Mua (Mua Tím - Melastoma candidum)

Mua thuộc dạng cây nhỏ, chiều cao từ 1 đến 2 mét có khi cao hơn. Mua được sử dụng trong các trường hợp vàng da, phụ nữ sau sinh bị ứ huyết, kinh nguyệt không đều. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Melastoma candidum D.Don

Tên đồng nghĩa: Melastoma septemnervium Lour.

Tên gọi khác: Mua bà, Bạch niêm, Dã mẫu đơn.

Họ thực vật: Mua Melastomataceae.

1.1 Đặc điểm thực vật

Mua thuộc dạng cây nhỏ, chiều cao từ 1 đến 2 mét có khi cao hơn.

Cành cây hơi có cạnh, phù một lớp vảy màu hồng.

Lá cây mọc đối, phiến lá có dạng hình bầu dục, chiều dài mỗi lá khoảng 5 đến 15cm, chiều rộng từ 3 đến 9cm. Gốc lá có dạng hình tròn hoặc dạng hơi hình tim, đầu lá nhọn. Mặt trên của lá hơi nháp vì có phủ một lớp lông ngắn, cứng, mặt dưới có lông mềm hơn, lá thường có 5 gân, nổi rõ ở mặt dưới của lá cây và hằn nhẹ ở mặt trên.

Cụm hoa ngắn, mọc ở đầu cành tạo thành xim phân đôi. Hoa màu hồng tím, đài phình to, nhị 10, tràng 5 cánh rộng.

Quả của cây Mua có dạng hình trứng, có lông, cơm của quả có màu đỏ.

Mùa hoa quả rơi vào tháng 4 đến tháng 7.

Cần tránh nhầm lẫn với các loài khác như Mua đỏ, Mua núi,...là những loài có cùng họ.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Lá, có khi là rễ và quả.

Thời điểm thu hái: Quanh năm.

Chế biến: Dùng tươi hoặc phơi khô.

1.3 Đặc điểm phân bố

Chi Melastoma L. tại nước ta có 14 loài, được tìm thấy chủ yếu ở các khu vực thuộc vùng núi và trung du, đây được coi là loài đặc hữu của Đông Dương và Nam Trung Quốc. Tuy nhiên, cây cũng được tìm thấy ở Thái Lan, Malaysia,...

Tại nước ta, Mua là loài cây quen thuộc, được tìm thấy ở nhiều khu vực khác nhau bao gồm khu vực vùng núi thấp với độ cao dưới 1000 mét, các tỉnh trung du, đôi khi có thể gặp ở các tỉnh đồng bằng và hải đảo.

Mua là loài ưa sáng, có thể sống được ở trên nhiều loại đất khác nhau, cây thường mọc riêng lẻ hoặc mọc thành từng quần thể ở bờ ruộng, ven rừng. Mua, sim và chổi xuể là những cây chỉ thị trên vùng đất chua, ít dinh dưỡng.

Cây ra hoa quả hàng năm, thụ phấn nhờ côn trùng, có khả năng tái sinh từ hạt. Quả khi chín là nguồn thức ăn cho nhiều loài chim thú. Hạt giống nhờ đó mà cũng phát tán ra các khu vực khác.

2 Thành phần hóa học

Lá cây chứa castalagin, procyanidin B-2, helichrysolid.

3 Tác dụng - Công dụng của cây mua

3.1 Tác dụng dược lý

Castalagin, procyanidin B-2 và helichrysolid được chứng minh có tác dụng hạ huyết áp.

Lá, quả, rễ của cây Mua có tác dụng làm săn se.

3.2 Công dụng theo Y học cổ truyền

3.2.1 Tính vị, tác dụng

Tính vị: Chua, chát, tính bình.

Tác dụng: Chỉ huyết, hóa trễ, chỉ lỵ, tiêu tích.

3.2.2 Công dụng

Lá cây được sử dụng trong các trường hợp viêm ruột, đại tiện thất thường, tiêu hóa kém, viêm gan, đau vùng hạ sườn phải với liều dùng được khuyến cáo là 8-10g dưới dạng thuốc sắc. Có thể phối hợp thêm với các vị thuốc khác như Mộc thông, Chỉ Xác, Ngưu Tất, Hạt Muồng sao, mỗi vị 12g.

Sử dụng 20g lá Mua đem sắc cùng với 200ml nước đến khi còn 50ml, uống trong trường hợp phụ nữ kinh nguyệt không đều.

Có thể phối hợp lá Mua, lá Mè đất mỗi vị 20g sau đó sao vàng rồi sắc lấy nước uống trong trường hợp phụ nữ ứ huyết sau khi đẻ.

4 Chữa vàng da từ cây Mua

4.1 Bài thuốc 1

Lá Mua đem sao vàng kết hợp cùng cá vị khác như lá cối xay, lá thài lài tía, Rau Má, khổ sâm, mỗi vị 20g. Sau đó sắc đặc, chia làm 2 lần uống trước bữa ăn.

4.2 Bài thuốc 2

20g lá Mua.

20g Nhân Trần.

12g Chè vàng.

12g Chi Tử.

12g Vỏ đại.

12g Vỏ Núc Nác.

12g lá Bồ cu vẽ.

12g Rau má.

8g Thanh bì.

Các vị đem sắc nước uống, thêm đường làm thành siro để uống.

4.3 Bài thuốc 3

12g rễ cây Mua.

12g lá Trái mỏ quạ.

Đem sắc lấy nước uống.

5 Tài liệu tham khảo

Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Mua, trang 306-307. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2024.