Chân Rết (Cơm Lênh - Pothos repens (Lour.) Druce)

Chân rết thuộc dạng cây thảo leo, dài khoảng 4 mét hoặc hơn. Cành non có dạng hình trụ, mọc ngoằn ngoèo, rễ bén ở các mấu. Lá cây mọc so le, phiến lá có dạng hình mũi mác hoặc dải mũi mác. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Pothos repens (Lour.) Druce

Tên gọi khác: Cơm lênh, Tràng pháo, Ráy bò.

Họ thực vật: Araceae (Ráy).

1.1 Đặc điểm thực vật

Chân rết thuộc dạng cây thảo leo, dài khoảng 4 mét hoặc hơn. Cành non có dạng hình trụ, mọc ngoằn ngoèo, rễ bén ở các mấu.

Lá cây mọc so le, phiến lá có dạng hình mũi mác hoặc dải mũi mác, gốc lá tròn, đầu lá ngọn, cuống lá phình ra tạo thành bản dẹt dạng lá, hai mặt của lá nhẵn.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá, ngắn hơn cuống lá, được bao bọc bởi một mo nhỏ, trục cụm hoa hình trứng gồm các hoa lưỡng tính, hoa đực xếp ở trên, hoa dưới mọc ở dưới, nhị 6, bầu 3 ô, mỗi ô chứa 1 noãn.

Quả mọng, quả khi chín có màu đỏ.

Mùa hoa quả từ tháng 2 đến tháng 5.

Dưới đây là hình ảnh cây Chân rết:

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây.

1.3 Đặc điểm phân bố

Pothos L. là chi có các dạng sống với nhiều điểm đặc biệt. Hầu hết các loài thuộc chi này là những cây thân leo sống phụ sinh, thường được tìm thấy ở vùng nhiệt đới hoặc á nhiệt đới tại nhiều châu lục khác nhau trừ châu Mỹ. Tại nước ta, chi này có khoảng 13 loài chưa tính một số loài được nhập với mục đích trồng làm cảnh.

Chân rết là loài có khu vực phân bố rộng nhất trong 13 loài được tìm thấy ở nước ta, chúng được tìm thấy ở hầu hết các tỉnh miền núi, trung du, thậm chí là mọc cả ở đồng bằng.

Chân rết là loài sống phụ sinh, thường mọc trên những cây gỗ lớn hoặc mọc bám trên đá. Cây phân nhánh nhiều, sinh trưởng nhanh, tạo thành những bụi lớn khó xác định được từng cá thể. Chân rết là loài ưa khí hậu ẩm mát nhưng cũng có khả năng chống chịu được trong điều kiện khắc nghiệt. Cây ra hoa quả nhiều hàng năm, song chỉ có những hạt giống bám được vào vết nứt của vỏ cây hoặc kẽ lá mới có khả năng nảy mầm, chưa phát hiện được cây con mọc trên đất.

Chân rết là loài có khả năng tái sinh vô tính khỏe, dù bị chặt phá nhiều nhưng nếu phần thân cành vẫn tồn tại thì vẫn có khả năng tái sinh.

2 Cách trồng

Cây thường được trồng trong chậu, bồn, cho leo với mục đích làm cảnh. Các đốt trên thân đều bén rễ.

Chân rết có thể nhân giống dễ dàng bằng phương pháp giâm cành. Thời điểm trồng là vào mùa xuân, khi giâm nên chọn những cành bánh tẻ, cắt thành từng đoạn có kích thước từ 2-3 đốt đem giâm trong chậu có trộn thêm một ít phân chuồng mục.

Thỉnh thoảng tưới nước và bón thêm phân vi sinh để kích thích cây sinh trưởng và phát triển tốt.

Lưu ý: Không nên trồng ở những nơi quá nắng.

3 Cây Chân rết (Cơm lênh) có tác dụng gì?

3.1 Tính vị, tác dụng

Tính vị: Cây có vị đắng, cay, tính ôn.

Tác dụng: Sơ cân hoạt lạc, liền xương liền gân, khư phong thấp, tán ứ tiêu thũng. Ngoài ra, Chân rết còn có tác dụng giảm đau, hạ nhiệt, lợi tiểu, chữa mụn nhọt, viêm tuyến vú, đau răng, vết thương chảy máu.

3.2 Công dụng

Cây được dùng trong trường hợp băng huyết, co thắt sau chấn thương, đau màng óc, sai khớp, động thai.

Liều dùng được khuyến cáo là từ 15-25g.

Nhân dân còn sử dụng loài cây này để làm thức ăn cho ngựa.

Nhân dân của tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) sử dụng thân lá để trị đòn ngã tổn thương, mắt có màng mộng, ung sang thũng độc. Có nơi còn dùng để trị lao thương.

4 Cây Chân rết trị được bệnh gì?

4.1 Chữa băng huyết, động thai

Sử dụng 100g chân rết sao, đem sắc cùng 300ml nước đến khi còn 100ml, uống hàng ngày.

4.2 Đau màng óc

Sử dụng lá tươi giã nát lấy nước uống, bã để đắp.

4.3 Chữa co thắt sau chấn thương

Dùng 15g Chân rết khô, nấu cùng với gân lợn lấy nước uống.

4.4 Trị thoái hóa xương khớp

100g lá và thân cây Chân rết tươi.

30g hô thì.

Các vị đem sắc với nước.

Mỗi ngày uống 3 lần, uống sau ăn 30 phút. Bệnh nhân nặng nên dùng 2-3 tháng liên tục.

Thời gian đầu uống thuốc, cơn đau có thể tăng lên nhưng sau đó sẽ giảm dần.

Bệnh nhân cần tránh làm việc nặng, tránh ăn thịt chó, thịt trâu, hải sản, đồ ăn có nhiều đạm, tránh lội nước, lội bùn.

Không dùng cho phụ nữ có thai, cho con bú.

5 Tài liệu tham khảo

Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 2. Ráy bò, trang 549-550. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2024.