Củ Lùn (Củ Khoai Lùn Miền Tây, Củ Năng Tàu - Calathea allouia)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) Monocots (Thực vật một lá mầm) Commelinids (nhánh Thài lài) |
| Bộ(ordo) | Zingiberales (Gừng) |
| Họ(familia) | Marantaceae (Dong) |
| Chi(genus) | Calathea |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Calathea allouia | |
Củ lùn có chiều cao khoảng 1 mét, thân khí sinh. Lá cây có bẹ, cuống đứng, chiều dài cuống lá khoảng 40 đến 50cm, phiến lá dài khoảng 20 đến 30cm, không cân đối, phiến mỏng. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.
1 Củ lùn là khoai gì?
Tên khoa học: Calathea allouia
Củ lùn có tên gọi khác là Củ khoai lùn miền Tây, Củ lùn miền Bắc gọi là Củ năng tàu.
Họ thực vật: Marantaceae (Dong).
1.1 Đặc điểm thực vật
Củ lùn có chiều cao khoảng 1 mét, thân khí sinh.
Lá cây có bẹ, cuống đứng, chiều dài cuống lá khoảng 40 đến 50cm, phiến lá dài khoảng 20 đến 30cm, không cân đối, phiến mỏng, các gân bên cách nhau khoảng từ 1-3mm.
Phần củ có hình hơi tròn hoặc hình trứng, vỏ ngoài có màu vàng nhạt, phần cuống dài, mọc thành chùm, ruột bên trong củ có màu trắng trong, lõi màu có trắng đục, chứa nhiều tinh bột.
Dưới đây là hình ảnh Củ lùn:
1.2 Thu hái và chế biến
Thời điểm thu hoạch Củ lùn thường là khi lá bắt đầu úa, trong vòng 9 tháng đầu tiên sau khi trồng.
Củ lùn trồng bao lâu thì thu hoạch? Khi thu hoạch, mỗi gốc cây có thể có từ 20 đến 30 củ, mọc thành chùm. Thông thường, mỗi năm chỉ thu hoạch Củ lùn một lần vào tháng 11 đến tháng 12 âm lịch, thời gian thu hoạch có thể kéo dài đến tháng 2 năm sau.
1.3 Đặc điểm phân bố
Củ lùn là loài bản địa thuộc Nam Mỹ sau đó được trồng ở nhiều khu vực khác trên thế giới.
Tại nước ta, Củ lùn thường chỉ được tìm thấy ở một số tỉnh miền Tây do đó, loài cây này còn có tên gọi là Củ khoai lùn miền Tây.
2 Cách trồng Củ lùn
Củ lùn không kén đất, cây rất dễ trồng, chỉ cần dùng dao hoặc xẻng đào mỗi hố nhỏ, sâu khoảng 5cm, độ rộng tùy thuộc vào chiều dài của cây giống. Khi trồng thì đặt ngang củ xuống hố, sau đó phủ một ít đất cát lên trên. Khoảng cách giữa các cây là khoảng 40 đến 50cm, nếu trồng gần nhau quá sẽ ảnh hưởng đến năng suất và kích thước của củ khi thu hoạch.
Sau khi củ nảy mầm thì tiến hành bón phân cho cây để kích thích cây sinh trưởng và phát triển tốt.
Có thể trồng Củ lùn xen canh cùng với các loài cây ăn quả khác.
3 Thành phần hóa học
Tinh bột là thành phần chính trong Củ lùn, tiếp theo là chất xơ, đường, tro và protein thô. Bên cạnh đó, Củ lùn còn giàu acid amin như axit glutamic, axit aspartic và leucine, đây đều là những loại acid amin thiết yếu.
Củ lùn rất giàu khoáng chất, có thể kể đến như Kali, Canxi, Magie. Các khoáng chất này đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể con người bao gồm hình thành bơm natri và kali, chịu trách nhiệm cho sự co bóp của tim và cơ xương và quá trình chuyển hóa tổng hợp protein và carbohydrate kết hợp với các chức năng cấu trúc của canxi, trong quá trình hình thành và duy trì cấu trúc xương.
4 Củ lùn có tác dụng gì không?
Củ lùn được dùng để làm thức ăn do chứa nhiều tinh bột, khoáng chất, chất xơ rất tốt cho sức khỏe.
Củ lùn có độ giòn nhất định, vị bùi, thơm dẻo lẫn chút béo ngọt, khi ăn sẽ không bị ngán do Củ lùn không bị bở như một số loại củ khác.
5 Củ lùn và Củ từ có giống nhau không?
Về hình thái, Củ lùn và Củ từ đều có dạng hình trứng, vỏ ngoài có rễ do đó thường bị nhầm lẫn với nhau, dưới đây là một số điểm khác nhau của 2 loại củ này:
Củ lùn | Củ từ | |
Tên khoa học | Calathea allouia | Dioscorea esculenta (Lour.) Burk. |
Đặc điểm thực vật | Củ lùn thuộc dạng thân khí sinh, chiều cao khoảng 1 mét Củ có dạng hình trứng, mọc thành chùm Lá cây có bẹ, cuống lá đứng, chiều dài khoảng 40-50cm | Củ từ thuộc dạng cây thảo, chiều dài khoảng 4 đến 5 mét Củ thuôn dài, mọc thành chùm Lá Củ từ thuộc dạng lá đơn, mọc đối, phiến lá có dạng hình tim |
Đặc điểm phân bố | Thường được trồng ở khu vực Tây Nam Bộ | Được trồng ở rải rác ở nhiều tỉnh thành khác nhau từ miền Bắc đến miền Trung và miền Nam |
Mùi vị | Củ lùn có vị giọt, ít bị bở khi nấu Dùng để nấu canh, nấu xương, nấu súp, đôi khi Củ lùn còn được dùng để nấu chè cùng với thốt nốt | Củ từ bở, nhiều tinh bột nên dễ bị bở, ăn nhiều thường bị ngán Dùng để nấu canh, nấu xương hoặc luộc chấm đường ăn cũng rất ngon |
6 Một số câu hỏi thường gặp
6.1 Củ lùn chứa bao nhiêu calo?
Củ lùn là loại cây quen thuộc đặc biệt với người dân miền Tây với hương vị thơm ngon, chế biến được thành nhiều món ăn khác nhau. 100g Củ lùn chứa khoảng 91 calo, do đó, đây được coi là một loại thực phẩm dễ tìm kiếm cho những ai muốn giảm cân hoặc kiểm soát cân nặng của mình.
Bên cạnh đó, Củ lùn còn rất giàu các khoáng chất, acid amin tốt cho cơ thể giúp tăng cường sức khỏe chống lại bệnh tật.
6.2 Cách luộc củ lùn dễ lột vỏ
Củ lùn nếu luộc không đúng sẽ rất dễ dính vỏ, dưới đây là hướng dẫn cách luộc củ lùn dễ lột vỏ rất đơn giản:
- Củ lùn sau khi rửa sạch, vớt ra để ráo.
- Luộc củ lùn bao lâu thì chín? Cho củ lùn vào nồi, bắc nồi nước lên bếp, thêm chút muối, sau khi nước sôi thì hạ lửa nhỏ và đun tiếp trong vòng 30 phút.
- Sau đó tắt bếp, ngâm trong 3 giờ để Củ lùn tróc vỏ, sau khi vớt ra rổ thì xả lại dưới vòi nước lạnh.
- Bóc vỏ, ăn trực tiếp hoặc chế biến thành các món ăn khác nhau.
6.3 Củ lùn chế biến món gì ngon?
Củ lùn có vị thơm, không bị bở, dễ dàng chế biến thành nhiều món ăn ngon và giàu dinh dưỡng. Củ lùn có thể đem luộc, nấu canh với xương, nấu súp hoặc nấu chè củ lùn thốt nốt cũng rất lạ miệng.
6.4 Giá củ lùn là bao nhiêu?
Củ lùn khi vào mùa vụ thu hoạch thì có giá thành rất rẻ, dao động khoảng 25.000 đến 40.000 đồng cho 1kg củ tươi.
7 Tài liệu tham khảo
Tác giả Mayara G. Martins và cộng sự (Ngày đăng 3 tháng 9 năm 2022). Physicochemical and morphological properties of the non-conventional Calathea allouia starch, Rearch Gate. Truy cập ngày 3 tháng 12 năm 2024.
