Rì Việt (Diệp Sơn - Rivina humilis L.)

Rì việt là loài cây thân thảo, phân nhánh, chiều cao mỗi cây có thể lên đến 1 mét. Thân cây có màu xanh, trên thân có khía. Lá mọc so le, hai mặt của lá nhẵn. Rì việt là loài cây có độc. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Rivina humilis L.

Tên gọi khác: Diệp Sơn.

Họ thực vật: Petiveriaceae.

Dưới đây là hình ảnh của cây Rì việt:

1.1 Đặc điểm thực vật

Rì việt là loài cây thân thảo, phân nhánh, chiều cao mỗi cây có thể lên đến 1 mét.

Thân cây có màu xanh, trên thân có khía.

Lá mọc so le, hai mặt của lá nhẵn, phiến lá có chiều dài từ 4-10cm, chiều rộng từ 1-5cm. Mép lá hơi gợn sóng, cuống lá mỏng, dài bằng một nửa phiến lá.

Cụm hoa màu trắng, mọc thành cụm ở đầu cành, mỗi bông có đường kính từ 2-3mm, cuống hoa ngắn. Mỗi bông gồm 4 cánh hoa, có dạng hình trứng ngược, đầu cánh có màu hồng nhạt, có xu hướng khép lại khi hoa già đi. Nhị 4, màu trắng.

Quả hình tròn, mọng, có màu đỏ tươi, đường kính mỗi quả khoảng 4mm, hơi có đỉnh. Mỗi quả gồm 1 hạt, hạt có lông.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Quả, lá.

1.3 Đặc điểm phân bố

Rì việt có nguồn gốc từ vùng nhiệt đới châu Mỹ, từ Argentina đến phía nam Hoa Kỳ.

Rì việt thường mọc trong rừng, bụi rậm, ven đường, đây là loài có thể chịu bóng, sống được ở những khu vực có đất mặn.

Quả chín là thức ăn của nhiều loài chim, giúp phát tán hạt khắp nơi.

2 Cách trồng cây Rì việt

Rì việt thường mọc dại hoặc được trồng làm cảnh. Ở một số quốc gia, Rì việt được coi là một loài cỏ dại gây ảnh hưởng đến cây trồng do khả năng sinh trưởng và phát triển nhanh.

Khi trồng nên chọn những khu vực có bóng râm nhẹ, khả năng thoát nước tốt. Đất trồng là đất cát ẩm, dễ thoát nước, có thể trồng Rì nước trên những loại đất sét, đất thịt pha cát.

Sau khi trồng có thể tưới nước để cây giữ đủ độ ẩm, tuy nhiên không nên tưới quá nhiều vì cây không chịu được ngập úng.

Cây sinh trưởng và phát triển tốt, đôi khi thấy mọc xâm lấn cả những loài cây khác.

3 Thành phần hóa học

Sàng lọc sơ bộ thành phần hóa học thực vật của nhiều chiết xuất dung môi khác nhau (ete dầu mỏ, cloroform, etyl axetat, metanol, nước) từ bột toàn bộ cây cho thấy các ancaloit, flavonoid, phenol, Saponin, steroid và tanin.

Chiết xuất từ quả Ri viết rất giàu betalain được sử dụng để làm thuốc nhuộm hoặc chất tạo màu thực phẩm với độ an toàn cao, không gây tác dụng phụ trong quá trình sử dụng.

4 Cây Rì việt (Diệp sơn) có tác dụng gì?

4.1 Tác dụng của betalains

Rì viết chứa sắc tố betalains trong không bào. Hiện nay, củ cải đường đỏ là nguồn công nghiệp cung cấp sắc tố betalains. Nước ép từ quả của cây Rì việt có thể là nguồn nguyên liệu giàu betalains có thể thay thế cho củ cải đường đỏ. Các nghiên cứu cho thấy, chiết xuất betalains không ảnh hưởng đến sự tăng trưởng của chuột đực, được đánh giá là an toàn khi sử dụng, không gây tác dụng phụ.

Chiết xuất từ quả của cây Rì việt có thể được sử dụng để làm chất tạo màu trong các sản phẩm mứt trái cây và đồ uống, sản phẩm có độ cảm quan tốt, chiết xuất này cũng không làm ảnh hưởng đến chất lượng của sản phẩm.

Ngoài ra, betalains được chiết xuất từ quả Rì việt có thể được sử dụng để nhuộm màu sợi dệt, vải sau khi nhuộm có độ bền màu tốt, đây có thể được coi là nguồn nguyên liệu nhuộm an toàn thay thế cho những chất tổng hợp có thể gây hại môi trường.

4.2 Kháng khuẩn

Nghiên cứu đánh giá hoạt động kháng khuẩn và chống oxy hóa của các bộ phận khác nhau của cây (rễ, thân, lá, quả, cụm hoa) của cây Rì việt cho thấy tiềm năng kháng khuẩn rất lớn đối với chủng vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa.

4.3 Kháng nấm

Một nghiên cứu đánh giá 24 chiết xuất thực vật về tác dụng chống nấm đối với sự phát triển của Fusarium oxysporum f.sp. lycopersici như một giải pháp thay thế an toàn cho các thuốc diệt nấm tổng hợp. Trong số 24 chiết xuất thực vật, có 5 chiết xuất bao gồm chiết xuất của cây Rì việt cho thấy hoạt tính khác nấm tốt. Hiệu quả này của cây có thể do trong thành phần có chứa alcaloid, Flavonoid và Nhựa, các hợp chất hoạt tính sinh học giúp kháng khuẩn và kháng nấm.

4.4 Hỗ trợ kiểm soát đường huyết

Nghiên cứu đánh giá chiết xuất Ethanol của cây Rì việt về tác dụng có lợi đối với chuột bị đái tháo đường do streptozotocin gây ra. Đối với trường hợp đái tháo đường mãn tính, các nghiên cứu cho thấy có sự giảm đáng kể lượng đường trong máu vào ngày thứ 21, chiết xuất không gây ảnh hưởng đến chức năng gan thận. Nhóm điều trị đã thấy có sự gia tăng đáng kể các enzym chống oxy hóa ở gan, sự tái tạo của tế bào beta. Kết quả này cho thấy tiềm năng chống đái tháo đường của chiết xuất Rì việt.

5 Cây Rì việt có độc không?

Lá cây rất độc, do đó khi trồng cần chú ý vì trẻ nhỏ có thể ăn phải gây nguy hiểm.

Quả là thức ăn của nhiều loài chim chóc, tuy nhiên một số nghiên cứu cho rằng, quả của cây Rì việt có thể gây độc tính đối với con người.

6 Tài liệu tham khảo

Tác giả Mohammad Imtiyaj Khan và cộng sự (Ngày đăng tháng 12 năm 2011). Acute, subacute and subchronic safety assessment of betalains rich Rivina humilis L. berry juice in rats, PubMed. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2024.

Tác giả Muhammad Ajaib và cộng sự (Ngày đăng tháng 10 năm 2013). Rivina humilis L: A Potential Antimicrobial and Antioxidant Source, Research Gate. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2024.

Tác giả Soma Pramanik và cộng sự (Ngày đăng 17 tháng 8 năm 2023). In vivo antioxidant and hypoglycaemic potentials of Rivina humilis extract against streptozotocin induced diabetes and its complications in wistar rats, Springer Link. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2024.

Tác giả Domenico Rongai và cộng sự (Ngày đăng tháng 9 năm 2015). Antifungal activity of some botanical extracts on Fusarium oxysporum, Research Gate. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2024.