Giam Đẹp (Kratom - Mitragyna speciosa (Korth.) Havil.)

Giam đẹp là loài cây có kích thước trung bình. Lá cây thuộc dạng lá thuôn hay bầu dục, tròn hay tù ở đầu và gốc, chiều dài mỗi lá khoảng 4-10cm, chiều rộng từ 1,5 đến 7cm. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Mitragyna speciosa (Korth.) Havil.

Tên gọi khác: Kratom.

Họ thực vật: Rubiaceae.

1.1 Kratom là cây gì?

Kratom là tên gọi khác của cây Giam đẹp, được sử dụng trong Y học cổ truyền nhằm mục đích điều trị một số tình trạng bệnh lý ở mức độ nhẹ như sốt, tiêu chảy, tiểu đường, đau. Có thể dùng ngoài để đắp lên vết thương hoặc để giảm căng thẳng và mệt mỏi khi lao động chân tay. Ngoài ra, Kratom còn được sử dụng để làm giảm các triệu chứng cai thuốc phiện với ưu điểm có giá phải chăng và dễ tìm.

1.2 Đặc điểm thực vật

Giam đẹp là loài cây có kích thước trung bình.

Lá cây thuộc dạng lá thuôn hay bầu dục, tròn hay tù ở đầu và gốc, chiều dài mỗi lá khoảng 4-10cm, chiều rộng từ 1,5 đến 7cm. Phiến lá có màu nâu sẫm và bóng ở mặt trên, mặt dưới có màu sáng hơn, 2 mặt của lá nhẵn, dai.

Hoa mọc thành đầu, xếp thành 3 cái một ở ngọn, đường kính mỗi cụm hoa khoảng 1,5 đến 2cm, ở gốc có 2 lá có dạng hình dải thuôn, chiều dài 3-4mm.

Quả nang dạng góc, chiều dài khoảng 5mm, chiều rộng khoảng 3mm ở đỉnh.

Hạt dẹp, có cánh ở 2 đầu.

1.3 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Lá, vỏ và rễ cây có tên khoa học là Folium, Cortex et Radix Mitragynae Speciosae.

1.4 Đặc điểm phân bố

Giam đẹp thường mọc ở các thung lũng và dọc bờ sông suối, cạnh những cánh rừng vùng thấp.

Thời điểm ra hoa là vào tháng 1 đến tháng 5.

Giam đẹp được tìm thấy ở các khu vực như Bình Thuận, Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, An Giang.

1.5 Tác dụng dược lý

Người ta phát hiện ra rằng kratom có ​​khả năng gây nghiện ở các mô hình động vật khi mitragynine và 7-HMG được uống trong năm ngày. Dược động học của kratom ở người cho đến nay vẫn chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng và một số yếu tố như thời gian bán hủy chuyển hóa, đặc tính liên kết protein, tỷ lệ đào thải và chuyển hóa vẫn chưa được biết. Các nghiên cứu trên chuột cho thấy sự hấp thụ của thuốc sau khi uống có AUC nhỏ hơn nhiều so với dùng đường tĩnh mạch, mặc dù liều uống cao hơn. Khả dụng sinh học qua đường uống thấp có thể liên quan đến độ hòa tan trong nước kém của cây Giam đẹp, dẫn đến tỷ lệ hấp thụ nhỏ hơn.

1.5.1 Giảm đau

Mitragynine có ái lực cao với thụ thể mu-opioid. Các thụ thể này làm trung gian cho tác dụng giảm đau, ức chế hô hấp và hưng phấn. Do đó, nó được sử dụng thay thế thuốc phiện hoặc làm giảm chứng nghiện thuốc phiện, làm giảm cơn đau do các triệu chứng cai thuốc.

Độc tính tim được quan sát thấy bằng cách gây ra chứng loạn nhịp thất có khả năng gây tử vong.

1.5.2 Chống viêm

Cây Giam đẹp có khả năng ức chế mRNA COX-2 và biểu hiện protein, do đó ức chế sự hình thành PGE2, đem lại tác dụng chống viêm.

1.5.3 Tác động trên đường tiêu hóa

Tác dụng in vivo của chiết xuất methanol từ lá kratom trong Đường tiêu hóa của chuột làm giảm tần suất đại tiện và trọng lượng phân trong trường hợp tiêu chảy do dầu thầu dầu. Một liều chiết xuất duy nhất dẫn đến giảm nhu động ruột; tuy nhiên, không thấy giảm thêm khi dùng kéo dài.

1.5.4 Độc tính

Tác dụng dược lý của lá kratom và các thành phần của chúng phụ thuộc vào liều lượng. Liều lượng thấp đến trung bình (1 đến 5g) có thể mang lại tác dụng kích thích nhẹ giúp người lao động chống lại sự mệt mỏi, trong khi liều lượng trung bình đến cao (5 đến 15g) có thể có tác dụng giống như thuốc phiện.

Kratom có bị cấm ở Việt Nam không? Việc sử dụng Kratom hiện nay vẫn có nhiều tranh cãi vì nguy cơ gây nghiện cho người sử dụng. Hiện nay, Kratom đã được cấm ở một số quốc gia, tuy nhiên, tại nước ta vẫn được liệt kê trong Danh mục dược liệu độc làm thuốc tại Việt Nam.

2 Thành phần hóa học

Giam đẹp chứa mitragynine.

Cho đến nay, hơn 40 loại ancaloit đã được xác định trong Mitragyna speciosa, thành phần chính là mitragynine, đây là chất hóa học chỉ được tìm thấy ở cây Giam đẹp. Hàm lượng có thể thay đổi tùy theo nguồn gốc địa lý của cây.

Các thành phần khác là paynantheine (PAY) - 9%, speciogynine (SG) - 7%, 7-HMG - 2% và speciociliatine (SC) - 1%. 7-HMG là dẫn xuất 7-hydroxyindolenine của mitragynine.

3 Công dụng theo Y học cổ truyền

3.1 Tính vị, tác dụng

Lá có tác dụng hạ hoạt thần kinh trung khu, làm ngủ, thuốc tê.

3.2 Công dụng

Lá non rất đắng, sau khi phơi khô, đem nghiền thành bột và nấu chín dùng để làm thức ăn, giúp kích thích làm tăng cảm giác ngon miệng.

Nhân dân Ấn Độ còn sử dụng vỏ và rễ cây để trị sốt và làm giảm cơn đau bụng.

4 Tài liệu tham khảo

Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam, tập 1. Giam đẹp, trang 1026-1027. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2024.

Tác giả Vânia Meireles và cống sự (Ngày đăng tháng 3 năm 2019). Mitragyna speciosa: Clinical, Toxicological Aspects and Analysis in Biological and Non-Biological Samples, NCBI. Truy cập ngày 21 tháng 9 năm 2024.