Chùm Ngây

1 Giới thiệu cây chùm ngây

Cây chùm ngây có tên khoa học là Moringa oleifera Lam. (M. pterygosperma Gaertn.) thuộc họ Chùm ngây – Moringaceae.

Cây chùm ngây có nguồn gốc từ Ấn Độ và được trồng rộng rãi ở các nước nhiệt đới và cận nhiệt đới.

Trong nhiều thế kỉ và ở nhiều nơi, cây được sử dụng để điều trị hen suyễn, mụn đầu đen, viêm phế quản, khó thở, hạ sốt, chống loét, chống động kinh, lợi tiểu, hạ cholesterol máu, bảo vệ gan. Người ta cũng sử dụng trong chăm sóc tóc như dưỡng ẩm cho tóc.

Chùm ngây cũng được cho là một trong những cây giàu dinh dưỡng nhất cho tới nay.

1.1 Đặc điểm thực vật của cây chùm ngây

• Chùm ngây thuộc loại cây thân gỗ nhỏ, có độ cao gần 10m.
• Lá kép ba lần lông chim, có 6 đến 9 đôi lá chét hình trứng, mọc đối.
• Hoa màu trắng, có cuống, mọc thành chùm ở nách lá. Hoa chùm ngây khá giống hoa đậu.
• Quả có dạng nang treo, 3 cạnh, hơi gồ lên ở chỗ có hạt, có khía rãnh dọc.
• Hạt màu đen, to tròn.

1.2 Bộ phận dùng cây chùm ngây

Có thể sử dụng rễ hoặc toàn cây.
Các bộ phận của cây như quả, lá non, hoa, các nhánh non có thể nấu chín dùng làm rau ăn và chúng được nấu như nấu rau hằng ngày.
 

1.3 Phân bố và thu hái của cây chùm ngây

Cây được bắt nguồn từ Ấn Độ, sau đó được trồng ở nơi nhiệt đới.

Trước đây, loại cây này thường mọc hoang ở nhiều nơi trên đất nước ta như Ninh Thuận, Bình Thuận, Thanh Hóa...Nhung gần đây, do được biết về giá trị dinh dưỡng của loại cây này, nó bắt đầu được trồng phổ biến hơn. Nó được trồng nhiều trong các vườn gia đình để dùng làm rau ăn.

Loại cây này khá dễ trồng, có thể trồng bằng cách gieo hạt hoặc giâm cành. Người ta thu hái các bộ phận của cây quanh năm.

Chùm ngây chứa nhiều chất dinh dưỡng cần thiết như vitamin, khoáng chất, acid amin, vitamin A, polyphenol, chất chống viêm, Omega 3 và 6. Các chất dinh dưỡng này đóng vai trò quan trọng trong y học, dinh dưỡng và điều trị.

Người ta cho rằng cây chứa hàm lượng cao vitamin C, A, calci, kali cũng như protein. Có nhiều chất chống oxy hóa tự nhiên như flavonoid, phenolic.

Mỗi một bộ phận của cây như quả, hạt, rễ, hoa, lá, vỏ thân chứa những chất dinh dưỡng khác nhau và cho những giá trị dinh dưỡng khác nhau:

• Vỏ rễ có chứa gôm và hai alkaloid là moringin và moringinin.
• Vỏ thân chứa benzylamin (tương đồng với moringin ở vỏ rễ ), ngoài ra còn có β – sitosterol.
• Toàn cây có chứa một lacton là pterygospermin, một chất kháng khuẩn có tác dụng với chủng vi khuẩn gram âm và gram dương, thậm chí với cả các chủng vi khuẩn ưa acid.
• Hoa của cây chùm ngây có chứa base vô định hình.
• Hạt thì chứa 33 – 38% dầu không màu, vị dịu, lâu hỏng, có thể ăn được và dùng trong hương liệu để định hướng một số hoa.

Rất hiếm có loài thực vật nào chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu với hàm lượng cao. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng hàm lượng các chất dinh dưỡng khác nhau trong cây cao hơn so với các chất dinh dưỡng được tìm thấy riêng trong các các loại thực phẩm và rau khác.

Người ta cũng nghiên cứu sự thay đổi hàm lượng chất dinh dưỡng của lá cây chùm ngây với các yếu tố như phương pháp chế biến, tuổi cây và vụ thu hoạch. Hầu hết các loại rau bị mất chất dinh dưỡng khi nấu, nhưng với lá chùm ngây khi là lá tươi, nấu, bảo quản ở dạng khô không có tủ lạnh sau vài tháng thì giá trị dinh dưỡng không bị giảm đi.

Thậm chí khi được chế biến giá trị dinh dưỡng của cây còn tăng lên. Khi lá cây ở dạng bột cũng cho kết quả tương tự. Thêm vào đó, cây có chứa một nhóm hợp chất hiếm có chứa đường và rhamnose, hợp chất không phổ biến trong cây.

2 Tác dụng của cây chùm ngây

Cây chùm ngây có tốt không? Cây chùm ngây được biết đến với nhiều tác dụng chữa bệnh như:
Kháng khuẩn
Có rất nhiều nghiên cứu được tiến hành để đánh giá hoạt tính kháng khuẩn của chùm ngây, các kết quả chỉ ra rằng: Khi tiến hành chiết xuất từ các bộ phận khác nhau của cây như hạt, vỏ thân, lá, vỏ rễ đều có khả năng kháng khuẩn.

Ngoài ra khi chiết xuất rễ của cây có chứa hoạt chất pterygospermin có hoạt tính kháng khuẩn và diệt nấm mạnh. Aglycon của deoxy-niazimicin được chiết xuất từ vỏ gốc cây được phát hiện là có khả năng kháng khuẩn và kháng nấm.

Tác dụng chống viêm

Viêm là một phản ứng của cơ thể chống lại các nhiễm khuẩn và tổn thương mô. Tuy nhiên nếu viêm kéo dài sẽ dẫn đến sự phát triển của các bệnh liên quan như ung thư, các bệnh tự miễn, tim mạch, nhiễm khuẩn huyết, viêm đại tràng và viêm khớp.

Các cytokine viêm như interleukin-1 beta (IL-1β) và yếu tố hoại tử khối u alpha (TNF-α) có thể điều chỉnh khả năng sản xuất nito oxid (NO) và prostaglandin E2 (PGE2), do đó kích thích biểu hiện hoặc tăng cường hoạt động của tổng hợp NO synthesis (iNOS), cyclooxygenase-2 (COX-2), và tổng hợp PGE synthase-1 (mPGES-1) của microsomal trong tế bào đích.

Cây chùm ngây đã được chỉ ra không chỉ làm giảm sản xuất TNF-α, IL-6, và IL-8, mà còn ức chế sự biểu hiện của RelA, một gen trong báo hiệu tín hiệu p65 của yếu tố kappaB (NF-κB) trong quá trình viêm.
Điều này cho thấy tác dụng chống viêm của chùm ngây.
 

Tác dụng chống oxy hóa và bảo vệ tế bào gan
Thông thường các hợp chất tự nhiên giàu polyphenol có tính chất chống oxy hóa mạnh và làm giảm quá trình oxy hóa bằng cách loại bỏ các gốc tự do. Trong chùm ngây có hàm lượng polyphenol cao nên có khả năng chống oxy hóa.

Lipid Peroxidation (LPO) đóng một vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất của cơ thể, có thể dẫn đến tổn thương tế bào và tổn thương thần kinh nếu cân bằng nội tại và bên ngoài bị phá vỡ. Một thử nghiệm tiến hành trên chuột với mô hình nhiễm độc gan bởi Paracetamol cho thấy hiệu quả ngăn ngừa lipid peroxidation trong gan. Những nghiên cứu chỉ ra rằng dịch chiết lá chùm ngây có khả năng dự phòng và điều trị cho tế bào gan.

Tác dụng bảo vệ thần kinh

Chứng mất trí là sự suy giảm nghiêm trọng khả năng nhận thức, bao gồm sự suy giảm trí nhớ, khả năng tập trung, ngôn ngữ và khả năng giải quyết vấn đề. Tình trang này ngày càng gia tăng do vấn đề dân số ngày càng già hóa. Bệnh Alzheimer (AD) là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra chứng sa sút trí tuệ, đây là một bệnh thoái hóa thần kinh mạn tính không hồi phục được.

Nguyên nhân liên quan đến quá trình oxy hóa có thể gây ra các rối loạn chức năng ty lạp thể, và kết quả gây ảnh hưởng  tới lipid, protein và DNA. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực khám phá ra các phương pháp điều trị AD mới, nhưng không một phương pháp điều trị hiện tại nào làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh này. Do chi phí cao của thuốc chống sa sút tổng hợp và các phản ứng phụ tương ứng, các sản phẩm tự nhiên có chứa Flavonoid đã thu được lợi ích to lớn như là một phương pháp để phòng ngừa hoặc điều trị rối loạn thoái hóa hệ thần kinh.

Một vài nghiên cứu cho thấy việc phối hợp dịch chiết cây chùm ngây với Fluoxetine hoặc các thuốc ức chế thu hồi serotonin chọn lọc khác (SSRI) dường như có tiềm năng đầy hứa hẹn.

Khả năng chống ung thư

Chùm ngây có chữa được ung thư? Ung thư là một trong những căn bệnh gây tử vong lớn nhất trên thế giới. Hiện nay các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu nhiều phương pháp ngăn chặn và điều trị bệnh. Tuy nhiên có rất ít phương pháp để điều trị hiệu quả.

Có một vài nghiên cứu chỉ ra rằng một số hợp chất trong cây có tác dụng ngăn ngừa sự phát triển một số bệnh ung thư. Điều này mở ra một cơ hội mới trong điều trị bệnh ung thư trong tương lai.

Làm giảm Glucose máu

Chùm ngây có tác dụng giảm đường huyết trên bệnh nhân tiểu đường. Thí nghiệm tiến hành trên chuột chứng minh làm giảm lượng đường huyết trong chuột. Dịch chiết methanol từ bột quả của nó có chứa nhiều N-benzyl thiocarbamates, N-benzyl carbamates, và nitril benzyl có thể kích hoạt sự sản sinh Insulin từ tế bào beta tụy của chuột cống, ức chế hoạt động của cyclooxygenase và ức chế lipid peroxidation.

Việc sử dụng cây chùm ngây có hiệu quả trong việc điều trị đái tháo đường.

3 Lưu ý khi sử dụng chùm ngây

Giá trị dinh dưỡng cao và hiệu quả chữa bệnh tốt, tuy nhiên, chỉ nên sử dụng với hàm lượng vừa đủ. Do chứa nhiều Vitamin C và calci, nếu dư thừa quá lại ảnh hưởng xấu đến sức khỏe như nguy cơ sỏi thận...

Không nên ăn rau chùm ngây vào bữa tối vì có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Tránh dùng cho phụ nữ trong thời kỳ mang thai để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé vì thành phần alpha – sitosterol làm co thắt tử cung, gây sảy thai.

4 Triển vọng của cây chùm ngây trong tương lai

Dựa vào các thử nghiệm trên chuột đã cho thấy hiệu quả của cây trùng ngây trong điều trị nhiều căn bệnh hiện nay. Điều này mở ra một cơ hội mới cho việc điều trị một số bệnh mãn tính như đái tháo đường, ung thư…