Cetylpyridinium

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

1 Dược lý và cơ chế tác dụng

Cetylpyridinium clorua (1-hexadecylpyridinium clorua) là một hợp chất amoni bậc bốn monocationic (QAC) bao gồm nitơ bậc bốn kết nối với một hoặc nhiều chuỗi bên kỵ nước.

Hoạt tính kháng khuẩn của QAC tương quan với tính kỵ nước của chuỗi bên và cho thấy hiệu quả tối đa nếu chuỗi alkyl chứa 12 đến 16 nguyên tử carbon.

Cetylpyridinium clorua tồn tại dưới dạng muối và có khả năng hòa tan tốt trong nước. Nó được cấu tạo bởi một pyridin tích điện dương dưới dạng nhóm đầu ưa nước kết hợp với chuỗi hexadecane dưới dạng chuỗi bên ưa béo. Do cấu trúc phân tử này, CPC được đặc trưng là chất hoạt động bề mặt lưỡng tính.

Ở nồng độ thấp, Cetylpyridinium clorua tác dụng lên tế bào bằng cách cản trở quá trình điều hòa thẩm thấu và cân bằng nội môi của tế bào, được chứng minh có thể đo lường được bằng K + và rò rỉ pentose trongSaccharomyces cerevisiae, có thể bắt đầu quá trình tự phân giải bằng cách kích hoạt các ribonuclease tiềm ẩn nội bào. Ở nồng độ cao, Cetylpyridinium clorua dẫn đến sự tan rã của màng với sự rò rỉ tiếp theo của cấu trúc bên trong tế bào chất. Hậu quả là sự phá hủy protein và axit nucleic cũng như sự phân giải thành tế bào bởi các enzym tự phân.

2 Chỉ định

Sát khuẩn vết thương.

Sát khuẩn miệng họng.

3 Chống chỉ định

Mẫn cảm với cetylpyridinium.

4 Liều dùng và cách dùng

4.1 Liều dùng

Liều dùng trong trường hợp đau họng:

Người lớn: Súc miệng với 15ml dung dịch không cần pha loãng (với loại hàm lượng 0,025%).

Trẻ em trên 6 tuổi: Liều dùng tương tự như khi sử dụng cho người lớn.

Liều dùng để vệ sinh răng miệng:

Người lớn: Súc miệng với 15ml hoặc 20ml, không được nuốt.

Trẻ em trên 6 tuổi: Liều dùng tương tự như khi sử dụng cho người lớn.

Sát khuẩn vết thương ngoài da:

Người lớn: Thoa một lượng dung dịch vừa đủ lên bề mặt da cần sát khuẩn (với loại hàm lượng 0,025%).

Trẻ em: Tương tự như khi sử dụng cho người lớn.

5 Tác dụng thông mong muốn

Thông báo với bác sĩ tất cả những tác dụng không mong muốn bạn gặp phải trong quá trình sử dụng để được xử trí kịp thời.

Kích ứng niêm mạc miệng.

Răng hoặc lưỡi bị thay đổi màu sắc.

Phản ứng quá mẫn, dị ứng.

6 Tương kỵ

Cetylpyridinium không tương thích với các chất hoạt động bề mặt anion (xà phòng tẩy rửa).

7 Thận trọng

Thận trọng khi sử dụng cho các đối tượng là trẻ nhỏ.

Không được nuốt.

Không sử dụng trên vùng da rộng.

Không sử dụng sản phẩm trong thời gian dài.

Tránh để dung dịch tiếp xúc với mắt.

8 Quá liều và cách xử trí

Triệu chứng: Việc nuốt phải một lượng lớn dung dịch cetylpyridinium có thể gây buồn nôn, suy giảm ý thức, tiêu chảy, hô mê, hạ đường huyết,...

Xử trí: Rửa dạ dày, áp dụng các biện pháp điều trị hỗ trợ cho người bệnh nếu cần thiết.

9 Hiệu quả của nước súc miệng chứa thành phần cetylpyridinium

Nước súc miệng là chất khử trùng đường miệng thường được sử dụng làm tác nhân hóa học chống vi trùng, có thể được phân loại theo cấu trúc hóa học của chúng thành phenol, chất oxy hóa (hydro peroxide), biguanide (chlorhexidine) và hợp chất amoni bậc bốn (Cetylpyridinium Chloride). Một số hợp chất như Cetylpyridinium Chloride (CPC) làm bất hoạt virus bằng cách phá vỡ lớp vỏ lipid của chúng, do đó cản trở khả năng xâm nhập vào tế bào của chúng; điều này sẽ giúp giảm tải lượng vi rút trong nước bọt, do đó nguy cơ lây truyền sẽ thấp hơn và mức độ nghiêm trọng của bệnh cũng sẽ giảm xuống.

Hai thử nghiệm lâm sàng đã được ghi nhận, thử nghiệm đầu tiên là thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có đối chứng, trong đó họ kết luận rằng nước súc miệng thương mại có công thức CPC có thể làm giảm tải lượng vi-rút SARS-COV-2 ổn định hơn so với các loại nước súc miệng khác, đưa ra ánh sáng vai trò tiềm năng của thành phần này trong việc kiểm soát COVID-19. Và thử nghiệm lâm sàng thứ hai, một nghiên cứu thí điểm, cũng đề xuất sử dụng CPC làm nước súc miệng chống lại virus SARS-COV-2.

Nước súc miệng với CPC là sản phẩm giá rẻ, an toàn về mặt lâm sàng và dễ sử dụng, với tác dụng kháng vi-rút trong ống nghiệm vượt trội so với chlorhexidine. Bên cạnh đó, CPC có thể được thêm vào chất khử trùng cơ thể để giảm lượng vi rút lây lan.

10 Một số sản phẩm có chứa cetylpyridinium có trên thị trường hiện nay

Nước súc miệng họng T.M.T, Novoteeth, Lysopaine, Bozypaine là những sản phẩm có chứa thành phần Cetylpyridinium hiện đang được phân phối trên thị trường.

11 Tài liệu tham khảo

1. Cetylpyridinium, PubChem. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2023.
2. Tác giả Anderson Vilchez-Chavez và cộng sự (Ngày đăng năm 2022). Cetylpyridinium chloride mouthwashes: Potential role in COVID-19 control, PubMed. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2023.