Hoa Đào (Prunus persica)

Hoa đào được biết đến là một loại hoa đẹp với hương thơm và màu sắc rực rỡ, luôn có mặt trong nhà ở mỗi dịp tết nguyên đán miền Bắc. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về loại hoa này.

1 Giới thiệu về Đào

Hoa Đào hay Đào có tên khoa học là  Prunus persica, là một loài cây ăn quả có khí hậu ôn đới thuộc họ Hoa hồng - Rosaceae. 

1.1 Đặc điểm thực vật

Đào là một cây rụng lá cong và phân nhánh cao với thân cao tới 8 m. Với lá hình mác, hình elip hoặc thuôn dài, hơi nhọn, kết cấu nhẵn, lá xen kẽ và mép có răng cưa, nó có nhiều hoa ở nách lá có tông màu hồng hoặc trắng. Những bông hoa có nhiều lá bắc xếp thành cặp hoặc đơn lẻ. Chúng có đặc điểm là các cánh hoa có răng cưa ở hai đầu, màu hồng đậm, các lá đài thẳng và nguyên, có buồng trứng nhẵn hoặc có lông mu. Quả là loại quả hạch hình cầu có đường kính 4-8 cm, được bao phủ bởi lớp vỏ thịt màu vàng và thơm, có vỏ mịn như nhung và có thể ăn được. Bên trong quả, hạt được bảo vệ bởi một lớp vỏ xương có gân chắc chắn màu nâu. Ở các giống thương mại, chúng thường to, mọng nước và có mùi thơm, nhưng ở các giống cảnh thì chúng nhỏ và gọn.

1.2 Nguồn gốc

Loài Prunus persica có nguồn gốc từ Trung Quốc, nơi bằng chứng về việc trồng trọt của nó đã được phát hiện trong hơn 4.000 năm. Từ Trung Quốc, cây đào được đưa vào Ba Tư qua Con đường Tơ lụa và từ đó đến Hy Lạp vào khoảng năm 400-300 trước Công nguyên. Vào thế kỷ thứ 1 và thứ 2 d. C. việc trồng trọt lan rộng khắp Đế quốc La Mã và sau đó là Tây Ban Nha. Vào thế kỷ 16, nó được người Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha giới thiệu ở Nam Mỹ, Mexico, Florida và toàn bộ Bắc Mỹ.

Nhân giống bằng hạt là phương pháp nhân giống chính ở Châu  u và Hoa Kỳ trong thế kỷ 19, cũng như ở Nam và Trung Mỹ vào giữa thế kỷ 20. Đây là lý do chính cho sự đa dạng của các giống cây trồng thích nghi với các điều kiện sinh thái nông nghiệp khác nhau.

Tại nơi xuất xứ của chúng (Trung Quốc, Đài Loan và Thái Lan), việc mở rộng mạnh mẽ các giống cây trồng đã cho phép tạo ra nguồn gen thích nghi với khí hậu liên nhiệt đới. Đây là những giống được giới thiệu vào giữa những năm 70 ở Florida, Nam Mỹ, Bắc Phi và Nam Âu.

Trung Quốc là nước sản xuất và lưu trữ nguồn gen đào và đào bản địa lớn nhất thế giới. Các tỉnh Bắc Kinh, Nam Kinh và Trịnh Châu là những nơi có số lượng và mẫu mã hoang dã lớn nhất.

1.3 Đặc điểm phân bố và sinh thái

Cây đào là một loại cây thích nghi với hệ sinh thái khí hậu ôn đới ban đầu được tạo ra cho đất sâu và tơi xốp. Tuy nhiên, hiện nay nó được trồng trên nhiều loại đất, bao gồm một số loại đất nặng và đất sét, cũng như đất cát và khô cằn.

Là cây có đời sống hoặc sản xuất hiệu quả từ 8-10 năm. Nói chung các đồn điền được đổi mới và thay thế bằng các giống mới thích nghi với điều kiện địa phương của từng đồn điền.

Cây đào có khả năng chịu được sương giá và cần điều kiện mùa đông lạnh giá để phát triển tối ưu, những điều kiện thường không có được ở vùng khí hậu cận nhiệt đới. Tuy nhiên, hiện nay các giống và giống cây trồng có yêu cầu lạnh thấp đã được phát triển.

Trong mùa hè, cây cần nhiệt độ từ 20-25°C để tạo điều kiện cho chồi mới phát triển. Bằng cách này, sự phát triển của cây, sự ra hoa và chín của quả được tăng lên.

Đào được phân phối khắp Nam  u, Tây Ban Nha, Pháp, Ý và Hy Lạp, bao gồm cả Thổ Nhĩ Kỳ và Israel. Nó cũng nằm ở Nam Mỹ và Bắc Mỹ, Bắc Phi (Morocco) và Châu Á, bao gồm cả nơi xuất xứ ở Trung Quốc.

2 Cách trồng và chăm sóc cây đào

2.1 Gieo hạt

Trồng đào thương mại đòi hỏi phải tiếp xúc đầy đủ với ánh nắng mặt trời và khoảng cách vừa đủ để đảm bảo thông gió tốt, nhằm cho không khí mát lưu thông vào ban đêm và giữ cho cây mát mẻ trong mùa hè.

Thời điểm tốt nhất để gieo trồng là đầu mùa đông. Vì vậy, trong khoảng thời gian này rễ cây có thời gian chuẩn bị để nuôi dưỡng những mầm non ra đời vào mùa xuân.

2.2 Bón phân

Để đạt được năng suất tối ưu trong vụ đào đòi hỏi liều lượng phân bón cao, chủ yếu là phân đạm trong giai đoạn ra hoa. Việc quản lý nông học cây trồng đòi hỏi phải sử dụng thường xuyên các loại phân bón hóa học có hàm lượng nitơ, phốt pho và Kali cao.

Tương tự như vậy, nên bổ sung thêm phân hữu cơ dựa trên phân bò đã ủ vào cuối mỗi vụ thu hoạch. Ở những cây trồng được tưới cục bộ hoặc tưới nhỏ giọt, việc bón phân có thể được thực hiện bằng cách bón phân từng phần trong những tháng mùa xuân và mùa hè.

Trong trường hợp trồng cây bằng trời kết hợp tưới lũ, nên bón phân hai hoặc ba lần là thuận tiện. Về vấn đề này, một đợt được thực hiện vào mùa xuân và hai đợt vào mùa hè, nên áp dụng 80-140 UF N, 50-60 UF P và 100-140 UF K.

2.3 Tưới nước

Cây đào cần tưới nước liên tục, nên tăng cường tưới nước từ 15 đến 30 ngày trước khi thu hoạch. Tưới nhỏ giọt là cách tốt nhất để làm việc với loại cây trồng này: trái cây có mùi thơm và hương vị tốt nhất thu được từ những cánh đồng được tưới thường xuyên.

Các ống của hệ thống tưới nhỏ giọt được phân bổ trên đồng ruộng trong suốt vụ nuôi, duy trì khoảng cách 80-120 cm. Lượng nước thay đổi tùy theo loại đất và điều kiện môi trường, lưu lượng thường xuyên 2-3m3 / Ha với áp suất 1-1,5 atm.

Ở những vùng đất tơi xốp và khô, việc tưới nước liên tục sẽ đảm bảo độ đồng đều, năng suất và chất lượng của quả. Là nhu cầu nước hàng năm từ 2.500-4.000 m3 / ha trong thời kỳ sinh trưởng.

Trong trường hợp sử dụng phương pháp tưới lũ, tưới theo luống hoặc tưới theo mền, độ sâu tưới hiệu quả là 80 cm. Thể tích nước cho phương pháp này dao động từ 10.000-12.000 m3 / Ha, chủ yếu để thu được chất lượng thương mại của quả ở các giống muộn.

Tưới phun mưa được sử dụng tùy theo loại địa hình, phù hợp ở những vùng có nhiệt độ cao trong mùa hè. Trên thực tế, kiểu tưới này tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của hệ thống rễ, mặc dù đôi khi nó làm tăng tỷ lệ mầm bệnh.

2.4 Cắt tỉa

Cây đào cần được cắt tỉa để thúc đẩy tăng trưởng, cũng như tăng cường ra hoa và tạo quả. Có hai kiểu cắt tỉa đào tạo: kính hoặc palmette. Cả hai đều sử dụng nhiều lao động và có xu hướng trì hoãn việc bắt đầu sản xuất.

Các hệ thống khác được sử dụng trong các đồn điền có mật độ trung bình và cao là cắt tỉa cây cọ, ypsilon và fuseto. Cây cọ đơn giản thể hiện chi phí sản xuất thấp hơn, tăng sản lượng ban đầu và việc cắt tỉa xanh là cần thiết.

Việc cắt tỉa Ypsilon làm tăng độ sớm của cây trồng và năng suất ban đầu của nó, và việc cắt tỉa xanh là điều cần thiết. Hệ thống Fusseto được sử dụng với mật độ cao, hiệu quả rất cao và yêu cầu bảo trì thấp nhưng khó kiểm soát về lâu dài.

Xu hướng trồng đào là sử dụng các hình anh đào hoặc mận lùn. Điều này nhằm mục đích tạo ra những cây khỏe mạnh, năng suất cao và cấu trúc lá dễ quản lý.

Việc cắt tỉa tái sinh được thực hiện khi cây bị hư hỏng cơ học hoặc có sâu bệnh. Về vấn đề này, 60-75% cành và tán lá bị loại bỏ, sau đó cần áp dụng các chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng để thúc đẩy chồi mới.

3 Thành phần hóa học

Dung môi phân tách là một trong những yếu tố quan trọng quyết định thành phần hóa học có trong chiết xuất của hoa đào. Phần lớn, hoa đào chứa hàm lượng cao acid oleic và linoleic, hợp chất phenol đa dạng, Flavonoid và tinh dầu. Với thành phần hóa học đa dạng như DPPH, Ferric- Thiocyanate and Rancimat, hoa đào đã trở thành nguồn dược liệu với tiềm năng chống oxy hóa.

4 Tác dụng của Hoa đào

Theo y học hiện đại cũng đã xác nhận rằng hoa đào chứa nhiều chất dinh dưỡng, bao gồm carotene, vitamin, nguyên tố vi lượng,... có lợi cho việc cải thiện các chức năng khác nhau của cơ thể con người. Hơn nữa, hoa đào rất giàu Vitamin E, có thể giúp cơ thể con người cải thiện độ đàn hồi của da và có tác dụng làm đẹp nhất định.

Cách dùng hoa đào để làm đẹp đơn giản là nghiền hoa đào tươi lấy nước cốt thoa lên mặt, massage nhẹ nhàng một lúc, bạn cũng có thể dùng bột hoa đào khô trộn với Mật Ong rồi thoa lên mặt. sau đó rửa sạch. Các chất dinh dưỡng trong hoa có thể giữ ẩm cho da và thay đổi sức sống của tế bào trên khuôn mặt , từ đó đạt được hiệu quả làm đẹp làn da hồng hào, ẩm, mịn màng và đàn hồi.

5 Công dụng của Hoa đào theo Y học cổ truyền

5.1 Tính vị

Tính bình, vị đắng, không độc

5.2 Tác dụng

Theo y học cổ truyền Trung Quốc, hoa đào có tác dụng lợi tiểu, lưu thông máu, nhuận tràng, có thể dùng để cải thiện các tình trạng như phù thũng, đờm, ứ đọng, khó đại tiện, vô kinh. 

• Lợi tiểu: Hoa đào có tác dụng lợi tiểu nhất định, có thể cải thiện tình trạng khó tiểu do nhiều nguyên nhân khác nhau, giúp người bệnh đi tiểu dễ dàng, từ đó giúp giảm sưng tấy.
• Thúc đẩy tuần hoàn máu: Hoa đào có tác dụng thúc đẩy tuần hoàn máu và có thể dùng để điều trị các cơn đau ở nhiều bộ phận trên cơ thể con người do máu ứ và tắc nghẽn. Nếu ứ máu tích tụ ở phần trên của tim và ngực, bệnh nhân thường bị tắc nghẽn và đau vùng trước tim, tình trạng này trầm trọng hơn sau khi hoạt động ở một số bệnh nhân. Nếu máu ứ đọng ở đốt dưới, người bệnh có thể cảm thấy sưng tấy, đau đớn, khó chịu ở vùng bụng dưới và đáy chậu, hãy làm theo lời khuyên của bác sĩ và sử dụng Peach Blossom để giúp giảm bớt các triệu chứng.
• Thuốc nhuận tràng: Hoa đào còn có tác dụng nhuận tràng nhất định, có tác dụng kích thích nhất định đối với đường ruột, có thể thúc đẩy nhu động ruột, cải thiện chức năng tiêu hóa, từ đó cải thiện tình trạng ứ đọng và các triệu chứng khác.

6 Một số công thức sử dụng hoa đào

6.1 Cháo hoa đào

Cách 1: Lấy 2 gam hoa đào (sản phẩm khô), 100 gam gạo và 30 gam đường nâu. Cho hoa đào vào nồi, ngâm trong nước 30 phút, cho gạo vào, đun cháo trên lửa nhỏ, khi cháo chín thì thêm đường nâu vào, trộn đều. Liều hàng ngày, uống ấm vào bữa sáng, cứ 5 liều là một đợt điều trị và đợt điều trị tiếp theo có thể được thực hiện sau khoảng thời gian 5 ngày. 

Thích hợp cho người có triệu chứng ứ máu (như da sẫm màu, cục máu đông trong kỳ kinh nguyệt , lưỡi tím , phân khô lâu ngày). Món cháo này không chỉ có tác dụng làm đẹp mà còn có thể kích hoạt tuần hoàn máu và loại bỏ ứ máu. Tuy nhiên, món cháo này không nên dùng lâu, trong kỳ kinh nguyệt nên tạm dừng, người kinh nguyệt nhiều không nên dùng. Sẽ tốt hơn nếu bạn sử dụng cánh đào tươi. Có thể sử dụng 4 gam thực phẩm tươi sống hàng ngày.

Cách 2: 1g hoa đào (sản phẩm khô), 1 chân giò lợn và 100g gạo. Nướng hoa đào, xay thành bột mịn và đặt sang một bên. Móng lợn tách riêng da, thịt và xương, cho nước vào nồi Sắt, đun sôi trên lửa lớn, hớt bọt, đun trên lửa nhỏ cho đến khi móng lợn chín kỹ thì vớt xương ra, cho vào. Gạo và hoa đào bằm, tiếp tục đun cháo ở lửa nhỏ cho đến khi cháo chín. Thêm lượng muối tinh, bột ngọt , dầu mè, hành lá cắt nhỏ, Gừng băm vừa đủ vào, trộn đều, uống cách ngày một lần và uống ấm theo liều chia. Bài thuốc này có tác dụng kích hoạt tuần hoàn máu và dưỡng ẩm cho da, bổ khí và thông ngực , làm nở cơ và làm đẹp da, tiêu huyết ứ và tái tạo máu. Thích hợp cho phụ nữ đang cho con bú bị vết thâm trên mặt. Ăn món cháo này sau khi sinh con không chỉ có tác dụng làm sạch ngực mà còn loại bỏ các vết nám trên mặt, dưỡng ẩm cho da và bồi bổ cơ thể.

6.2 Thuốc hoa đào

Lấy những bông hoa đào nở đầu tiên, phơi khô, xay nhuyễn, lọc lấy mật ong, lọc thành viên, uống 6 gam sáng và tối. Viên thuốc này có tác dụng đối với những người có nước da sẫm màu hoặc có mụn trứng cá, mụn, đốm bướm do gan khí ứ đọng, máu lưu thông kém; còn có thể dùng để điều trị Đau Bụng Kinh và đau nửa đầu ở phụ nữ.

Trà hoa đào

Dùng 4 gam hoa đào (sản phẩm khô), 5 gam hạt Bí Đao và 3 gam vỏ cây dương. Hoa đào được thu hái vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm, phơi khô và bảo quản. Hàng ngày, cho hoa đào khô, hạt bí đao và vỏ cây dương vào cốc, pha với nước sôi, đậy nắp, uống sau 10 phút. Có thể pha liên tục 3 đến 4 lần và dùng như trà. Nó phù hợp cho những người có vết thâm trên khuôn mặt, đốm sắc tố khi mang thai, đốm đồi mồi và những người có làn da sẫm màu hơn ở những vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Phụ nữ mang thai và những người có kinh nguyệt nhiều không nên dùng sản phẩm này.

6.3 Rượu hoa đào

Hoa đào (thu vào ngày 3 tháng 3 âm lịch) và rượu ngon là lượng thích hợp. Đổ hoa đào vào hũ rượu, cho cùng một lượng rượu trắng vào, đậy kín hoa đào cho đến khi hoa đào ngấm vào rượu, ngâm 30 ngày thì mở nắp, chắt rượu thuốc ra, đặt sang một bên. Mỗi lần lấy 5 đến 10ml rượu thuốc uống, sáng một lần, tối một lần. Đem cánh đào lại cho vào bình rượu, thêm một lượng rượu trắng thích hợp ngâm trong 45 ngày, làm rượu thuốc thứ hai, mỗi lần uống 10 đến 20 ml, sáng một lần, tối một lần. Thích hợp cho nam nữ thanh niên và trung niên khỏe mạnh, uống có thể ngăn ngừa bệnh tật và cải thiện sắc đẹp. Những người có lượng kinh nguyệt nhiều không nên dùng.

7 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Wei Han và cộng sự, ngày đăng báo năm 2015. Prokinetic Activity of Prunus persica (L.) Batsch Flowers Extract and Its Possible Mechanism of Action in Rats, pmc. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2023
2. Tác giả Jungbin Song và cộng sự, ngày đăng báo tháng 9 năm 2019. Anti-Obesity Effects of the Flower of Prunus persica in High-Fat Diet-Induced Obese Mice, pmc. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2023.