Thủy Tùng (Thông Nước - Glyptostrobus pensilis (Staunt.) K. Koch)

Thủy tùng thuộc dạng cây gỗ to, thường xanh, chiều cao mỗi cây khoảng từ 20 đến 30 mét, có khi hơn, rễ thuộc dạng rễ thở, tán cây có dạng hình nón hẹp, vỏ thân nứt nẻ. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Glyptostrobus pensilis (Staunt.) K. Koch

Tên gọi khác: Thông nước.

Họ thực vật: Taxodiaceae (Bụt mọc).

1.1 Đặc điểm thực vật

Thủy tùng thuộc dạng cây gỗ to, thường xanh, chiều cao mỗi cây khoảng từ 20 đến 30 mét, có khi hơn, rễ thuộc dạng rễ thở, tán cây có dạng hình nón hẹp, vỏ thân nứt nẻ, có màu nâu xám.

Cành cây mập mạp.

Lá cây có 2 dạng, một loại hình vảy, chiều dài khoảng 4mm, mọc ở cành non, những lá này không rụng vào mùa đông và một loại lá hình dùi chiều dài khoảng 6-10mm, mọc ở những cành già, thường rụng về mùa đông.

Hoa gồm 2 dạng là nón đực và nón cái, mọc cùng gốc, hoa thường mọc ở đầu cành, những nón cái có hình bầu dục hoặc hình trứng, các nón này được bao bọc bởi các vảy, ở giữa vảy có 2 noãn.

Quả có dạng hình trứng ngược, chiều dài khoảng 2cm, đầu có mũi nhọn, vảy hóa gỗ, kích thước không bằng nhau, hạt của cây có cánh dài.

Mùa quả từ tháng 11 đến tháng 12.

Dưới đây là hình ảnh cây Thủy tùng (Thông nước):

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Cành, lá và quả.

1.3 Đặc điểm phân bố

Thủy tùng là một trong số ít các loài đại diện cho ngành khỏa tử, đây là ngành cực hiếm trên thế giới. Hiện nay, Thủy tùng chỉ được tìm thấy ở phía nam của Trung Quốc và Việt Nam.

Tại nước ta, Thủy tùng thường phân bố ở 3 điểm có khoảng cách địa lý tương đối gần nhau của tỉnh Đắk Lắk, tại đây, tổng số cá thể trưởng thành còn sót lại chỉ khoảng dưới 100 cây.

Thủy tùng thuộc dạng cây gỗ to, chỉ thấy sinh trưởng và phát triển trên khu vực đất đầm lầy ở quần hệ rừng rậm nhiệt đới. Thủy tùng có hệ thống rễ thở phát triển mạnh, thường mọc nhô lên khỏi lớp bùn lầy và mặt nước. Sự sinh trưởng và tồn tại của cây phụ thuộc rất nhiều vào môi trường đất lầy và một số loài cây lá rộng đi kèm. Trường hợp nước cạn, đất rắn lại sẽ làm chết cây.

Thủy tùng sinh sản bằng nón đực và nón cái. Những nón cái có tới 20 vảy, mỗi vảy mang 2 hạt, tuy nhiên, hạt của cây thường bị lép hoặc do khi phát tán không tiếp xúc được với môi trường nên số lượng cây con tái sinh tự nhiên từ hạt cũng trở nên rất hiếm.

Thủy tùng là loài thực vật được xếp vào nhóm đặc biệt quý hiếm, ngoài giá trị về nguồn gen thì gỗ Thủy tùng có mùi thơm, thớ gỗ mịn, không bị mối mọt gây hại, gỗ thẳng, k bị cong vênh nên được xếp vào loại gỗ quý, có giá trị kinh tế cao.

Vấn đề nghiên cứu, bảo tồn nguồn gen và nhân giống loài cây này đang nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà khoa học trong và ngoài nước.

2 Cây thủy tùng hợp mệnh gì?

Theo đó, cây Thủy tùng có màu vàng xanh nên đặc biệt hợp với những người mệnh Thổ và mệnh Kim. Trong phong thủy, những người mang 2 mệnh này trồng Thủy tùng sẽ giúp thu hút được nhiều tài lộc và sức khỏe cho bản thân và gia đình.

3 Thành phần hóa học

Vỏ cây có chứa tanin, kaempferol, glucosid acriluarin.

4 Tác dụng của cây Thủy tùng

4.1 Tính vị, tác dụng

Thủy tùng có vị nhạt, tính mát, cây có tác dụng giải biểu, thanh nhiệt, trừ thấp, khu phong, sát trùng, chỉ thống.

4.2 Công dụng

Thủy tùng thường được dùng trong trường hợp cảm sốt, cúm, liều dùng là 20g búp hoặc dùng lá non đem sắc lấy nước uống.

Ngoài ra, Thủy tùng còn được dùng trong trường hợp đau nhức, phong thấp, kiết lỵ, tiêu chảy với liều 20-40g cành, lá, gỗ hoặc 10-20g hoa quả đem sắc nước uống. Đối với trường hợp bệnh nhân bị tiêu chảy, tốt nhất là dùng 20g vỏ cây đem sắc nước uống sẽ tốt hơn.

Ngoài ra, Thủy tùng còn được dùng cho những trường hợp tê thấp, đau nhức, mụn nhọt chưa có mủ bằng cách dùng cành, lá và quả tươi đem giã nát rồi đắp lên chỗ tổn thương.

Có thể dùng cành, lá, quả, gỗ cây sắc lấy nước đặc để dùng ngoài trong trường hợp mụn nhọt, lở loét, côn trùng đốt, vết thương. Nếu dùng để trị bỏng thì lấy vỏ cây Thủy tùng đem đốt thành than sau đó nghiền mịn, trộn cùng với dầu rồi bôi.

Gần đây, các nhà khoa học đã xác định trong gỗ cây Thủy tùng có chứa baccatin III, là một chất bán tổng hợp chuyển thành taxol có tác dụng chữa một số loại ung thư do đó nhận được sự quan tâm của nhiều người.

Ngoài những giá trị về mặt Y học, Thủy tùng cũng là một trong số những loại cây cảnh được trồng nhiều vì có dáng đẹp. Gỗ cây Thủy tùng cho giá trị kinh tế cao, được dùng để làm đồ gia dụng cao cấp hoặc đồ mỹ nghệ, đồ dùng văn phòng, bút chì, nhạc cụ, cán dao, diêm, hộp đựng thiết bị, phụ tùng máy, làm nhà, lát sàn, làm cầu thang. Rễ cây đem phơi khô, có thể chất nhẹ nên thường được dùng làm nút chai, nút phích.

5 Cây thủy tùng giá bao nhiêu?

Thủy tùng thuộc loài đặc biệt quý hiếm, một khúc gỗ nhỏ cũng có thể lên đến vài triệu đồng, giá thành Thủy tùng dao động khoảng từ 700.000 đến 1.000.000 đồng 1 kg.

6 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Thông nước, trang 901-902. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2025.
2. Tác giả Cindy Q Tang và cộng sự (Ngày đăng tháng 6 năm 2019). Forest characteristics and population structure of Glyptostrobus pensilis, a globally endangered relict species of southeastern China. PubMed. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2025.