Gai Kim (Chông - Barleria prionitis L.)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) Eudicots (Thực vật hai lá mầm thật sự) Asterids (nhánh hoa Cúc) |
| Bộ(ordo) | Lamiales (Hoa môi) |
| Họ(familia) | Acanthaceae (Ô rô) |
| Chi(genus) | Barleria |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Barleria prionitis L. | |
Gai kim thuộc dạng cây nhỡ mọc đứng, cây phân nhánh nhiều, chiều cao mỗi cây khoảng từ 1 đến 1,5 mét. Lá có cuống, phiến lá có hình trái Xoan, phần gốc thon hẹp dài. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Barleria prionitis L.
Tên gọi khác: Chông.
Họ thực vật: Acanthaceae (Ô rô).
1.1 Đặc điểm thực vật
Gai kim thuộc dạng cây nhỡ mọc đứng, cây phân nhánh nhiều, chiều cao mỗi cây khoảng từ 1 đến 1,5 mét.
Lá có cuống, phiến lá có hình trái xoan, phần gốc thon hẹp dài, đầu lá nhọn, sắc, có gai, chiều dài mỗi lá khoảng từ 2 đến 12cm, chiều rộng khoảng từ 1 đến 6cm, phiến lá nguyên, mặt trên có phủ một lớp lông rải rác, mặt dưới có phủ một lớp lông mềm thưa, gai ở nách lá, chia làm 4.
Hoa mọc ở nách lá, mọc đơn hay ít khi chụm ba, các hoa ở phía trên mọc gần sát nhau tạo thành bông ở ngọn.
Quả của cây Gai kim thuộc dạng quả nang, mỗi quả có 2 hạt.
1.2 Thu hái và chế biến
Bộ phận dùng: Lá, vỏ, rễ, đôi khi còn dùng toàn cây.
1.3 Đặc điểm phân bố
Gai kim được tìm thấy ở Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan, Châu Phi, Lào và Việt Nam. Tại nước ta, cây mọc tương đối phổ biến ở các tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Gai kim thường mọc ở những nơi đất ẩm có nhiều mùn. Cây cũng được trồng với mục đích làm cây cảnh.
2 Thành phần hóa học
Hoa có chứa chất đường mật.
Gai kim có chứa alcaloid và giàu Kali.
3 Tác dụng của cây Gai kim
3.1 Giảm tổn thương thận cấp tính do sử dụng Doxorubicin
Doxorubicin (DOX) là một loại thuốc hóa trị có khả năng gây độc thận ở những bệnh nhân đang điều trị ung thư bằng hóa trị. Do đó, các nhà khoa học đã nghiên cứu nhằm tìm ra một biện pháp giúp làm giảm nguy cơ hoặc làm giảm tác dụng không mong muốn do sử dụng Doxorubicin.
Một nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng của chiết xuất từ cây Gai kim đối với các trường hợp tổn thương thận cấp tính (AKI) do Doxorubicin gây ra.
Chiết xuất hexane (25 mg/kg/ngày), etyl axetat (80 mg/kg/ngày), n-butanol (70 mg/kg/ngày) và nước (120 mg/kg/ngày) của cây Gai kim được dùng cho chuột Wistar bị DOX gây ra (5 mg/kg (2500 μL/kg), ip) trong bốn tuần liên tiếp.
Cuối nghiên cứu, các nhà khoa học đã tiến hành đánh giá các dấu ấn sinh học của độc tính trên thận, stress oxy hóa, viêm và apoptosis. Kết quả cho thấy rằng, các chiết xuất của cây Gai kim đã thể hiện tác dụng cải thiện đáng kể tình trạng tổn thương thận cấp tính gây ra bởi Doxorubicin.
Nghiên cứu này đã mở ra triển vọng mới cho việc phát triển một loại thuốc sử dụng chiết xuất từ cây Gai kim để giảm thiểu tình trạng tổn thương thận cấp tính gây ra bởi Doxorubicin ở bệnh nhân ung thư.
3.2 Chống đái tháo đường
Chiết xuất cồn của lá và rễ cây B. prionitis đã được thử nghiệm về hoạt tính chống đái tháo đường.
Chuột bạch tạng được chia thành sáu nhóm, mỗi nhóm sáu con. Trong ba nhóm, bệnh tiểu đường được gây ra bằng cách sử dụng alloxan monohydrate (150 mg/kg bw, ip) và tất cả các con chuột đều được điều trị khác nhau bao gồm chất mang, chiết xuất cồn của lá và chiết xuất cồn rễ cây Gai kim (200 mg/kg) trong 14 ngày. Điều trị tương tự được thực hiện cho ba nhóm còn lại, bao gồm những con vật không bị đái tháo đường (bình thường). Nồng độ Glucose trong máu, hemoglobin glycosyl hóa, glycogen gan, Insulin huyết thanh và trọng lượng cơ thể được ước tính ở những con chuột bình thường và bị đái tháo đường do alloxan gây ra, trước và 2 tuần sau khi dùng thuốc.
Động vật được điều trị bằng chiết xuất cồn từ lá của B. prionitis Linn cho thấy mức glucose trong máu giảm đáng kể (P <0,01) và hemoglobin glycosyl hóa (P <0,01). Mức insulin huyết thanh tăng đáng kể (P <0,01) và mức glycogen gan (P <0,05), trong khi sự giảm trọng lượng cơ thể bị ngăn chặn bằng cách sử dụng chiết xuất lá cho động vật. Chiết xuất cồn từ rễ cho thấy hoạt động chống đái tháo đường vừa phải nhưng không đáng kể ở động vật thí nghiệm.
4 Công dụng theo Y học cổ truyền
4.1 Tính vị, tác dụng
Toàn cây và lá có vị chát, tính mát, dược liệu có tác dụng tán ứ tiêu thũng, tục cân tiếp cốt. Rễ cây có vị cay đắng, tính ấm, dược liệu có tác dụng tiêu thũng, giải độc, chỉ khái.
4.2 Công dụng
Lá cây Gai kim sau khi sắc đặc rồi ngậm có tác dụng chữa sâu răng, cành lá đem sắc lấy nước uống khi bị ho.
Nhân dân Ấn Độ sử dụng dịch lá để rửa đồng thời dùng để xoa lên da giúp ngăn ngừa tình trạng nứt nẻ chân đặc biệt là vào mùa mưa.
Dịch lá đắng và cay được dùng để điều trị tình trạng xuất tiết ở trẻ em kèm theo triệu chứng sốt rét.
Phần dịch tươi của vỏ cây được dùng để trị cho bệnh nhân gặp tình trạng phù toàn thân.
Vỏ khô còn được dùng để trị ho.
Rễ cây Gai kim đem nghiền thành bột dùng với mục đích giảm sưng và giảm mụn nhọt. Phần nước sắc từ các bộ phận của cây dùng để rửa toàn thân cho những bệnh nhân tích dịch gây phù.
Nhân dân Trung Quốc sử dụng rễ cây trong trường hợp đau răng, để trị ho, có thể dùng ngoài khi bị trĩ, lá và toàn cây Gai kim được dùng trong trường hợp bị đòn ngã tổn thương.
5 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1, trang 997-998. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2025.
- Tác giả Sachinthi S Amarasiri và cộng sự (Ngày đăng 31 tháng 5 năm 2023). Barleria prionitis L. extracts ameliorate doxorubicin-induced acute kidney injury via modulation of oxidative stress, inflammation, and apoptosis, PubMed. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2025.
- Tác giả Reema Dheer và cộng sự (Ngày đăng tháng 3 năm 2010). A study of the antidiabetic activity of Barleria prionitis Linn, PubMed. Truy cập ngày 27 tháng 2 năm 2025.
