Mua Đất (Osbeckia chinensis L.)

Mua đất thuộc dạng cây thảo, có kích thước nhỏ, cây sống nhiều năm, chiều cao mỗi cây khoảng từ 40 đến 60cm. Thân cây mọc thẳng đứng, chia thành 4 cạnh, vỏ thân có phủ một lớp lông thô dính. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Osbeckia chinensis L.

Tên gọi khác: Mua tép, Thiên hương lô, Mạy nát béo.

Họ thực vật: Melastomataceae (Mua).

1.1 Đặc điểm thực vật

Mua đất thuộc dạng cây thảo, có kích thước nhỏ, cây sống nhiều năm, chiều cao mỗi cây khoảng từ 40 đến 60cm.

Thân cây mọc thẳng đứng, chia thành 4 cạnh, vỏ thân có phủ một lớp lông thô dính, cành cây có cạnh, màu đỏ nhạt cũng phủ một lớp lông cứng ngắn.

Lá cây mọc đối, phiến lá có dạng hình bầu dục, chiều dài mỗi lá khoảng 3 đến 7cm, chiều rộng từ 0,5 đến 1,5cm, gốc lá tù, đầu lá nhộn, mép lá nguyên, hai mặt của lá có phủ một lớp lông thô, mặt dưới có 5 gân lá nổi rõ, cuống lá rất ngắn, chiều dài chỉ khoảng 1mm hoặc hơn.

Cụm hoa mọc thành đầu ở ngọn, lá bắc có dạng hình lá, hoa của cây Mua tép có dạng màu hồng hoặc màu tím hồng, đài 4 răng có dạng hình tam giác nhọn, mép có lông, tràng 4 cánh rời nhau, bao phấn có màu vàng, bầu có lông cứng.

Quả của cây Mua đất thuộc dạng quả nang, hơi hẹp lại ở phần đầu quả.

Hạt có dạng hình móng ngựa, mặt ngoài có u nhỏ.

Mùa hoa quả từ tháng 3 đến tháng 8.

Dưới đây là hình ảnh cây Mua đất (Mua tép):

1.2 Thu hái và chế biến

Bộ phận dùng: Toàn cây.

Xem thêm: Cây Mua (Mua Tím - Melastoma candidum D.Don) và công dụng chữa vàng da

1.3 Đặc điểm phân bố

Chi Osbeckia L. tại nước ta có 10 loài, các loài này phân bố rải rác ở nhiều tỉnh thành thuộc vùng núi và trung du. Mua đất cũng được tìm thấy nhiều ở các tỉnh Lai Châu, Lào Cai, hà Giang, Tây Ninh, Bình Dương, Đồng Nai, các tỉnh ở Tây Nguyên và một số đảo lớn dọc theo bờ biển. Mua đất còn được tìm thấy ở các nước nhiệt đới Nam Á và Đông Nam Á như Campuchia, Ấn Độ, Thái Lan, Lào và Nam Trung Quốc.

Mua đất có bản chất là loài ưa sáng, thường mọc lẫn với những loài cỏ khác ở ven đồi, nương rẫy hay các khu vực ruộng cao ở vùng núi và trung du đã bị bỏ hoang. Mua đất có khả năng sinh trưởng và phát triển trên nhiều loại đất khác nhau kể cả những khu vực đất đã bị rửa trôi, pH thấp. Mùa mưa ẩm là mùa mà cây sinh trưởng tốt nhất, hoa được thụ phấn nhờ côn trùng, cây nhân giống tự nhiên từ hạt.

2 Thành phần hóa học

Mua đất chứa thành phần gồm:

• Acid ursolic.
• Acud-2-furoic.
• Acid succinic.
• Daucosterol.
• Quercetin.

3 Cây Mua đất có tác dụng gì?

3.1 Tính vị, tác dụng

Mua đất có vị cay, mùi thơm, hơi ngọt, tính bình, quy vào kinh Đại tràng, Tỳ, Phế.

Mua đất có tác dụng thanh nhiệt, trừ ho hen, làm săn, giải độc, cầm máu, thu liễm.

3.2 Công dụng

Mua đất được dùng trong các trường hợp hen, viêm phế quản, lao phổi ra máu, ho gà, đau họng, viêm ruột, lỵ cấp tính, lỵ amip.

Ngoài ra, loại thảo dược này cũng được dùng để chữa hậu sản đau bụng, băng huyết, cảm mạo.

Liều dùng là 30-60g toàn cây Mua đất đem sắc lấy nước uống.

Nếu dùng để chữa viêm chân răng có mủ, bệnh nhân đau răng nhiều thì dùng toàn cây Mua đất cắt nhỏ, đem sắc lấy nước đặc, ngậm 3-4 lần mỗi ngày.

4 Chữa viêm phế quản, ho hen từ cây Mua đất

30g Mua đất.

125g thịt lợn nạc.

Các vị đem nấu nhừ, ăn thành nhiều bữa trong ngày.

Ngoài ra, có thể dùng rễ cây Mua đất rửa sạch rồi nhai nuốt nước dần trong trường hợp ho, đau họng, ho ra máu.

Dùng 30-40g lá cây Mua đất tươi, giã nát với muối, chắt lấy nước uống còn bã để đắp trong trường hợp bị đau họng.

5 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Huy Bích và cộng sự. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 2. Mua tép, trang 309-310. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2025.