5-Hydroxytryptophan (5-HTP)

Bài viết này không nằm trong Dược thư quốc gia Việt Nam 2022 lần xuất bản thứ 3

Hoạt chất 5-Hydroxytryptophan được sử dụng trong lâm sàng nhằm mục đích chống trầm cảm, ức chế sự thèm ăn và hỗ trợ giấc ngủ. Trong bài viết bày, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về thuốc/chất 5-Hydroxytryptophan.

1 Tổng quan về hoạt chất 5-Hydroxytryptophan

1.1 Lịch sử ra đời

Chế phẩm 5-HTP được bào chế ở dạng bột khô, màu trắng, được sản xuất từ hạt của cây Griffonia Simplicifolia. Loài cây này sinh trưởng ở các quốc gia Tây phi như Ghana, Bờ Biển Ngà, Togo.

1.2 Đặc điểm hoạt chất 5-Hydroxytryptophan

CTCT: C11H12N2O3

Tên IUPAC : Axit propanoic 2-amino-3-(5-hydroxy-1H-indol-3-yl)

Khối lượng phân tử: 220,228 ( g/mol)

Hình cấu tạo và đặc điểm cấu tạo:

5-Hydroxytryptophan ( 5-HTP), còn được gọi là oxitriptan , là một acid amin và tiên chất hóa học tự nhiên cũng như một chất trung gian trao đổi chất trong quá trình sinh tổng hợp chất dẫn truyền thần kinh serotonin 

2 Tác dụng dược lý của hoạt chất 5-Hydroxytryptophan

2.1 Dược lực học

Oxitriptan là một axit amin thơm có hoạt tính chống trầm cảm. In vivo, oxitriptan được chuyển đổi thành 5-hydroxytryptamine (serotonin) cũng như các chất dẫn truyền thần kinh khác. Oxitriptan có thể phát huy tác dụng chống trầm cảm thông qua việc chuyển đổi thành serotonin hoặc trực tiếp bằng cách liên kết với các thụ thể serotonin trong hệ thần kinh trung ương. Nó được sử dụng như một thuốc chống động kinh và thuốc chống trầm cảm. Oxitriptan là sự bổ sung đáng giá cho các phương pháp điều trị hạn chế dành cho chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế và rối loạn hoảng sợ, hai chứng rối loạn tâm thần mà trước đây rất khó kiểm soát bằng thuốc

Tác dụng tâm sinh lý của 5-HTP được cho là do tăng sản xuất serotonin trong mô hệ thần kinh trung ương

2.2 Dược động học

3 Những ứng dụng trong lâm sàng của 5-Hydroxytryptophan

5-Hydroxytryptophan có tác dụng gì? Hoạt chất 5-HTP mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe, tinh thần của con người:

3.1 Điều trị trầm cảm, lo âu, loạn trương lực và rối loạn hoảng sợ

5-HTP thúc đẩy quá trình chuyển hóa serotonin, giúp điều chỉnh tâm trạng trở nên thoải mái, vui vẻ, suy nghĩ tích cực hơn. Đối với người đang bị trầm cảm, điều này giúp họ muốn giao tiếp và sẵn sàng chia sẻ, trò chuyện với mọi người, từ từ bước ra khỏi tình trạng trầm cảm, trở lại cuộc sống bình thường. 

Bổ sung thực phẩm chức năng chứa 5-HTP sẽ hỗ trợ cải thiện bệnh trầm cảm hiệu quả, thường được các bác sĩ kê trong toa thuốc điều trị trầm cảm

3.2 Điều trị rối loạn giấc ngủ

5-HTP sẽ tham gia kích thích sản sinh serotonin, điều chỉnh giấc ngủ sinh lý tự nhiên, giúp giảm thiểu hiệu quả tình trạng mất ngủ, hay tỉnh giấc vào ban đêm. Sử dụng sản phẩm có chứa 5-HTP sau khoảng 6-12 tuần, chúng ta sẽ nhìn thấy sự thay đổi rõ rệt, giấc ngủ ngon và sâu hơn. 

3.3 Điều trị đau nửa đầu, đau nhức cơ thể, suy giảm trí nhớ do mắc bệnh Alzheimer hoặc bệnh Parkinson

Thiếu hụt serotonin sẽ gây cản trở quá trình ghi nhớ thông tin, gây suy giảm trí nhớ, mất trí nhớ. Bổ sung 5-HTP sẽ kích thích quá trình chuyển hóa tryptophan thành serotonin, giúp cơ thể có đủ lượng serotonin cần thiết, cải thiện khả năng ghi nhớ. Thuốc chứa 5-HTP thường được sử dụng trong các toa thuốc điều trị chứng mất trí nhớ, hay quên…

3.4 Ức chế sự thèm ăn, giảm cân, khắc phục tình trạng béo phì 

Bổ sung 5-HTP làm tăng lượng chất dẫn truyền thần kinh serotonin trong não, giảm cảm giác thèm ăn, giúp kiểm soát lượng thức ăn mỗi bữa, hỗ trợ giảm cân hiệu quả.

Một nghiên cứu được thực hiện tại Ý trên những người trưởng thành bị béo phì áp dụng chế độ ăn 1.200 calories/ngày, trong đó một nửa số người tham gia nghiên cứu được cho sử dụng 300mg 5-HTP trước bữa ăn, nửa còn lại không sử dụng. Kết quả sau khoảng 2 tuần, nhóm người sử dụng 5-HTP đã giảm được 3,3kg, còn nhóm người không sử dụng vẫn giữ nguyên cân nặng như ban đầu.

3.5 Cải thiện sinh lý

Serotonin tham gia điều hòa nhu cầu sinh lý của con người, 5-HTP như một chất xúc tác để kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều serotonin, điều hòa cảm xúc cũng như ham muốn trong chuyện chăn gối

4 Chống chỉ định 

Bệnh nhân quá mẫn với 5-Hydroxytryptophan hoặc bất kỳ thành phần nào của thuốc.

5 Liều dùng - Cách dùng 5-Hydroxytryptophan

5.1 Liều dùng 

5.2 Cách dùng 

• Dùng bằng đường uống.
• Có thể dùng trước hoặc sau ăn tùy mục đích sử dụng 5-Hydroxytryptophan

==>> Xem thêm về hoạt chất: Paroxetine -  Thuốc chống trầm cảm - Dược thư quốc gia 2022

6 Tác dụng không mong muốn

5- HTP có thể không an toàn khi bạn uống với liều lượng lớn. Các tác dụng phụ về đường tiêu hóa có thể xảy ra là: buồn nôn, nôn, đau bụng, táo bón hoặc đầy hơi. Các tác dụng không mong muốn khác như chán ăn, khô miệng, nhịp tim nhanh. Trường hợp nặng có thể dẫn đến đau nhức cơ.

Thông báo ngay cho Bác sĩ những tác dụng không mong muốn gặp phải khi sử dụng thuốc.

7 Tương tác thuốc của 5-Hydroxytryptophan

==>> Mời quý bạn đọc xem thêm: Etifoxine bảo vệ thần kinh, điều trị rối loạn lo âu

8 Thận trọng khi sử dụng 5-Hydroxytryptophan

• Thận trọng khi dùng oxitriptan ở các bệnh nhân mắc hội chứng Down; bệnh nhân có rối loạn cơ-thần kinh; hoặc các vấn đề về cơ.
• Không dùng cho trẻ em khi không có lời khuyên của bác sĩ.
• Không sử dụng cùng các thuốc/ chế phẩm khác có chứa 5-Hydroxytryptophan.
• Cần liên hệ ngay với bác sĩ nếu tình trạng bệnh không cải thiện hoặc nếu trở nên tồi tệ hơn khi sử dụng 5-Hydroxytryptophan.
• Uống 5-Hydroxytryptophan trước khi phẫu thuật có thể gây ra tăng nồng độ serotonin trong não và có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng bao gồm các vấn đề về tim, run và lo lắng. Do đó, bệnh nhân cần ngừng dùng 5-Hydroxytryptophan ít nhất 2 tuần trước khi phẫu thuật.

9 Các câu hỏi thường gặp về hoạt chất 5-Hydroxytryptophan 

9.1 Có nên sử dụng 5-Hydroxytryptophan cho trẻ em không?

5-HTP có thể an toàn cho trẻ em khi uống đúng cách. Liều dùng tối đa 5mg/kg/ngày đã được sử dụng an toàn trong 3 năm ở trẻ sơ sinh và trẻ em trên 12 tuổi. Giống như người lớn, cũng có quan ngại về khả năng mắc hội chứng đau thắt ngực ở trẻ em khi dùng 5-HTP.

9.2 Phụ nữ có thai và cho con bú có dùng được 5-Hydroxytryptophan không?

Không có đủ thông tin về việc sử dụng 5-HTP trong thời kỳ đang mang thai và cho con bú. Nên tránh sử dụng 5-HTP. Nếu thật sự cần thiết, trước khi dùng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc dược sĩ.

9.3 Sử dụng 5-Hydroxytryptophan có cần kiêng khem gì không?

Hiện nay chưa có thông tin về tương tác giữa Nonoxynol-9 và đồ ăn, thức uống.

10 Cập nhật nghiên cứu mới của 5-Hydroxytryptophan

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng sự dẫn truyền thần kinh serotonin bị thay đổi có thể góp phần gây ra các đặc điểm không vận động thường liên quan đến bệnh Parkinson (PD) như thờ ơ và trầm cảm. 5-hydroxytryptophan (5-HTP) là chất chuyển hóa trung gian của L-tryptophan trong quá trình sản xuất serotonin.  Cho đến nay, đã có nghiên cứu không nhất quán về việc sử dụng 5-HTP trong PD. Phân tích các biện pháp lặp đi lặp lại cho thấy sự cải thiện đáng kể các triệu chứng trầm cảm trong quá trình điều trị bằng 5-HTP 50 mg so với giả dược được đánh giá bởi HDRS. 

Ngoài ra, 5-HTP cũng được coi là phương pháp điều trị được lựa chọn thay thế khả thi cho Propranolol đối với nhiều bệnh nhân điều trị dự phòng chứng đau nửa đầu

11 Các dạng bào chế phổ biến của

5-Hydroxytryptophan được bào chế dạng viên, bột hay cốm, dung dịch uống.... vô cùng phong phú.

Sản phẩm có chứa 5-Hydroxytryptophan trên thị trường hiện nay: Kem bôi MyleuGyne 1% Creme, Viên uống tăng chiều cao Tmax, Dạ dày Nano Viphar, Boni Sleep, Organika Bed Time, Ovumrich ...

12 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả:M Meloni và cộng sự (Ngày đăng: Tháng 5 năm 2020) Efficacy and safety of 5-hydroxytryptophan on depression and apathy in Parkinson's disease: a preliminary finding, Pubmed. Truy cập ngày 06 tháng 09 năm 2023.

2.  Tác giả F Titus và cộng sự (Ngày đăng: năm 1986) 5-Hydroxytryptophan versus methysergide in the prophylaxis of migraine. Randomized clinical trial, Pubmed. Truy cập ngày 06 tháng 09 năm 2023.