Guột rạng (Ráng dừa - Blechnum orientale)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Pteridophyta (ngành Dương xỉ) Pteridopsida (lớp Dương xỉ túi bào tử mỏng) |
| Bộ(ordo) | Gleicheniales (Guột) |
| Họ(familia) | Gleicheniaceae (Guột) |
| Chi(genus) | Blechnum |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Blechnum orientale L. | |
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Blechnum orientale L.
Tên gọi khác: Ráng dừa.
Họ thực vật: Blechnaceae (Guột rạng).
1.1 Đặc điểm thực vật
Guột rạng là một loài dương xỉ thân cao, có thể đạt chiều cao từ 1 đến 2 mét. Thân rễ mọc thẳng đứng và được bao phủ bởi lớp vảy màu nâu hồng, mềm và dạng sợi. Lá có cuống dài từ 20 đến 40cm, mọc dựng đứng, phần gốc cuống có vảy. Phiến lá khá lớn, dài từ 0,5 đến 1,5m và rộng 20–40cm, hình thuôn dài, được chia lông chim một lần.
Lá chét phân bố dày đặc dọc theo trục lá, không có cuống, mỗi lá chét dài khoảng 10–25cm, rộng tầm 1cm, thon dần về đầu thành mũi nhọn, mép nguyên (không khía răng). Trục lá và phiến không có lông, gân lá đơn hoặc phân nhánh đôi.
Túi bào tử (ổ túi) sắp xếp dọc theo chiều dài của lá chét, tạo thành những vạch kéo dài, có áo bao phủ nhưng không chìm sâu vào phiến. Bào tử có hình dạng giống quả thận, màu vàng nhạt, bề mặt mang nhiều đường gờ nổi chạy dọc không đều.
1.2 Thu hái và chế biến
Các bộ phận được dùng gồm thân rễ và cả phần thân lá – được biết đến trong dược liệu với tên gọi Rhizoma et Herba Blechni.
1.3 Đặc điểm phân bố
Guột rạng sinh trưởng tốt ở độ cao lên đến khoảng 1500m. Đây là loài cây trung sinh, ưa sáng hoặc chịu bóng nhẹ. Cây thường mọc thành từng cụm lớn ở những nơi có ánh sáng dồi dào như vách đất, bãi đá gần rừng rậm thường xanh, bờ suối, các khu rừng thưa hay trảng cây bụi thuộc quần xã thứ sinh.
Phân bố địa lý: Tại Việt Nam, cây phân bố rộng rãi ở các vùng đồi núi thấp trải dài từ phía Bắc đến miền Trung và Tây Nguyên, gồm các tỉnh: Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Thái Nguyên, Hòa Bình, Nghệ An, Đà Nẵng, Lâm Đồng, Đồng Nai và Bà Rịa–Vũng Tàu.
Trên thế giới, cây còn hiện diện ở nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Lào, Campuchia, Malaysia, cũng như ở Úc và các đảo thuộc châu Đại Dương.
=>> Xem thêm: Cây Guột Cứng (Ràng Ràng, Cỏ Đế - Dicranopteris linearis) trị viêm niệu đạo
2 Tác dụng của cây Guột rạng
2.1 Chống oxy hóa, chống ung thư
Một nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá hoạt tính chống oxy hóa, chống ung thư và kháng khuẩn của năm phân đoạn dung môi thu được từ chiết xuất methanol của lá cây Guột rạng.
Năm phân đoạn dung môi thu được từ chiết xuất methanol của B. orientale thông qua phân vùng liên tiếp với ete dầu hỏa, cloroform, etyl axetat, butanol và nước. Tổng hàm lượng phenolic được đánh giá bằng phương pháp Folin-Ciocalteu. Hoạt tính chống oxy hóa được xác định bằng cách đo hoạt động dọn gốc DPPH. Hoạt tính gây độc tế bào được thử nghiệm trên bốn dòng tế bào ung thư và một tế bào lành tính bằng xét nghiệm MTT. Hoạt tính kháng khuẩn được đánh giá bằng xét nghiệm khuếch tán đĩa và pha loãng vi mô trong môi trường nuôi cấy. Các xét nghiệm sàng lọc hóa thực vật tiêu chuẩn đối với Saponin, tannin, terpenoid, Flavonoid và ancaloit cũng được tiến hành.
Các phân đoạn etyl axetat, butanol và nước có hoạt tính dọn gốc tự do mạnh (IC 50 8,6-13,0 μg/ml) và hoạt tính gây độc tế bào đối với tế bào ung thư ruột kết HT-29 của người (IC 50 27,5-42,8 μg/ml). Ba chiết xuất này cũng có hiệu quả chống lại tất cả các vi khuẩn Gram dương đã thử nghiệm: Bacillus cereus, Micrococcus luteus , Staphylococcus aureus nhạy cảm với methicillin (MSSA), Staphylococcus aureus kháng methicillin (MRSA) và Stapylococcus epidermidis (nồng độ ức chế tối thiểu MIC 15,6-250 μg/ml; nồng độ diệt khuẩn tối thiểu MBC 15,6-250 μg/ml). Phân tích hóa thực vật cho thấy sự hiện diện của flavonoid, terpenoid và tannin. Các phân đoạn etyl axetat và butanol cho thấy hàm lượng phenolic tổng số cao nhất (tương đương 675-804 mg axit gallic/g).
Nghiên cứu cho thấy, Guột rạng có tiềm năng được sử dụng làm chất chống oxy hóa, để điều trị ung thư ruột kết và điều trị nhiễm trùng MRSA cũng như các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn MSSA/Gram dương khác.
2.2 Chữa lành vết thương
Cây Guột rạng được sử dụng trong y học dân tộc để điều trị vết thương, nhọt, mụn nước hoặc áp xe và vết loét, đau dạ dày và các vấn đề về bàng quang. Một nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng chữa lành vết thương của cây Guột rạng. Kết quả cho thấy, chiết xuất nước của cây Guột rạng có tiềm năng lớn để điều trị vết thương ngoài da. Tác dụng hiệp đồng của cả hoạt động chống oxy hóa mạnh và kháng khuẩn trong chiết xuất được suy ra là đã đẩy nhanh quá trình phục hồi vết thương ở giai đoạn tăng sinh của quá trình chữa lành.
3 Công dụng theo Y học cổ truyền
3.1 Tính vị, tác dụng
Tính vị: Vị đắng, tính mát.
Tác dụng dược lý: Có khả năng thanh nhiệt, tiêu độc, cầm máu, sát khuẩn, hoạt huyết và giảm sưng tấy. Ngoài ra còn có công dụng rút mủ, kích thích tái tạo mô tại vùng tổn thương.
3.2 Công dụng
Tại Việt Nam và một số nước châu Á như Trung Quốc, Malaysia: Chồi non của lá thường được giã nhỏ để đắp lên vùng da bị mụn nhọt, sưng viêm nhằm hút mủ và giảm đau.
Có thể kết hợp với lá Vông vang để đắp vào chỗ rắn cắn giúp hút độc tố ra ngoài.
Y học cổ truyền Trung Quốc còn sử dụng thân rễ của cây để điều trị nhiều bệnh lý như:
Cảm cúm, sốt do viêm màng não, ban phát do thương hàn.
Các bệnh về giun sán như giun đũa, giun móc.
Chảy máu cam, ho ra máu, rong huyết, bỏng do nhiệt, viêm tuyến nước bọt.
4 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Guột rạng, trang 1053. Truy cập ngày 20 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả How Y Lai và cộng sự (Ngày đăng 30 tháng 4 năm 2010). Blechnum Orientale Linn - a fern with potential as antioxidant, anticancer and antibacterial agent, PubMed. Truy cập ngày 20 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả How Yee Lai và cộng sự (Ngày đăng 12 tháng 8 năm 2011). Potential dermal wound healing agent in Blechnum orientale Linn, PubMed. Truy cập ngày 20 tháng 5 năm 2025.
