Hạt Dẻ Cười (Hồ Trăn - Pistacia vera)

Hạt dẻ cười được biết đến là nguồn cung cấp protein, chất xơ, axit béo không bão hòa đơn, khoáng chất và vitamin thiết yếu. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy xin gửi đến bạn đọc những thông tin chi tiết về loại hạt dinh dưỡng này.

1 Giới thiệu về Hạt dẻ cười

Hạt dẻ cười hay còn gọi là Hồ trăn, quả hồ trăn, hạt cười hay hạt dẻ cưới, với tên khoa học là Pistacia vera là một loài thực vật thuộc Họ đào lộn hột - Anacardiaceae.

Các thành viên của chi Pistacia thuộc họ Anacardiaceae, bao gồm các loại thực vật như hạt điều, xoài, cây thù du và cây thường xuân độc. Pistacia vera L. (quả hồ trăn) là loài duy nhất trong chi này tạo ra các loại hạt ăn được đủ lớn để được chấp nhận về mặt thương mại.

1.1 Đặc điểm thực vật

Cây hồ trăn cao tới 10m nhưng thường duy trì ở độ cao khoảng 7m. Đây là loài thực vật đơn tính, thông thường cứ 8 đến 24 cây cái thì trồng 1 cây đực. Những bông hoa không có cánh hoa, đơn tính và mọc thành chùm giống như quả nho. Quả của quả hồ trăn là quả hạch, chứa các hạt hình bầu dục đơn ăn được, được bao phủ bởi một lớp vỏ hạt mỏng và mềm. Hạt được bao phủ bởi một lớp vỏ màu kem, cứng, mịn, không ăn được, sau đó được bao phủ bởi một lớp vỏ mỏng, bùi, có màu xanh nhạt, có màu đỏ ửng khi trưởng thành. Màu sắc của hạt rất khác nhau, từ nhạt đến xanh đậm hoặc thậm chí là vàng lục, và nó bao gồm hai lá mầm. 

Màu sắc độc đáo của hạt hồ trăn là do sự kết hợp của các hợp chất có lợi: màu vàng từ catechin, Lutein và zeaxanthin; màu xanh từ diệp lục; và vỏ hạt màu tím bên ngoài từ anthocyanin. Khi quả chín, vỏ chuyển từ màu xanh sang màu vàng đỏ mùa thu. Khi vỏ đạt kích thước tối đa, chúng bắt đầu cứng lại và sau đó được lấp đầy hoàn toàn bằng đai ốc. Khi đai ốc to ra sẽ khiến vỏ bị nứt một cách tự nhiên. 

1.2 Đặc điểm phân bố

Quả hồ trăn có nguồn gốc từ Tây Á và được các thương nhân phân phối ở Trung Đông, các nước Địa Trung Hải và Châu  u. Bằng chứng về việc tiêu thụ quả hồ trăn có từ thời người Neanderthal 300.000 năm trước. 

Trong lịch sử hiện đại, dấu tích của hạt hồ trăn có niên đại từ thiên niên kỷ thứ sáu trước Công nguyên đã được tìm thấy ở cả Afghanistan và đông nam Iran, nơi quả hồ trăn có thể được trồng lần đầu tiên ở những vùng gần nơi nó mọc hoang. Quả hồ trăn được trồng rộng rãi ở Đế quốc Ba Tư cổ đại, từ đó việc trồng trọt dần dần mở rộng sang phương Tây. Cùng với hạnh nhân, quả hồ trăn là loại hạt được con người sử dụng phổ biến nhất và là hai loại hạt duy nhất được nhắc đến trong Kinh thánh.

1.3 Trồng trọt, thu hái

Cây hồ trăn rụng lá và phát triển mạnh ở vùng khí hậu khô và điều kiện đất nghèo dinh dưỡng. Cây hồ trăn thích nghi rất tốt với các vùng sa mạc và bán sa mạc thuộc vùng ôn đới và cận nhiệt đới. Mặc dù thích nghi với nhiều loại đất khác nhau, những cây này thích những loại đất cát tương đối sâu, nhẹ hoặc khô với hàm lượng vôi cao. Cây hồ trăn được trồng trong vườn cây ăn quả và mất khoảng 7 đến 10 năm để đạt được sản lượng đáng kể. Sản lượng cao nhất đạt được trong khoảng 15 năm và nếu được quản lý phù hợp, có thể duy trì trong nhiều thập kỷ sau đó.

Thời điểm thu hoạch thích hợp là một trong những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến chất lượng quả hồ trăn. Quả hồ trăn có thể bị ố màu vỏ nếu chúng ở trên cây quá lâu hoặc nếu vỏ vẫn tiếp xúc với vỏ trong một thời gian dài sau khi thu hoạch. 

Đầu tiên, các loại hạt được sấy khô trong máy sấy ngũ cốc thẳng đứng trong 4 đến 6 giờ đến độ ẩm từ 9 đến 10%. Sau đó, chúng được chuyển đến silo nơi chúng được làm khô thêm bằng không khí cưỡng bức đến độ ẩm 5–7%, thường mất 24 giờ cho mỗi phần trăm giảm. Các loại hạt có thể được lưu trữ trong silo cho đến khi cần chế biến tiếp. Rang quả hồ trăn là một quy trình thông thường trong ngành công nghiệp hạt để cải thiện mùi thơm, kết cấu, màu sắc, cảm giác ngon miệng và sự chấp nhận của người tiêu dùng. Quá trình rang được tiến hành sau khi sấy khô ở nhiệt độ cao hơn trong khoảng thời gian tương đối ngắn.

2 Thành phần hóa học

Quả hồ trăn, giống như tất cả các loại hạt, có hàm lượng chất béo cao, bao gồm chủ yếu là axit béo không bão hòa đơn và đa cũng như lượng axit béo bão hòa thấp hơn. Trong số các axit béo, axit oleic và linoleic chiếm hơn một nửa tổng hàm lượng chất béo của quả hồ trăn. Quả hồ trăn cũng là một nguồn protein tốt (khoảng 21% tổng trọng lượng). Quả hồ trăn có tỷ lệ axit amin thiết yếu cao hơn hầu hết các loại hạt được tiêu thụ phổ biến khác, với tỷ lệ axit amin chuỗi nhánh cao. Quả hồ trăn là một nguồn chất xơ tốt, có 10% trọng lượng là chất xơ không hòa tan và 0,3% chất xơ hòa tan. Quả hồ trăn là nguồn cung cấp ít nhất 15 vi chất dinh dưỡng khác nhau với số lượng đáng kể, theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA). Như vậy, quả hồ trăn là một nguồn cung cấp protein, chất xơ, đồng, Mangan, Vitamin B6, Thiamin, Kali, phốt pho, Crom, Vitamin E và K (phylloquinone), Riboflavin, folate, magiê, Sắt, Kẽm và selen. Hơn nữa, quả hồ trăn cũng là một nguồn giàu lutein và Zeaxanthin (xanthophyll carotenoids) và một loạt các hợp chất phenolic có hoạt tính sinh học.

3 Tác dụng của Hồ Trăn

3.1 Giúp chống oxy hóa

Quả hồ trăn chứa nhiều chất chống oxy hóa hơn hầu hết các loại hạt và hạt khác. Chất chống oxy hóa là những chất có thể bảo vệ tế bào của cơ thể con người chống lại các gốc tự do, có vai trò quan trọng trong bệnh tim, ung thư và các bệnh khác.

Trong số các loại hạt, quả hồ trăn có hàm lượng lutein và zeaxanthin cao nhất là những chất chống oxy hóa rất quan trọng đối với sức khỏe của mắt. Chúng bảo vệ mắt khỏi tổn thương do ánh sáng xanh và thoái hóa điểm vàng liên quan đến tuổi tác (khi thị lực trung tâm của chúng ta bị suy giảm hoặc mất đi).

3.2 Thúc đẩy vi khuẩn đường ruột khỏe mạnh

Quả hồ trăn có nhiều chất xơ, có thể hoạt động như một prebiotic hoặc thức ăn được tiêu hóa bởi vi khuẩn tốt trong ruột của bạn để giúp chúng phát triển. Sau đó, vi khuẩn đường ruột của bạn có thể lên men chất xơ và chuyển đổi nó thành axit béo chuỗi ngắn, giúp giảm nguy cơ ung thư, bệnh tim và rối loạn tiêu hóa.

3.3 Giảm cholesterol

Quả hồ trăn đã được chứng minh là có tác dụng làm giảm cholesterol. Những loại hạt này có chất xơ và lượng lớn chất béo không bão hòa đa và không bão hòa đơn, tất cả đều có liên quan đến mức cholesterol khỏe mạnh và giảm nguy cơ mắc bệnh tim . Và nghiên cứu cho thấy rằng ăn quả hồ trăn – đặc biệt là khi so sánh với việc ăn các loại hạt khác – giúp giảm huyết áp.

3.4 Duy trì đường huyết

Quả hồ trăn có chỉ số đường huyết thấp, có nghĩa là ăn chúng không gây ra đột biến lớn về lượng đường trong máu. Chúng cũng có chất chống oxy hóa, carotenoids và các hợp chất phenolic, tất cả đều hỗ trợ lượng đường trong máu khỏe mạnh. 

3.5 Cải thiện sức khỏe mạch máu

Axit amin được coi là thiết yếu, vì vậy nếu cơ thể không thể tạo ra chúng, bạn phải bổ sung chúng thông qua chế độ ăn uống. Một số nghiên cứu cho thấy rằng các axit amin trong quả hồ trăn làm giảm lượng chất béo và đường ( chỉ số đường huyết ) trong máu của bạn và có thể làm săn chắc các mạch máu và khiến chúng linh hoạt hơn.

3.6 Sức khỏe mắt tốt hơn

Quả hồ trăn có hàm lượng zeaxanthin và lutein cao nhất trong số các loại hạt, cả hai đều bảo vệ mắt bạn khỏi tổn thương do ánh sáng xanh cũng như thoái hóa điểm vàng, một bệnh về mắt có thể gây giảm thị lực khi bạn già đi.

3.7 Giảm cân

Ăn quả hồ trăn cũng có thể giúp bạn giảm cân. Chúng giàu chất xơ và protein, khiến bạn cảm thấy no và có thể giúp bạn ăn ít hơn.

Mẹo nhanh: Hãy bỏ quả hồ trăn đã bóc vỏ và chọn quả hồ trăn còn nguyên vỏ để ăn nhẹ. Quả hồ trăn còn nguyên vỏ thúc đẩy việc ăn uống chậm rãi và chánh niệm vì cần có thời gian để loại bỏ vỏ. Vỏ cũng tích tụ trước mặt bạn, cho thấy bạn đã ăn bao nhiêu cho đến nay. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người ăn quả hồ trăn nguyên vỏ tiêu thụ ít hơn 41% lượng calo trong một lần ngồi so với những người ăn quả hồ trăn có vỏ.

4 Tác dụng không mong muốn khi sử dụng hạt dẻ cười

Quả hồ trăn là loại hạt cây. Một số người bị dị ứng với hạt cây có thể có phản ứng nghiêm trọng với quả hồ trăn và nên tránh xa chúng. Các triệu chứng của phản ứng dị ứng với quả hồ trăn có thể bao gồm:

• Ngứa miệng, mắt, da hoặc cổ họng
• Khó nuốt
• Buồn nôn và đau bụng
• Bệnh tiêu chảy
• Nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
• Khó thở hoặc khó thở
• Sốc phản vệ, một phản ứng nghiêm trọng có thể gây khó thở

Sốc phản vệ có thể gây tử vong. Nếu người dùng bị dị ứng với hạt cây, hãy luôn mang theo dụng cụ tiêm tự động có chứa epinephrine (hoặc adrenaline). Epinephrine là phương pháp điều trị duy nhất cho sốc phản vệ. 

5 Tài liệu tham khảo

Tác giả Giuseppina Mandalari và cống sự, ngày đăng báo tháng 1 năm 2022. Pistachio Nuts (Pistacia vera L.): Production, Nutrients, Bioactives and Novel Health Effects, PMC. Truy cập ngày 29 tháng 11 năm 2023.