Hoàng manh (Thục quỳ - Malvastrum coromandelianum)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) Eudicots (Thực vật hai lá mầm thật sự) Rosids (nhánh hoa Hồng) |
| Bộ(ordo) | Malvales (Bông) |
| Họ(familia) | Malvaceae (Bông) |
| Chi(genus) | Malvastrum |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Malvastrum coromandelianum (L.) Garcke. | |
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Malvastrum coromandelianum (L.) Garcke.
Tên gọi khác: Thục quỳ.
Họ thực vật: Malvaceae (Bông).
1.1 Đặc điểm thực vật
Hoàng manh là loài cây thảo sống lâu năm, thường cao từ 30 đến 60cm, có khi đạt gần 1m. Toàn thân cây phủ lông, nhiều nhánh. Lá cây có hình dạng từ trái Xoan đến trái xoan hẹp, dài khoảng 3-8cm và rộng 1,5-4cm. Gốc lá có góc nhẹ, đầu lá nhọn hoặc hơi tù, mép lá có răng cưa to. Cuống lá dài từ 1-3cm, kèm theo là lá kèm dạng dải, có thể dài đến 8mm.
Hoa thường mọc ở kẽ lá, có thể đơn độc hoặc tạo thành cụm nhỏ. Cuống hoa ngắn. Phần tiểu đài hình lá bắc hẹp, đài chính có hình chuông, dài tối đa 8mm, phủ lông mịn. Cánh hoa màu vàng nhạt, chiều dài khoảng 7-9mm. Quả có dạng dẹt, phủ đầy lông cứng. Khi chín, mỗi lá noãn trên quả có ba gai nhỏ - hai ở mặt lưng và một lớn hơn ở đỉnh.
1.2 Thu hái và chế biến
Toàn cây được sử dụng làm dược liệu, gọi là Herba Malvastri Coromandeliani. Cây được thu hái quanh năm, sau đó rửa sạch để dùng tươi hoặc phơi khô bảo quản lâu dài.
1.3 Đặc điểm phân bố
Hoàng manh thường sinh sống rải rác tại các khu vực hoang hóa, triền đồi và ven các con đường, có thể mọc ở độ cao trên 1200m. Loài cây này nở hoa quanh năm, tập trung nhiều vào khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 7.
Phân bố: Loài cây này xuất hiện phổ biến khắp lãnh thổ Việt Nam, ngoài ra còn được tìm thấy ở Trung Quốc và nhiều quốc gia nhiệt đới khác.
=>> Xem thêm: Cây Thục quỳ (Althaea rosea) - Vị thuốc chống sỏi thận, sỏi đường niệu hiệu quả
2 Thành phần hóa học
Sàng lọc hóa thực vật cho thấy sự hiện diện của ancaloit, tanin, protein axit amin và carbohydrate. Ước tính hàm lượng phenolic và Flavonoid cho thấy sự hiện diện của một lượng đáng kể các thành phần này, trong khi phân tích HPTLC cho thấy sự hiện diện của β-sitosterol trong chiết xuất ether dầu mỏ.
3 Tác dụng của cây Hoàng manh
Polysaccharides từ thực vật là nguồn chất chống oxy hóa đầy hứa hẹn, có thể ngăn ngừa hiệu quả tổn thương do stress oxy hóa và do đó ngăn ngừa bệnh tật.
Các nhà khoa học đã phát hiện polysaccharide từ cây Hoàng manh cho thấy khả năng khử ion Sắt đáng kể khi sử dụng xét nghiệm Kali ferricyanide. Hoàng manh là một loài cỏ dại ngoại lai được tìm thấy trên khắp Ấn Độ, loại thảo dược được biết là có nhiều hoạt tính dược lý và sinh học khác nhau.
Hoàng manh có đặc tính làm mềm, làm tan, làm tan máu và chống kiết lỵ, và được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống y học cổ truyền như một tác nhân chống viêm và giảm đau cũng như để điều trị loét, đau dạ dày, vàng da.
Hoa của cây Hoàng manh được sử dụng để điều trị ho cùng với các bệnh về ngực và phổi. Các bộ phận khác nhau của loài này được sử dụng trong nhiều công thức thảo dược khác nhau để điều trị bệnh gút, đau khớp do thấp khớp, viêm ống dẫn trứng ở gà mái đẻ, viêm tai giữa và khối u. Hoàng manh cũng được sử dụng trong các chế phẩm diệt cỏ và Rượu Thuốc.
Sàng lọc dược lý của chiết xuất nước của cây Hoàng manh cho thấy hoạt động chống đái tháo đường và chống tăng lipid máu đáng kể. Chiết xuất cũng ức chế tình trạng viêm do carrageenan gây ra và cơn đau do kích thích formalin. Chiết xuất nước thô từ các bộ phận trên không cho thấy hoạt động kháng khuẩn đối với các chủng Staphylococcus aureus kháng methicillin.
4 Công dụng theo Y học cổ truyền
4.1 Tính vị, tác dụng
Hoàng manh có vị ngọt dịu, tính mát. Theo y học cổ truyền, cây có công năng tiêu viêm, lợi tiểu, thông huyết, nhuận tràng và làm dịu các phản ứng viêm. Một số tài liệu còn ghi nhận công dụng thanh nhiệt, giải độc và hoạt huyết.
4.2 Công dụng
Cây thường được sử dụng trong các trường hợp sau:
- Viêm gan gây vàng da.
- Viêm đại tràng, bệnh lỵ.
- Đau nhức xương khớp, thấp khớp.
- Cảm lạnh, ho khan.
- Viêm tuyến tiền liệt.
- Nhiễm trùng hậu môn, đặc biệt trĩ nội.
Liều dùng phổ biến là từ 30-60g dưới dạng thuốc sắc. Ngoài ra, cây còn được dùng ngoài để điều trị các vết bầm tím, mụn nhọt hay vùng da viêm mủ. Lá tươi có thể giã nát và đắp trực tiếp lên vùng bị tổn thương.
Kinh nghiệm dân gian tại một số nước:
- Tại Ấn Độ, hoàng manh được xem là dược liệu có tính mát, giúp giảm sưng, trị ho, làm dịu các vùng viêm đau. Lá dùng để đắp lên vết thương nóng rát, trong khi hoa có thể dùng để chữa bệnh về phổi và giúp ra mồ hôi.
- Ở Nouvelle-Calédonie, cây được giã nát, lấy nước uống để xoa dịu cơn đau dạ dày.
5 Hoàng manh dùng để trị bệnh gì?
5.1 Chữa đau nhức do thấp khớp
Dùng 30g rễ hoàng manh, nấu cùng đuôi lợn thành cháo ăn.
5.2 Điều trị viêm tuyến tiền liệt
Sắc nước uống từ 60g rễ tươi hoàng manh.
5.3 Hỗ trợ điều trị trĩ nội bị viêm nhiễm
Hoàng manh 30g kết hợp Hồng Hoa 9g, nấu với ruột già lợn làm món cháo ăn.
5.4 Chữa bong gân, sưng đau
Lá tươi giã nhuyễn, đắp lên vùng bị thương.
5.5 Làm thuốc nhuận tràng
Sắc cây tươi lấy nước uống hoặc pha như trà.
6 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Hoàng manh, trang 1115. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả Shanti Devi và cộng sự (Ngày đăng tháng 8 năm 2019). Structural analysis and antioxidant activity of an arabinoxylan from Malvastrum coromandelianum L. (Garcke), PubMed. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả Dhirendra B Sanghai và cộng sự (Ngày đăng tháng 6 năm 2013). Pharmacognostic and phytochemical investigation of the leaves of Malvastrum coromandelianum (L.) Garcke, PubMed. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2025.
