Vông đồng (Ba đậu tây - Hura crepitans L.)
0 sản phẩm
Dược sĩ Trúc Ly Dược sĩ Lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Cập nhật:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Tracheophyta (Ngành thực vật có mạch) Magnoliopsida (Lớp Hai lá mầm (Ngọc Lan)) |
| Bộ(ordo) | Malpighiales (Sơ ri) |
| Họ(familia) | Euphorbiaceae (Thầu dầu) |
| Chi(genus) | Hura L. |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Hura crepitans L. | |
Vông đồng là cây gỗ lớn, cao từ 10–20 m, có thân mang gai và tiết ra nhựa mủ trắng. Lá vông đồng mọc so le, hình trứng, với gốc lá hình tròn hoặc hơi giống hình tim, đầu lá nhọn và thuôn dài. Toàn cây rất độc. Khi sử dụng cần thận trọng, đặc biệt đối với người không có kinh nghiệm. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Hura crepitans L.
Tên Tiếng Việt: Vông đồng, Ba đậu tây, Dầu bóng
Họ: Euphorbiaceae (Thầu Dầu)
1.1 Đặc điểm thực vật của cây Vông đồng
Vông đồng là cây gỗ lớn, cao từ 10–20 m, có thân mang gai và tiết ra nhựa mủ trắng. Lá vông đồng mọc so le, hình trứng, với gốc lá hình tròn hoặc hơi giống hình tim, đầu lá nhọn và thuôn dài. Các gân lá nổi rõ và sít nhau, cuống lá dài, có tuyến nhỏ tại gốc.
Cây ra hoa dưới dạng bông mọc ở đầu cành, phân biệt rõ hoa đực và hoa cái. Hoa đực có đài dạng chén, không có cánh, và nhiều nhị hợp lại thành cột; hoa cái tương tự nhưng có bầu chứa từ 5–20 ngăn. Quả vông đồng là quả nang lớn, dẹt, hình bánh xe, có gờ múi rõ ràng, khi chín sẽ tách ra và phát tán hạt đi xa. Hạt hình trái Xoan dài.
Mùa hoa và quả: Từ tháng 6 đến tháng 8.
Hình ảnh cây Vông đồng
1.2 Phân bố và sinh thái
Vông đồng (thuộc chi Hura) là loài cây có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ và đã được trồng phổ biến ở nhiều khu vực nhiệt đới khác, bao gồm cả châu Phi và châu Á. Tại Việt Nam, loài cây này được du nhập cách đây vài trăm năm.
Cây thường được trồng ven đường để lấy bóng mát, nhưng do tán lá dày và cành giòn dễ gãy trong giông bão, hiện chỉ còn thấy tại một số tỉnh như Quảng Ninh, Hải Phòng, Hải Dương, Thái Bình và một số nơi rải rác ở miền Nam.
Vông đồng phát triển nhanh, sống được trên nhiều loại đất, chịu hạn và nóng tốt. Cây tái sinh mạnh từ cành, tỷ lệ sống gần như tuyệt đối, và ra hoa quả hàng năm với hạt dễ nảy mầm.
1.3 Bộ phận sử dụng
Sử dụng vỏ cây và hạt.
Vỏ cây: Thu hái quanh năm.
Hạt: Thu hoạch từ quả chín.
2 Thành phần hóa học của cây Vông đồng
Hạt vông đồng chứa khoảng 37% dầu béo và 26,63% protein. Khô dầu (bã hạt) gồm các chất:
Tro từ hạt rất giàu kali. Nhựa mủ cây chứa các chất độc như hurin, hurain và crepitin, thường được sử dụng làm chất độc. Lá cây cũng chứa protein ức chế ribosome.
3 Tác dụng dược lý của cây Vông đồng
Gây nôn và tẩy: Các bộ phận như hạt, dầu hạt, vỏ cây, và nhựa có tác dụng gây nôn mạnh. Tuy nhiên, nếu dùng quá liều có thể gây ngộ độc nghiêm trọng, thậm chí tử vong.
4 Cây Vông đồng có độc không?
Tác dụng độc: Nhựa và các phần khác của cây có khả năng gây rộp da, tổn thương mắt (gây mù nếu nghiêm trọng). Các chất như crepitin có khả năng diệt sâu bọ mạnh.
5 Cây Vông đồng trị bệnh gì?
5.1 Dược liệu
Vỏ cây dùng làm thuốc tẩy, gây nôn, chữa táo bón, trị u bướu, hủi. Thường sắc uống hoặc nấu cao với liều 1–4 g/ngày.
Nhựa mủ được sử dụng làm thuốc diệt sâu.
Ở Congo, hạt làm thuốc xổ (liều 2–3 hạt/ngày), dầu hạt dùng sản xuất xà phòng. Bã hạt làm phân bón do độc tính cao.
5.2 Dân gian
Vỏ cây tươi giã nát đắp ngoài da trị ngứa lở, mụn nhọt.
Lá phơi khô ở Peru cuộn thành điếu hút chữa hen.
Nhựa chấm vào sâu răng giảm đau.
6 Lưu ý
Toàn cây rất độc. Khi sử dụng cần thận trọng, đặc biệt đối với người không có kinh nghiệm.
7 Tài liệu tham khảo
Tác giả Đỗ Huy Bích. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 1. Ba Đậu tây, trang 88-89. Truy cập ngày 04 tháng 01 năm 2025.
