ngày là đủ, ngoại trừ ở những bệnh nhân mắc bệnh gan nặng.

4.2 Cách dùng

Cordycepin thường có trong các sản phẩm đông trùng hạ thảo giúp cải thiện và nâng cao sức khỏe. Cordycepin được dùng thông qua đường uống.

5 Tác dụng không mong muốn của Cordycepin 

Cordycepin có thể gây ra tác dụng phụ nhẹ như tiêu chảy, táo bón và khó chịu ở dạ dày.

6 Tương tác thuốc của Cordycepin

Chưa có báo cáo.

7 Thận trọng khi sử dụng Cordycepin

Thận trọng khi sử dụng Cordycepin đối với bệnh nhân bị dị ứng hoặc mẫn cảm với thành phần của thuốc.

Tuy Cordycepin là hoạt chất có tiềm năng dược học rộng rãi nhưng việc tự ý sử dụng Cordycepin trong đông trùng hạ thảo theo kinh nghiệm truyền miệng dân gian là phải rất thận trọng. Đặc biệt, không xem Cordycepin trong đông trùng hạ thảo là “thần dược” đối với sức khỏe. 

Mang thai và cho con bú: Không có đủ thông tin đáng tin cậy để biết liệu Cordycepin có an toàn khi sử dụng khi mang thai hoặc cho con bú hay tác dụng phụ có thể xảy ra hay không. Ở bên an toàn và tránh sử dụng.

8 Nghiên cứu về Cordycepin trong Y học

Cordycepin cải thiện tình trạng viêm gan nhiễm mỡ không do rượu bằng cách kích hoạt con đường truyền tín hiệu Protein Kinase được kích hoạt AMP

Bối cảnh và mục đích: Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, đặc biệt là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH), đã trở thành nguyên nhân chính gây ra ghép gan và tử vong liên quan đến gan. NASH là biểu hiện ở gan của hội chứng chuyển hóa và được đặc trưng bởi tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm, tổn thương tế bào gan và các mức độ xơ hóa khác nhau. Tuy nhiên, không có loại thuốc nào được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt để điều trị căn bệnh tàn khốc này. Các chất kích hoạt trị liệu của protein kinase kích hoạt AMP (AMPK) đã được đề xuất như một phương pháp điều trị tiềm năng cho các bệnh chuyển hóa như NASH. Cordycepin, một sản phẩm tự nhiên được phân lập từ Đông trùng hạ thảo Đông trùng hạ thảo, gần đây đã nổi lên như một ứng cử viên thuốc đầy hứa hẹn cho các bệnh chuyển hóa.

Cách tiếp cận và kết quả: Chúng tôi đã đánh giá tác dụng của cordycepin đối với việc lưu trữ lipid trong tế bào gan, tình trạng viêm và sự phát triển xơ hóa ở chuột mắc NASH. Cordycepin làm giảm sự tích tụ lipid, viêm và nhiễm độc lipid ở tế bào gan bị căng thẳng về trao đổi chất. Ngoài ra, việc điều trị bằng cordycepin làm giảm đáng kể và phụ thuộc vào liều lượng làm giảm nồng độ aminotransferase huyết thanh tăng cao ở chuột mắc NASH do chế độ ăn kiêng. Hơn nữa, điều trị bằng cordycepin làm giảm đáng kể sự tích tụ chất béo trung tính ở gan, thâm nhiễm tế bào viêm và xơ gan ở chuột. Các nghiên cứu cơ học in vitro và in vivo cho thấy cơ chế chính liên quan đến tác dụng bảo vệ của cordycepin phụ thuộc vào quá trình phosphoryl hóa AMPK,

Kết luận: Cordycepin có tác dụng bảo vệ đáng kể chống lại tình trạng gan nhiễm mỡ, viêm, tổn thương gan và xơ hóa ở chuột dưới áp lực trao đổi chất thông qua kích hoạt đường truyền tín hiệu AMPK. Cordycepin có thể là chất kích hoạt AMPK có thể được sử dụng để điều trị NASH.

Nghiên cứu chức năng của Đông trùng hạ thảo Cordycepin và Cordycepin trong sinh sản nam giới: Đánh giá

Đông Trùng Hạ Thảo có nhiều chức năng sinh học và dược lý khác nhau, và nó đã được coi là thuốc bổ bổ sung cho các rối loạn chức năng tình dục và sinh sản trong một thời gian dài trong xã hội phương Đông. Trong bài viết này, tác dụng in vitro và in vivo của C. sinensis và cordycepin đối với quá trình hình thành steroid của tế bào Leydig ở chuột được mô tả ngắn gọn, các cơ chế kích thích được tóm tắt và những phát hiện gần đây liên quan đến các chất thay thế điều chỉnh chức năng sinh sản nam giới cũng được thảo luận.

9 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Tian Lan  và cộng sự (Đăng tháng 08 năm 2021). Cordycepin Ameliorates Nonalcoholic Steatohepatitis by Activation of the AMP-Activated Protein Kinase Signaling Pathway, Pubmed. Truy cập ngày 07 tháng 9 năm 2023.
2. Tác giả Yung-Chia Chen và cộng sự (Đăng ngày 08 tháng 12 năm 2016). Functional study of Cordyceps sinensis and cordycepin in male reproduction: A review, Pubmed. Truy cập ngày 07 tháng 9 năm 2023.