Lá Diễn (Rau Gan Heo - Dicliptera chinensis (L.) Ness)

Lá diễn thuộc dạng cây thảo, cây sống hàng năm hay vài năm, chiều cao mỗi cây khoảng 30-80cm. Thân và cành non của cây có 4 cạnh, có lông tơ, các mấu phình lên giống như đầu gối. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Dicliptera chinensis (L.) Ness

Tên gọi khác: Cây gan heo, Rau gan heo.

Họ thực vật: Acanthaceae (Ô rô).

1.1 Đặc điểm thực vật của cây diễn

Lá diễn thuộc dạng cây thảo, cây sống hàng năm hay vài năm, chiều cao mỗi cây khoảng 30-80cm.

Thân và cành non của cây có 4 cạnh, có lông tơ, các mấu phình lên giống như đầu gối.

Lá cây gan heo mọc đối, phiến lá có màu xanh lục, hình trứng thuôn, chiều dài khoảng 2-7cm, chiều rộng 2-4cm, đầu và gốc lá đều nhọn, phủ một lớp lông thưa.

Hoa có màu trắng hồng, hoa mọc thành xim ở đầu cành và nách lá. Lá bắc có dạng hình trái Xoan dài khoảng 8-11cm.

Quả nang ngắn, đầu quả có phủ một lớp lông tơ.

Hạt dẹt.

Dưới đây là hình ảnh cây Lá diễn:

1.2 Thu hái và chế biến cây rau heo

Bộ phận dùng: Toàn cây.

Thời điểm thu hái: Quanh năm.

Chế biến: Dùng tươi hay phơi khô.

1.3 Đặc điểm phân bố của cây gan heo

Lá diễn được tìm thấy ở Trung Quốc và Việt Nam. Tại nước ta, Lá diễn tương đối phổ biến, cây thường mọc ở ven đường, bãi trống, ven suối hoặc mọc thành từng đám ở bờ mương, rãnh nước, những nơi ẩm mát cũng thường tìm thấy loài cây này.

Cây ra hoa từ tháng 12 đến tháng 5 năm sau.

2 Tác dụng của Rau gan heo

2.1 Lá diễn có tác dụng gì?

Nghiên cứu này sử dụng polysaccharide (DCP) của cây Lá diễn để tác động lên con đường gây viêm NF-κB và hệ thống phối tử Fas/FasL, nhằm tìm ra phương pháp mới cải thiện tổn thương gan do miễn dịch. Kết quả thực nghiệm cho thấy, Lá diễn có thể làm giảm đáng kể nồng độ ALT, AST, ALP, TBIL và MDA trong huyết thanh, đồng thời tăng hàm lượng SOD và GSH-Px. Ngoài ra, polysaccharide có thể làm giảm mức độ biểu hiện của NF-κB trong gan và làm giảm sự giải phóng các yếu tố gây viêm hạ lưu TNF-α, IL-6 và IL-1β, do đó làm giảm tình trạng viêm. Đồng thời, polysaccharide trong Lá diễn có thể ức chế đáng kể sự biểu hiện của hệ thống phối tử Fas/FasL và các protein liên quan đến apoptosis và mRNA, từ đó có thể làm giảm apoptosis tế bào. Tóm lại, polysaccharide trong Lá diễn có thể làm giảm tổn thương gan bằng cách ức chế tình trạng viêm gan và apoptosis, đây có thể là một phương pháp mới để điều trị lâm sàng tổn thương gan do miễn dịch.

Ngoài ra, polysaccharide trong Lá diễn có tác dụng đối kháng hiệu quả với độc tính gan do dimethylnitrosamine gây ra ở chuột bị xơ gan, trong đó cơ chế chống xơ hóa có liên quan đến việc điều hòa chức năng của các enzym huyết thanh, cải thiện chức năng chuyển hóa và ức chế phản ứng viêm ở mô gan.

2.2 Công dụng của cây Lá diễn tàu

2.2.1 Tính vị, tác dụng

Lá cây có vị ngọt nhạt, tính mát, Lá diễn có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, sinh tân dịch, làm mát máu.

2.2.2 Công dụng

Lá diễn thường dùng trong trường hợp cảm mạo, sốt cao, viêm ruột thừa cấp, viêm ruột, viêm phổi nhẹ, viêm gan cấp, phong thấp, viêm kết mạc, viêm khớp, đái ra dưỡng trấp, giảm niệu.

Liều dùng được khuyến cáo là 30-60g cây khô hoặc 60-120g cây tươi đem sắc lấy nước uống. Cây còn được dùng ngoài khi bị rôm sảy, lở loét, bỏng rạ, mụn nhọt, lá tươi đem giã nát rồi xoa lên da.

3 Cây Lá diễn trị bệnh gì?

3.1 Chữa cảm mạo và sốt

45g Lá diễn.

45g Đơn buốt.

45g Rau Má.

Các vị đem sắc lấy nước uống.

3.2 Làm thuốc mát gan

Nhân dân thường dùng Lá diễn nấu canh với thịt lợn, canh có vị ngon như khi dùng rau Bồ ngót nấu canh, món ăn này có tác dụng làm mát gan rất tốt.

4 Cách chế biến món ăn ngon từ Lá diễn

4.1 Lá diễn kho cá

Chuẩn bị:

• 2kg cá trắm ngon.
• 1kg thịt ba chỉ.
• Giềng, ớt, gia vị.
• Lá diễn.

Cách tiến hành:

• Cá rửa sạch, ướp cùng một ít muối.
• Thịt ba chỉ thái miếng vừa ăn.
• Cho cá, thịt ba chỉ, giềng, ớt, lá diễn và gia vị vừa đủ vào nồi.
• Thêm nước, đun sôi thì hạ lửa và om trong 45 phút.

4.2 Canh Lá diễn thịt băm

Lá diễn rửa sạch, thái khúc nếu cần.

Thịt băm cho vào nồi xào cùng một ít muối.

Đổ nước, đun sôi, thêm Lá diễn vào nồi, đun thêm khoảng 10 phút thì tắt bếp.

5 Tài liệu tham khảo

Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Lá diễn, trang 1263. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2024.

Tác giả Qiongmei Xu và cộng sự (Ngày đăng năm 2021). Study on the protective effect and mechanism of Dicliptera chinensis (L.) Juss (Acanthaceae) polysaccharide on immune liver injury induced by LPS, PubMed. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2024.

Tác giả Kefeng Zhang và cộng sự (Ngày đăng tháng 2 năm 2016). Hepatoprotective effects of Dicliptera chinensis polysaccharides on dimethylnitrosamine-induced hepatic fibrosis rats and its underlying mechanism, PubMed. Truy cập ngày 10 tháng 12 năm 2024.