Loa kèn vằn (Loa kèn da hổ - Lilium lancifolium)

1 Giới thiệu

Tên khoa học: Lilium lancifolium Thunb.

Tên gọi khác: Loa kèn da hổ.

Họ thực vật: Liliaceae (Loa kèn).

1.1 Đặc điểm thực vật

Loa kèn vằn là một loài cây thảo sống lâu năm, có phần thân ngầm là thân hành (giống củ) với kích thước cao từ 4 đến 7 cm, đường kính khoảng 5-8 cm. Thân hành gồm nhiều lớp vảy màu trắng, mềm và giòn, là nơi cây tích trữ dinh dưỡng.

Thân cây mọc trên mặt đất có dạng hình trụ, cao từ 1,2 đến 1,5 mét, có màu xanh lục điểm những vệt tím đậm và phủ lớp lông trắng mịn.

Lá cây mọc theo kiểu xoắn ốc quanh thân, không có cuống, hình dạng giống lưỡi giáo (dài từ 3-15 cm, rộng từ 0,5-1,5 cm), hai mặt lá trơn, mép có các chấm nhỏ, gân lá chạy dọc (5-7 gân), đầu lá nhọn, gốc lá hẹp dần. Tại nách lá thường thấy xuất hiện các chồi nhỏ hình cầu, có thể dùng để nhân giống.

Hoa mọc thành chùm từ 2 đến 5 bông ở đầu cành. Cuống hoa dài (6,5-9 cm), có màu tím và có lông trắng. Lá bắc (lá nhỏ ở gốc cuống hoa) cũng có hình ngọn giáo.

Bao hoa gồm 6 mảnh xếp thành hai vòng, có màu đỏ cam (gần giống màu quýt). Các mảnh ở vòng trong rộng hơn và phần chóp cong ra ngoài; mặt trong hoa thường có nhiều đốm tím đen.

Cây có 6 nhị hoa, mỗi nhị gắn ở đáy mảnh bao hoa. Bầu noãn nằm phía trên (bầu thượng), có 6 đường rãnh dọc. Vòi nhụy mảnh mai, đầu nhụy chia thành 3 thùy, có màu tím.

Quả dạng nang, hình trứng ngược, dài khoảng 3-4 cm, bên trong chứa nhiều hạt.

1.2 Thu hái và chế biến

Thân hành (Bulbus Lilii Lancifolii) là bộ phận được dùng phổ biến.

Hoa cũng có tác dụng và được sử dụng trong một số trường hợp.

1.3 Đặc điểm phân bố

Loa kèn vằn có nguồn gốc từ Trung Quốc và Nhật Bản. Ở Việt Nam, cây được du nhập và trồng phổ biến ở các tỉnh phía Nam như một loài hoa cảnh. Ngoài ra, cây còn được trồng hoặc mọc tại các quốc gia khác như Triều Tiên và Ấn Độ.

Thời vụ sinh trưởng: Cây ra hoa vào khoảng tháng 7-8, kết quả vào tháng 9-10. Có thể nhân giống bằng củ (thân hành) hoặc từ chồi nách ở lá.

=>> Xem thêm: Cây hoa Bách Hợp (Tỏi Trời, Tỏi Rừng - Lilium brownii F.E. Brown ex Mill. var. viridulum Baker) trị sốt

2 Thành phần hóa học

Nghiên cứu hóa học cho thấy chi Lilium chủ yếu chứa Saponin steroid, polysaccharides, alkaloid và flavonoid

3 Tác dụng của cây Loa kèn vằn

3.1 Giảm đau

Viêm khớp chủ yếu là một bệnh lão khoa gây đau khớp và làm giảm chất lượng cuộc sống. Một thử nghiệm lâm sàng được thực hiện để đánh giá hiệu quả của cây Loa kèn vằn (HY-LL) trong việc làm giảm đau khớp.

6 thành phần chống viêm bao gồm regaloside A đã được xác định trong cây Loa kèn vằn bằng cách sử dụng phân tích HPLC.

Tất cả những người tham gia được phân vào nhóm HY-LL hoặc nhóm giả dược và uống thuốc hai lần một ngày trong 12 tuần. Kết quả là, tổng điểm VAS về đau và K-WOMAC giảm đáng kể sau 12 tuần so với ban đầu trong nhóm HY-LL, với sự khác biệt có ý nghĩa thống kê giữa hai nhóm ( p = 0,043, 0,043). Điểm phụ K-WOMAC về đau và chức năng cho thấy sự cải thiện có ý nghĩa thống kê ở nhóm HY-LL so với nhóm giả dược ( p = 0,023, 0,047). Hơn nữa, chất lượng cuộc sống tổng thể của những người tham gia được cải thiện sau 12 tuần sử dụng HY-LL ( p = 0,024). Tuy nhiên, không có sự khác biệt đáng kể nào được quan sát thấy trong các dấu ấn sinh học trong máu.

Nghiên cứu này chứng minh tác dụng tích cực của việc sử dụng HY-LL trong 12 tuần đối với chứng đau khớp và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

3.2 Chống viêm khớp

Viêm xương khớp (OA) là một bệnh viêm mãn tính, đau đớn, thoái hóa của các khớp hoạt dịch. Sử dụng thường xuyên các loại thuốc chống viêm không steroid để giảm đau OA có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, chẳng hạn như kích ứng dạ dày, loét và các vấn đề về tim.

Các sản phẩm tự nhiên được sử dụng rộng rãi để giảm thiểu cơn đau liên quan đến OA và các phản ứng viêm. Loa kèn vằn thường được sử dụng để làm giảm một số bệnh thông qua tác dụng chống viêm. Nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác động của chiết xuất cây Loa kèn vằn trong việc làm giảm đau và viêm liên quan đến tổn thương sụn khớp.

Chiết xuất hydro-ethanol của củ L. lancifolium đã được sử dụng. Các động vật thí nghiệm (chó beagle trưởng thành) được chia thành bốn nhóm: nhóm giả dược, không được điều trị hoặc phẫu thuật; nhóm giả dược, được nhận một viên nang gelatin rỗng; nhóm glucosamine, được nhận glutamine (60 mg/kg); và nhóm L. lancifolium , được nhận một viên nang gelatin chứa chiết xuất L. lancifolium (60 mg/kg) trong 8 tuần. Một bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình chuyên gia đã gây ra OA ở những con chó 2 tuổi thông qua việc cắt bỏ dây chằng chéo trước và dây chằng bên ngoài. Các cytokine gây viêm, enzyme, điểm số khập khiễng, hình ảnh học và các thay đổi mô học đã được đánh giá.

Kết quả cho thấy, Loa kèn vằn có hiệu quả tốt trong việc giảm đau do viêm xương khớp.

4 Công dụng theo Y học cổ truyền

4.1 Tính vị, tác dụng

Vị: Ngọt, hơi đắng

Tính: Bình (không nóng, không lạnh)

Tác dụng chính: Giúp làm loãng đờm, lợi tiểu, điều hòa kinh nguyệt và an thần nhẹ.

Hoa còn có thể gây trung tiện (xì hơi) và có tác dụng làm tăng độ săn chắc của cơ mí mắt.

4.2 Công dụng

Tại Ấn Độ: Củ được dùng điều trị các bệnh liên quan đến tim như đau vùng tim và tức ngực. Hoa được sử dụng trong chữa chứng rối loạn thị lực.

Tại Trung Quốc: Thân hành được dùng để hỗ trợ điều trị các triệu chứng lao phổi do nhiệt (phế nhiệt).

5 Tài liệu tham khảo

1. Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Loa kèn vằn, trang 1322-1323. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2025.
2. Tác giả Soomin Jeon và cộng sự (Ngày đăng 9 tháng 9 năm 2024). The Effects of Lilium lancifolium Thunb. on the Alleviation of Joint Pain: A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Clinical Trial, PubMed. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2025.
3. Tác giả Jeong-Hwi Cho và cộng sự (Ngày đăng tháng 8 năm 2022). Long-term intake of Lilium lancifolium mitigated osteoarthritic effects by suppressing inflammatory cytokines in a dog model, PubMed. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2025.