Thổ tế tân (Biến hóa, Quán chi, Đỗ hành - Asarum caudigerum Hance)

Thổ Tế Tân còn gọi là Biến hóa, Quán chi, Đỗ hành. Đây là cây thân thảo sống lâu năm, cao từ 30 đến 50cm, phát triển bò sát mặt đất. Thân rễ mọc ngang dưới lớp đất, có dấu vết lá rụng tạo thành các đốt. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Asarum caudigerum Hance

Tên Việt Nam: Thổ tế tân, Biến hóa, Quán chi, Đỗ hành

Họ Aristolochiaceae (Mộc Hương nam)

1.1 Đặc điểm thực vật

Đây là cây thân thảo sống lâu năm, cao từ 30 đến 50cm, phát triển bò sát mặt đất. Thân rễ mọc ngang dưới lớp đất, có dấu vết lá rụng tạo thành các đốt. Từ thân rễ, cây mọc ra 1-2 lá với cuống dài khoảng 20-30cm. Phiến lá có hình tim, màu xanh đậm, hơi ngả tía và bóng mượt, dài từ 10-15cm, mặt lá dưới nhạt màu hơn và cả hai mặt đều có lông. Cuống lá điểm các chấm tím và dễ gãy.

Hoa thường mọc đơn lẻ từ gốc, mang hình dáng giống loa kèn, có màu tím. Quả khi chín chuyển sang màu nâu đen, bên trong chứa nhiều hạt cứng.

1.2 Phân bố và cách thu hái

Loài cây này thường mọc hoang ở các vùng núi cao, có khí hậu mát mẻ và ẩm ướt, đặc biệt tại những khu vực như Tam Đảo, Ba Vì, Cao Bằng, và Lạng Sơn. Cây phát triển tốt ở nơi có bóng râm, độ ẩm cao, đặc biệt trên đất núi đá ẩm phủ rêu, nhưng không chịu được khí hậu nóng thấp.

Thời điểm ra hoa: tháng 3-4.

Thời điểm kết quả: tháng 5-6.

Cây được thu hái gần như quanh năm, nhưng thời gian tốt nhất là vào mùa thu và mùa đông. Người ta thu hoạch toàn cây, bao gồm cả rễ, thân, và lá. Sau khi thu hái, cây được làm sạch, thái nhỏ rồi phơi hoặc sấy khô để bảo quản.

2 Thành phần hóa học

Hiện tại chưa có tài liệu nghiên cứu cụ thể về thành phần hóa học của cây.

3 Công dụng và cách dùng

Trong y học dân gian, cây được sử dụng để:

• Chữa ho, đặc biệt là ho có đờm hoặc ho khan.
• Một số người còn dùng cây như thuốc bổ, giúp làm hồng hào da dẻ.
• Ngoài ra, cây được dùng trong một số trường hợp để điều trị thấp khớp.
• Liều dùng phổ biến là 20-40g mỗi ngày, thường dưới dạng thuốc sắc hoặc tán bột để uống.

4 Bài thuốc chữa ho từ cây Thổ tế tân

Toàn cây (bao gồm cả rễ và lá) 40g.

Đem sắc kỹ với nước, chia thành 2-3 lần uống trong ngày khi thuốc còn nóng.

Nên duy trì trong khoảng 5-7 ngày liên tục để đạt hiệu quả tốt nhất.

5 Lưu ý

Có tài liệu ghi nhận cây Thổ tế tân còn được xác định với danh pháp Asarum blumei Duch. Cần thêm nghiên cứu để xác minh chính xác.

6 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Tất Lợi. Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam. Biến hóa trang 751. Truy cập ngày 30 tháng 12 năm 2024.