Hợp hoan thơm (Bản xé thơm, Xua, Bản xe thơm- Albizia odoratissima)
0 sản phẩm
Dược sĩ Tú Phương Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Cập nhật:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) |
| Họ(familia) | Fabaceae (Đậu) |
| Chi(genus) | Albizia (Hợp hoan) |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Albizia odoratissima | |
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Albizia odoratissima
Tên gọi khác: Bản xé thơm, Xua, Bản xé thơm
Họ thực vật: Fabaceae (Đậu)
1.1 Đặc điểm thực vật
Hợp Hoan Thơm là loài cây gỗ lớn, chiều cao có thể đạt tới khoảng 40 m. Cành non có tiết diện tròn, ban đầu phủ lớp lông mịn mỏng, về sau trở nên nhẵn khi già.
Lá thuộc dạng lá kép lông chim, với trục chính dài khoảng 7–20 cm, trên trục có thể xuất hiện tuyến nhỏ. Mỗi lá thường mang 3–5 cặp lá lông chim, trục phụ dài 7–14 cm, đỡ từ 7–10 cặp lá chét, trong một số trường hợp có thể lên đến 16 cặp. Lá chét có dạng thuôn dài hoặc hình trứng ngược, chiều dài khoảng 1,3–3,5 cm, rộng 0,6–1,2 cm, hai bên phiến lá không hoàn toàn đối xứng. Bề mặt lá nhìn chung nhẵn, đôi khi có phủ lông mềm mịn ở cả hai mặt.
Cụm hoa Hợp Hoan Thơm mọc ở đầu cành, dạng chuỳ, chỉ phân nhánh một lần, chiều dài khoảng 8–20 cm. Cuống cụm hoa thường tụ thành nhóm từ 2–4 chiếc, mang các đầu hoa gồm khoảng 10–15 hoa, hoa không có cuống, và có sự phân hóa thành hai kiểu khác nhau. Những hoa nằm ở rìa có đài hình ống, phần răng đài nhọn rõ; tràng hoa dạng phễu, các thuỳ hình xoan bầu dục, màu vàng. Hoa có khoảng 20 nhị, các chỉ nhị liên kết với nhau tạo thành ống, gần tương đương với ống tràng. Bầu nhụy thường phủ lông mịn hoặc lông mềm. Cây ra hoa vào khoảng tháng 5–6, trong khi quả chín vào tháng 12 hằng năm.
Quả thuộc loại quả đậu dẹp, thành mỏng, chiều dài dao động 16–22 cm, rộng khoảng 3,5 cm, khi chín có màu nâu sẫm. Mỗi quả chứa từ 8–12 hạt, hạt hình trái xoan hẹp, chiều dài có thể đạt 9 mm.
1.2 Bộ phận dùng
Trong y học cổ truyền, quả và vỏ rễ là những bộ phận chính của cây Hợp hoan thơm được sử dụng làm dược liệu, có tên gọi khoa học là Fructus et Cortex Radicis Albiziae odoratissimae.
Ngoài ra, vỏ thân, lá và quả cũng được dùng trong một số bài thuốc dân gian.
1.3 Đặc điểm phân bố
Cây Hợp hoan thơm có vùng phân bố khá rộng, chủ yếu tập trung ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới châu Á. Trên phạm vi thế giới, loài này được ghi nhận tại Ấn Độ, Sri Lanka, Nam Trung Quốc và nhiều quốc gia thuộc Đông Nam Á, ngoại trừ khu vực bán đảo Mã Lai.
Tại Việt Nam, cây phân bố rải rác nhưng tương đối phổ biến, kéo dài từ miền núi phía Bắc như Lai Châu, xuống trung du và đồng bằng Bắc Bộ gồm Phú Thọ, Ninh Bình, tiếp đến là Tây Nguyên với các tỉnh Đắk Lắk, Lâm Đồng, và mở rộng đến khu vực Tây Nam Bộ, đặc biệt ghi nhận tại An Giang (Châu Đốc). Sự hiện diện của loài ở nhiều vùng sinh thái khác nhau cho thấy khả năng thích nghi tương đối linh hoạt với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng đa dạng.
=>> Xem thêm: Bạch Cương Tàm - Vị thuốc giảm đau và chống co giật
2 Thành phần hóa học
Cây chứa nhựa màu nâu đen.
Hạt có các saponin, khi thủy phân tạo ra hai acid triterpen và acid machaerinic; đồng thời còn xác định được một Saponin đặc trưng là odoratissimin.
Vỏ cây chứa hàm lượng tanin khá cao, khoảng 12–15%.
=>> Xem thêm: Bạch Giới Tử giảm ho và đờm, điều trị mụn nhọt
3 Công dụng theo Y học cổ truyền
Tính vị: Quả và vỏ rễ có vị đắng, tính bình.
Công dụng của Hợp Hoan Thơm:
- Vỏ rễ có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, đồng thời giúp giảm viêm và giảm đau.
- Quả có công năng làm mát huyết, hỗ trợ nhuận tràng, giúp thông tiện.
Theo kinh nghiệm sử dụng tại một số quốc gia và vùng lãnh thổ:
- Tại Lào, vỏ cây sau khi phơi khô được nghiền thành bột, dùng đắp ngoài da để hỗ trợ làm lành vết thương.
- Ở Ấn Độ, vỏ cây thường được dùng bôi hoặc đắp ngoài, cho thấy hiệu quả trong các trường hợp bệnh phong và những vết loét lâu lành; bên cạnh đó, lá cây còn được nấu cùng bơ lỏng để uống nhằm giảm ho.
- Tại tỉnh Vân Nam (Trung Quốc), vỏ thân được sử dụng trong điều trị đau nhức khớp do phong thấp, chấn thương do té ngã, các vết thương hở chảy máu, cũng như một số bệnh da liễu như lở ghẻ.
4 Tài liệu tham khảo
- Banothu V, Neelagiri C et al, (Đăng ngày: 20 tháng 2 năm 2017), Phytochemical screening and evaluation of in vitro antioxidant and antimicrobial activities of the indigenous medicinal plant Albizia odoratissima, PMC. Truy cập ngày 29 tháng 12 năm 2025.
