Guarana (Paullinia cupana)

Với công dụng hiệu quả trong hỗ trợ chống oxy hóa, bảo vệ thần kinh, tăng cường năng lượng, Guarana được rất nhiều người sử dụng mỗi ngày. Vì vậy, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com)  xin gửi đến quý bạn đọc thông tin về đặc điểm, công dụng và các bài thuốc của Guarana.

1 Giới thiệu về cây Guarana

Tên khoa học của Guarana là Paullinia cupana, thuộc họ Bồ hòn (Sapindaceae).

1.1 Đặc điểm thực vật

Cây Guarana là một loại cây bụi vùng đất thấp, nhiệt đới, thân gỗ, leo, thích nghi với khí hậu nóng ẩm. Có từ 4 đến 5 rãnh sâu ở thân chính và các nhánh khác nhau. Cành có lông ở cuối nhưng nhẵn ở gốc, có đường kính 4–8 mm. Vỏ rất sẫm màu, thân gỗ đơn giản. Các lá có chiều dài và chiều rộng 40 cm và có vách ngăn, sắp xếp khác nhau, có lông chim kép, với 5 lá chét. 

Cụm hoa có 2 loại gồm loại có cành mọc ở nách lá và loại có cuống phân nhánh, phát triển ở các tua; chùm hoa có thể dài hơn 30cm. Hoa đơn tính một phần, hình hợp tử và nhỏ, với chiều dài xấp xỉ từ 1,5 - 2cm tính từ cuống. Quả có dạng quả nang hình elip hoặc hình cầu, có đỉnh khi chín có màu đỏ và dài 2–3 cm. Chúng có 1 hoặc 2 hạt hình trứng, dài khoảng 12 mm, có nhiều hạt trước khi chín. Hạt lồi không đều ở cả hai mặt, đôi khi có một đỉnh ngắn, nhẵn, bóng, màu nâu tím hoặc nâu đen bao quanh, và nó có một rốn rộng, được bao quanh bởi một lớp màng thịt, màng và màu trắng. Phôi không có nội nhũ, có trục thân dưới ngắn và lá mầm dày, không đều, nhiều thịt, chắc, phẳng-lồi.

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Hạt.

Sau khi quả chín đỏ, thu hái và bỏ vỏ lấy hạt.

1.3 Đặc điểm phân bố

Guarana có nguồn gốc ở Brazil, hiện được trồng ở một số nơi.

2 Thành phần hóa học

2.1 Caffein

Hạt là phần hữu ích về mặt thương mại của cây vì chứa một lượng lớn caffein, theobromine và Theophylline, cũng như nồng độ cao của tanin và các hợp chất khác, chẳng hạn như saponin, polysacarit, protein, axit béo (Bảng 3) và các nguyên tố vi lượng như Mangan, rubidi, niken và stronti. Mặc dù nồng độ caffein có thể rất khác nhau trong quá trình điều chế guarana, nhưng guarana cung cấp khoảng 50 mg caffein mỗi gam. 

Các thành phần hóa học chính của guarana, caffeine, theobromine và theophylline, được chỉ định là methylxanthin. Các hợp chất này thường được phân loại là alkaloid purin, do hoạt tính sinh học đáng chú ý của chúng, sự phân bố hạn chế, cũng như sự hiện diện cấu trúc của nitơ dị vòng. 

Ở Brazil, đã tiến hành một nghiên cứu để mô tả hàm lượng caffein trong vỏ, nhân và hạt của bốn mươi cây mẹ của guarana. Họ đã tìm thấy mức caffeine trung bình là 2,33% trong nhân, 1,09% trong vỏ và 2,15% trong hạt nguyên vẹn. 

2.2 Tanin

Một nghiên cứu về thành phần của phần tanin có trong các mẫu hạt guarana cho thấy tổng hàm lượng tanin cao đáng kể, vào khoảng 12–14,1% chất khô, bao gồm chủ yếu là tanin cô đặc, chẳng hạn như proanthocyanidin (10,7%) , catechin (5,98%) và epicatechin (3,78%). Một đánh giá hóa học về chiết xuất bán tinh khiết của hạt guarana cho thấy sự hiện diện của caffein, catechin, epicatechin và procyanidin B2, B3 và B4, cũng như ent-epicatechin và procyanidin A2 và C1. 

2.3 Acid béo

Hạt Guarana cũng chứa acylglycerol và cyanolipid, một loại lipid được tìm thấy trong một số họ, chẳng hạn như Sapindaceae và Boraginaceae. Thành phần hóa học của tổng số dầu chiết xuất từ hạt guarana đã chỉ ra sự hiện diện của cyanolipids (3%) và acylglycerol (28%). Phân tích NMR cho thấy sự hiện diện của cyanolipids loại I, axit cis-vaccenic (30,4%) và axit cis-11-eicosenoic (38,7%), là axit béo chính. Axit paullinic (7,0%) cũng là một thành phần dồi dào và axit oleic (37,4%) là axit béo chiếm ưu thế trong chuỗi acyl của acylglycerol. 

2.4 Polysaccharide

Sự hiện diện của các polysacarit trọng lượng phân tử cao trong các mẫu guarana đã được điều tra. Pectin và một nhóm polysacarit được gọi là hemicellulose, chẳng hạn như xylan đã được xác định trong các mẫu này. Guarana methylxanthin đã được nghiên cứu rộng rãi trong những năm qua. Tuy nhiên, đối với nhiều loại hợp chất khác, có thể có tác dụng dược lý thú vị, các cuộc điều tra đã rất khan hiếm. Ví dụ bao gồm Saponin và các loại axit béo. Ngoài ra, mặc dù tannin đã được phân lập từ guarana, nhưng vẫn còn nhiều điều cần khám phá về loại chất này.

3 Tác dụng - Công dụng của Guarana

3.1 Tác dụng dược lý

3.1.1 Tăng cường năng lượng

Còn được gọi là “Nhiên liệu tên lửa của thiên nhiên”, hạt Guarana chứa nhiều caffein tự nhiên hơn bất kỳ loại thực vật nào khác – vì lý do này, nó từng bị coi là một dạng caffein siêu nạp nguy hiểm. Thành phần hoạt chất trong cây Guarana là guaranine – giống hệt về mặt hóa học với caffein. Tuy nhiên, ở dạng tự nhiên, nó được liên kết với chất xơ của hạt, nghĩa là thành phần kích thích của nó được giải phóng từ từ, mang lại cho bạn năng lượng hàng giờ.

Một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học Tasmania có tựa đề, “Tác dụng tâm lý và tim mạch của Guaraná và Yerba Mate: So sánh với Cà phê” cho thấy Guarana tạo ra sự tỉnh táo và cải thiện lớn nhất trong việc thực hiện các nhiệm vụ trí óc. Trong khi cà phê tạo ra sự tỉnh táo cao nhất sau 30 – 45 phút, điều này nhanh chóng giảm đi so với tác dụng của guarana vẫn đang tiếp tục và tăng lên sau 150 phút. Điều này là do caffein tự nhiên của nó được giải phóng chậm, do đó duy trì nguồn cung cấp năng lượng tự nhiên ổn định.

Guarana không chỉ dựa vào guaranine để cung cấp năng lượng và sức chịu đựng – nó chứa xanthines đã được chứng minh là giúp tăng cường hoạt động thể chất và tinh thần. Cũng chứa Flavonoid và alkaloid, trong các nghiên cứu lâm sàng, alkaloid có tác dụng kích thích cơ tim và hệ thần kinh trung ương, tăng cường sự tỉnh táo và giảm mệt mỏi.

3.1.2 Giảm cân

Guarana không chỉ giúp tăng cường thể chất và tinh thần, nó còn góp phần giảm cân bằng cách thúc đẩy quá trình sinh nhiệt – cách cơ thể chúng ta chuyển đổi thức ăn thành nhiên liệu. Nó thực hiện điều này thông qua kích thích dinh dưỡng của con đường thụ thể beta-adrenergic, sau đó quá trình này sẽ phá vỡ chất béo dự trữ, kích thích sự di chuyển lipid và cho phép chất béo được biến thành năng lượng.

Được sử dụng trong nhiều thế kỷ bởi Bộ lạc Guarani như một chất ức chế sự thèm ăn tự nhiên, họ sẽ tiêu thụ guarana khi chuẩn bị trải qua thời gian nhịn ăn kéo dài. Hiệu ứng này được cho là do tập hợp các hợp chất độc đáo trong Guarana làm chậm tốc độ hấp thụ thức ăn – khiến bạn cảm thấy no lâu hơn.

3.1.3 Chống oxy hóa

Guarana có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ – điều này được cho là do các chất hóa học thực vật; procyanidin, catechin và tanin. Khi chúng ta giảm cân, các tế bào mỡ của chúng ta có thể bị oxy hóa khi chúng bị phân hủy trước khi rời khỏi cơ thể, điều này sẽ gây ra “căng thẳng oxy hóa” tạo ra các gốc tự do. Hiệu ứng này khiến việc ăn một chế độ ăn giàu chất chống oxy hóa trở nên đặc biệt quan trọng nếu chúng ta đang bắt đầu một chương trình giảm cân - sử dụng guarana sẽ giúp thúc đẩy chúng ta tập thể dục, duy trì mức năng lượng, hoạt động như một chất ức chế sự thèm ăn tự nhiên và cung cấp năng lượng cho chúng ta. cơ thể với các chất chống oxy hóa cần thiết – đặc biệt là khi chúng ta giảm cân.

3.2 Sử dụng truyền thống

Có nguồn gốc từ rừng nhiệt đới kỳ lạ của Brazil, người dân bản địa coi Guarana là “Thuốc trường sinh” và coi nó quý như vàng do vô số tác dụng có lợi cho sức khỏe.

Bộ lạc Sateré-Mawé được cho là đã phát hiện ra tác dụng chữa bệnh của Guarana, sử dụng nó cho nhiều khía cạnh của cuộc sống, bao gồm các lễ kỷ niệm xã hội, giảm Đau Bụng Kinh và sau khi sinh con và để tăng sức chịu đựng. Với lịch sử kéo dài từ thời cổ đại, người dân vùng Amazon điều chế nhiều loại thuốc mỡ và thuốc từ hạt cho đến ngày nay.

3.3 Sử dụng điển hình

Bột Guarana - Có thể uống 1 đến 4 gam hàng ngày, trải đều trong ngày. Guarana có hàm lượng caffein rất cao và có thể gây mất ngủ nếu uống vào buổi tối. 

Cồn Guarana - 1-4 ml mỗi ngày. Có thể dùng trong ngày với khẩu phần nhỏ hoặc theo chỉ dẫn của Bác sĩ Thảo dược.

4 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Leila Larisa Medeiros Marques và cộng sự (Ngày đăng tháng 1-2 năm 2019). Paullinia cupana: a multipurpose plant – a review, ScienceDirect. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2023. 

2. Tác giả Ryan Raman (Ngày cập nhật 13 tháng 6 năm 2018). 12 Benefits of Guarana (Plus Side Effects), Heathline. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2023.