Rau Câu (Rong Câu Chỉ Vàng - Gracilaria verrucosa)

Rong câu là loài rong có dạng hình trụ tròn, thân mảnh, chia nhánh nhiều theo kiểu mọc chuyền, chạc đôi hoặc chùm cao khoảng 20 đến 30cm, đôi khi hơn. Gốc mọc tản. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Rong câu chỉ vàng là gì?

Tên khoa học: Gracilaria verrucosa (Huds.) Papenf.

Tên gọi khác: Rong câu chỉ vàng, Rong câu.

Họ thực vật: Gracilariaceae (Rau câu).

1.1 Đặc điểm thực vật

Rong câu là loài rong có dạng hình trụ tròn, thân mảnh, chia nhánh nhiều theo kiểu mọc chuyền, chạc đôi hoặc chùm cao khoảng 20 đến 30cm, đôi khi hơn.

Gốc mọc tản, ở phần gốc có một bàn bám dạng đĩa. Bên trong lõi được cấu tạo bởi những tế bào có kích thước tương đối lớn, xung quanh là tế bào dạng vảy trụ.

Phần biểu bì có 2-4 hàng tế bào, các tế bào này liên kết chặt chẽ với nhau, càng về phía ngoài thì càng nhỏ dần.

Bảo tử thuộc dạng quả có màu đỏ tươi.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây rau câu.

Thời điểm thu hái: Từ tháng 3 đến tháng 10.

Chế biến: Rau câu sau khi thu hái về thì tiến hành loại bỏ hết phần đất cát, vỏ sò, vỏ ốc rồi rửa sạch cùng với nước, đem phơi nắng nhiều này cho rau câu trắng.

Rau câu là nguyên liệu dùng để chế biến thạch. Cách làm như sau:

• Rau câu đem nấu với nước sạch theo tỷ lệ 1kg rau câu nấu với 55 đến 60kg nước, nhiệt độ nấu từ 80 đến 100 độ C, thạch sẽ tan trong nước.
• Lọc, để nguội.
• Sau đó nước sẽ đông lại thành thạch, có thể cắt thạch thành từng miếng nhỏ hình vuông hoặc hình sợi.

Thạch có thể chế biến bằng phương pháp công nghiệp với quy trình như sau: Rau câu được chiết xuất bằng nước nóng rồi đem lọc tẩy trắng bằng than, tiến hành lọc qua bàn ép, làm khô rồi thái nhỏ.

1.3 Đặc điểm phân bố

Rau câu thường được tìm thấy ở vùng biển thuộc vùng nhiệt đới. Tại nước ta, cây bắt gặp rải rác ở vùng Quảng Ninh đến Kiên Giang, ngoài ra, rau câu còn được tìm thấy ở các đảo lớn. Hiện nay, ngành thủy sản đã xây dựng phương pháp nuôi trồng loại hải sản này với mục đích xuất khẩu.

Rau câu là loài thường mọc bám trên đá hoặc trên các loài thực vật biển khác thuộc vùng triều. Những nơi ít sóng to, râu câu thường mọc ở những khu vực đất phù sa pha cát ở cửa sông. Rau câu về bản chất là một loại tảo, cấu tạo dạng sợi, phân nhánh nhiều, rất khó phân biệt từng thể nhánh. Rau câu cũng có hệ thống rễ thuộc dạng mút bám chặt vào giá thể nhằm mục đích lấy chất dinh dưỡng để nuôi cây. Các tế bào diệp lục sắp xếp khoa học để cây thực hiện quá trình quang hợp phức tạp ngay cả khi cây ở trong môi trường nước biển nóng.

Rau câu đẻ nhánh khoẻ, các nhánh con là nguồn giống để trồng cây mới.

Rau câu là một nguồn lợi chứa nhiều chất dinh dưỡng nên thường dùng để ăn, ngoài ra còn là nguồn nguyên liệu để sản xuất agar dùng trong Y học cũng như công nghệ sinh học.

2 Thành phần hóa học

Thạch chứa nước, chất vô cơ, lipid, hợp chất có nitơ. Từ thạch có thể phân tách được thành 2 phân đoạn là agarpectin và agarose.

3 Rong câu chỉ vàng (Rau câu) thường để làm gì?

3.1 Tác dụng dược lý

Các thử nghiệm in vitro đối với dòng tế bào ung thư người cho thấy, cao thô chiết với chloroform và methanol theo tỷ lệ 1:2 của rau câu thể hiện hoạt định độc hại tế bào. Ở nồng độ 1 microgam cao/1ml môi trường nuôi cấy có tác dụng ức chế 13% sự tăng trưởng của tế bào so với nhóm đối chứng.

3.2 Công dụng theo Y học cổ truyền

3.2.1 Tính vị, tác dụng

Thạch làm từ rau câu có vị ngọt, mặn, tính lạnh, trơn, có tác dụng nhuận tràng, bổ mát.

3.2.2 Công dụng

Thạch được dùng làm thuốc chống bốc nóng lên trên đầu, khỏi uất nóng ở nóng, giúp thanh nhiệt ở thượng tiêu, chữa viêm sưng tinh hoàn.

4 Cách chế biến rong câu chỉ vàng

4.1 Rong câu chỉ vàng tươi

Đối với rong câu chỉ vàng tươi, bạn có thể chế biến thành nhiều món ăn khác nhau đặc biệt là gỏi rong câu chỉ vàng, cách làm vô cùng đơn giản, dưới đây là hướng dẫn chi tiết.

Nguyên liệu:

• Rong câu chỉ vàng.
• Tôm.
• Khô bò.
• Cà rốt, dưa chuột.
• Mắm muối, chanh, ớt, rau thơm, đậu phộng.

Cách thực hiện:

• Rong câu chỉ vàng rửa nhiều lần với nước cho sạch.
• Cà rốt, dưa chuột thái sợi.
• Pha nước mắm trộn gỏi.
• Để 5 đến 10 phút cho ngấm gia vị.
• Thêm hành phi, đậu phộng, bày ra đĩa và thưởng thức.

4.2 Rong câu chỉ vàng khô

Đối với rong câu chỉ vàng khô, bạn có thể dùng để nấu thạch, nấu nước mát để giải khát, thanh nhiệt.

Cách nấu nước mát từ rong câu chỉ vàng khô như sau:

• Rong câu chỉ vàng khô đem ngâm trong nước cho mềm, rửa sạch, cho vào nồi, thêm nước và lá dứa vào anaus cùng.
• Nấu sôi trong khoảng 5 phút, thêm đường và Gừng khuấy cho tan.
• Vớt rau câu ra cho vào máy xay sinh tố, không cần xay nhuyễn, đổ lại vào nồi, để nguội rồi cho vào tủ lạnh uống dần.

5 Mua giống rong câu chỉ vàng ở đâu?

Hiện nay, việc thu mua rong câu chỉ vàng không còn khó khăn, bạn có thể mua trên các sàn thương mại điện tử rong câu khô để về chế biến thành nhiều món ăn ngon cho gia đình.

6 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Rau câu, trang 569-570. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2025.
2. Tác giả Rachmi F Hakim và cộng sự (Ngày đăng tháng 12 năm 2023). Characterization of red algae (Gracilaria verrucosa) on potential application for topical treatment of oral mucosa wounds in Rattus norvegicus, Pubmed. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2025.