Ổ rồng (Ổ rồng lớn, Lan bắp cải - Platycerium grande (A.Cunn. ex Hook.) J.Sm.)

Cây Ổ rồng thuộc nhóm cây phụ sinh, phát triển chủ yếu trên thân cây gỗ. Người Ê Đê ở Đắk Lắk dùng lá ổ rồng để chữa gãy xương và chữa ghẻ. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Platycerium grande (A.Cunn. ex Hook.) J.Sm.

Tên tiếng Việt: Ổ rồng, Ổ rồng lớn, Lan bắp cải.

Họ Polypodiaceae (Dương xỉ)

2 Đặc điểm thực vật của cây Ổ rồng lớn

Cây Ổ rồng thuộc nhóm cây phụ sinh, phát triển chủ yếu trên thân cây gỗ.

Thân rễ: Kích thước nhỏ, không có lớp vảy bao phủ.

Lá: Gồm hai loại chính:

• Lá không sinh sản: Kích thước lớn, không có cuống, mọc ôm sát vào nhau theo hướng ngược. Phần gốc thu hẹp lại, phần đầu xòe rộng, dài từ 40–90 cm, có thùy sâu và các thùy xẻ đôi theo kiểu lưỡng phân. Gân lá nổi rõ. Các lá già bên trong thường khô dần và phân hủy tạo thành lớp mùn.
• Lá sinh sản: Dài và mảnh, thõng xuống, kích thước khoảng 1–2 m dài, rộng 2–4 cm. Phiến lá xẻ rất sâu, và cũng theo kiểu lưỡng phân.

Túi bào tử: Xuất hiện tại các kẽ rẽ đôi trên phiến lá sinh sản. Bào tử có màu vàng nhạt, hình bầu dục hoặc hơi giống quả thận.

Các loại cây ổ rồng

Ngoài loại ổ rồng lớn (Platycerium grande (A.Cunn. ex Hook.) J.Sm.), còn có loài ổ rồng nhỏ Platycerium coronarium (D.Koenig ex O.F.Müll.) Desv.

Dưới đây là một số hình ảnh về cây Ổ rồng nhỏ:

2.1 Phân bố và sinh thái

Ổ rồng phân bố rộng rãi trong khu vực nhiệt đới Nam Á và Đông Nam Á, bao gồm các quốc gia như Ấn Độ, Malaysia, Thái Lan, Campuchia, Lào.

Tại Việt Nam, cây chủ yếu xuất hiện ở các tỉnh phía Nam như Quảng Ngãi, Gia Lai, Kon Tum, Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, và Tây Ninh. Ổ rồng thường sống bám trên thân cây gỗ trong các khu rừng thưa, rừng rụng lá hoặc rừng nửa rụng lá. Cây phát triển tốt ở những nơi có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm hoặc hơi khô, với nhiệt độ trung bình dao động từ 24–27°C.

Ở miền Bắc Việt Nam, cây không xuất hiện do không chịu được mùa đông lạnh kéo dài.

Ổ rồng, thuộc họ dương xỉ, có lối sống đặc biệt, thường được so sánh với bổ cốt toái (Drynaria) ở chức năng dinh dưỡng và sinh sản của lá. Lá dinh dưỡng ngoài nhiệm vụ quang hợp còn có vai trò giữ mùn, trong khi lá sinh sản chỉ xuất hiện vào một số thời điểm trong năm.

Ngoài chức năng sinh thái, cây ổ rồng hiện nay còn được trồng làm cảnh do vẻ ngoài độc đáo, tương tự các loài lan.

2.2 Bộ phận sử dụng

Toàn bộ cây có thể được thu hái quanh năm, dùng tươi hoặc phơi khô.

3 Thành phần hóa học của cây Ổ rồng

Hiện chưa có các nghiên cứu về thành phần hóa học của cây Ổ rồng

4 Cây ổ rồng có tác dụng gì?

4.1 Trong y học dân gian

Tại Việt Nam, người Ê Đê ở Đắk Lắk từng sử dụng ổ rồng để chữa gãy xương. Lá không sinh sản được rửa sạch, băm nhỏ, rồi đắp trực tiếp lên vùng xương bị gãy, có thể kết hợp với các loại lá khác để tăng hiệu quả.

Lá ổ rồng còn được dùng để chữa ghẻ. Lá tươi giã nhỏ với một ít muối, lấy nước bôi lên da hoặc đốt lá khô lấy tro để rắc vào vùng bị ghẻ.

4.2 Trong y học khu vực

Ở Campuchia, lá ổ rồng giã nhuyễn được dùng để điều trị phù nề ở tay chân.

Tại Malaysia, tro từ cây ổ rồng nhỏ được dùng để xoa vào cơ thể người bệnh nhằm chữa bệnh lách sưng.

5 Ý nghĩa phong thủy của cây ổ rồng

Cây ổ rồng phong thủy được xem như biểu tượng của may mắn, sự thịnh vượng và bình an.

Đặt cây ở những vị trí phù hợp trong nhà hoặc nơi làm việc giúp gia tăng năng lượng tích cực.

Đặc biệt, cây này thường được chọn làm quà tặng cho những người yêu thích cây cảnh hoặc mong muốn cải thiện phong thủy không gian sống.

6 Cách trồng cây ổ rồng

Cây ổ rồng là loại cây dễ trồng nếu bạn cung cấp đúng điều kiện sinh trưởng:

• Ánh sáng: Ưa sáng gián tiếp hoặc ánh sáng yếu. Tránh ánh nắng trực tiếp vì có thể làm cháy lá.
• Đất trồng: Sử dụng đất tơi xốp, thoát nước tốt. Có thể pha trộn đất với phân hữu cơ hoặc mùn để tăng dinh dưỡng.
• Tưới nước: Duy trì độ ẩm đều cho đất và phần rễ. Tránh để đất khô hoặc ngập úng.
• Môi trường: Cây ổ rồng phát triển tốt trong môi trường nhiệt đới, ẩm ướt.

7 Cách nhân giống cây ổ rồng

Cây ổ rồng chủ yếu được nhân giống bằng bào tử, đây là phương pháp tự nhiên và phổ biến nhất:

• Khi lá già xuất hiện các túi bào tử ở mặt dưới (những chấm nhỏ màu nâu), bạn có thể thu thập chúng.
• Gieo bào tử lên giá thể ẩm, thoáng khí và tránh ánh nắng trực tiếp.
• Duy trì độ ẩm đều và chờ cây non phát triển.

Phương pháp này đòi hỏi sự kiên nhẫn nhưng sẽ mang lại những cây ổ rồng khỏe mạnh và phát triển tốt.

8 Giá cây ổ rồng

Giá cây ổ rồng trên thị trường rất đa dạng, tùy thuộc vào kích thước và nguồn gốc.

Cây ổ rồng nhỏ thường được bán với giá từ 75.000 VNĐ đến 260.000 VNĐ trên các sàn thương mại điện tử.

Những cây lớn, trưởng thành hoặc có hình dáng đặc biệt có thể được bán với giá lên đến 1.000.000 VNĐ hoặc cao hơn tại các cửa hàng chuyên về cây cảnh.

9 Mua cây ổ rồng ở đâu?

Bạn có thể mua cây ổ rồng qua:

Cửa hàng cây cảnh: Các tiệm cây cảnh địa phương thường có sẵn nhiều loại ổ rồng với các kích cỡ khác nhau.

Sàn thương mại điện tử: Các nền tảng như Lazada, Shopee hay Sendo cung cấp nhiều tùy chọn với giá cả cạnh tranh.

Nhóm mạng xã hội: Các nhóm chuyên mua bán cây cảnh trên Facebook cũng là nơi bạn có thể tìm thấy các loại cây ổ rồng đẹp và độc đáo.

10 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Huy Bích. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Ổ rồng, trang 498-499. Truy cập ngày 02 tháng 01 năm 2025.