Dầu nóng (Dầu nóng lá to - Ostryopsis davidiana Decne. và Dầu nóng lá nhỏ - Polygala chinensis L.)

Trong tự nhiên, có hai loại cây được gọi là dầu nóng: dầu nóng lá to và dầu nóng lá nhỏ. Vỏ cây dầu nóng lá to và rễ cây dầu nóng lá nhỏ để ngâm rượu hoặc cất tinh dầu. Rượu Thuốc này được dùng để xoa bóp chữa tê thấp, đau nhức gân cốt. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

1.1 Đặc điểm thực vật

Trong tự nhiên, có hai loại cây được gọi là dầu nóng: dầu nóng lá to và dầu nóng lá nhỏ.

1.1.1 Dầu nóng lá to

Tên khoa học: Ostryopsis davidiana Decne., thuộc họ Cáng lò (Betulaceae).

Đặc điểm:

• Đây là loại cây gỗ lớn, chiều cao khoảng 30-35m.
• Lá mọc so le, có hình trứng rộng, phần gốc lá hình tim và phần đầu nhọn. Mép lá có răng cưa không đều, phần trên phiến lá chia thuỳ nông. Bề mặt lá có lông mềm thưa, phía dưới có lông tuyến.
• Hoa bao quanh bởi các lá bắc dày và dai.
• Quả cứng, hình trứng hoặc gần giống hình cầu, đầu nhọn. Quả mọc thành cụm 4 quả hoặc nhiều hơn trên cuống cong ở đầu cành. Bề mặt quả có lông mềm, khi chín sẽ tự nứt.
• Thời gian ra hoa quả: Từ tháng 12 đến tháng 3.

1.1.2 Dầu nóng lá nhỏ

Tên khoa học: Polygala glomerata Lour. var. langbianensis Gagnep., Polygala chinensis L., thuộc họ Viễn Chí (Polygalaceae).

Đặc điểm:

• Là cây nhỏ, cao khoảng 30-40cm.
• Thân hình trụ, có lông mịn và phân cành từ gốc. Cành cây hơi có cạnh, màu xám nhạt.
• Lá mọc so le, hẹp và dẹt, gốc thuôn, đầu nhọn, gần như không có cuống.
• Hoa rất nhỏ, màu trắng, mọc thành chùm ở đầu cành. Lá bắc dễ rụng.
• Quả nang có dạng gần hình tim, hơi dẹt, hạt bên trong hình trứng.
• Thời gian ra hoa quả: Từ tháng 3 đến tháng 5.

1.2 Phân bố và sinh thái

Cây Dầu nóng phân bố ở các khu vực ôn đới ẩm và cận nhiệt đới. Tại Việt Nam, cây chỉ xuất hiện ở những vùng núi.

1.2.1 Dầu nóng lá to

Phát hiện tại các vùng núi Ngọc Linh, Bidup và Langbian với độ cao trên 1.500m.

Loài cây này rụng lá vào mùa thu đông, đồng thời mùa lá non trùng với mùa hoa.

1.2.2 Dầu nóng lá nhỏ

Thường mọc xen kẽ trong các trảng cỏ hoặc nương rẫy từ khu vực Bạch Mã đến Tây Nguyên (Lâm Đồng).

Cây thích nghi với điều kiện ưa sáng, ưa ẩm, phát triển mạnh vào mùa mưa và tàn lụi vào mùa khô. Loài này tái sinh tự nhiên chủ yếu qua hạt và ra hoa quả đều đặn mỗi năm.

1.3 Bộ phận sử dụng

Dầu nóng lá to: Vỏ thân và vỏ rễ.

Dầu nóng lá nhỏ: Toàn cây và rễ.

2 Thành phần hóa học

Cả hai loại dầu nóng đều chứa tinh dầu có mùi đặc trưng của methyl salicylat.

3 Công dụng

3.1 Công dụng chính

Tinh dầu chiết xuất từ cây dầu nóng có tác dụng giảm đau và chống viêm.

Nhân dân địa phương thường sử dụng vỏ cây dầu nóng lá to và rễ cây dầu nóng lá nhỏ để ngâm rượu (15-20 ngày) hoặc cất tinh dầu. Rượu thuốc này được dùng để xoa bóp chữa tê thấp, đau nhức gân cốt.

3.2 Ứng dụng khác

Tại Ấn Độ, nước sắc từ chồi và cành non của cây dầu nóng lá to được dùng để điều trị viêm. Lá cây cũng được sử dụng trong các bài thuốc trị tiêu chảy, hen suyễn và viêm phế quản mạn tính.

Tại Indonesia, lá của cây dầu nóng lá nhỏ được dùng dưới dạng nước hãm để chữa ho, hen suyễn, và kết hợp với các vị thuốc khác để trị tiêu chảy.

4 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Huy Bích. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 1. Dầu nóng, trang 626-627. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2024.