Đuôi Công Hoa Đỏ (Xích Hoa Xà - Plumbago indica L.)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) Eudicots (Thực vật hai lá mầm thật sự) |
| Bộ(ordo) | Caryophyllales (Cẩm chướng) |
| Họ(familia) | Plumbaginaceae (Đuôi công) |
| Chi(genus) | Plumbago |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Plumbago indica L. | |
Đuôi công hoa đỏ thuộc dạng có thân hóa gỗ nhiều hay ít, phần thân hơi khía dọc, bề mặt nhẵn. Phiến lá có dạng hình bầu dục đến hình ngọn giáo, hầu như tù ở đầu, gốc lá ôm lấy thân. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Plumbago indica L.
Tên gọi khác: Xích hoa xà.
Họ thực vật: Plumbaginaceae (Đuôi công).
1.1 Đặc điểm thực vật
Đuôi công hoa đỏ thuộc dạng có thân hóa gỗ nhiều hay ít, phần thân hơi khía dọc, bề mặt nhẵn.
Phiến lá có dạng hình bầu dục đến hình ngọn giáo, hầu như tù ở đầu, gốc lá ôm lấy thân, chiều dài mỗi phiến lá khoảng 10cm, chiều rộng 4cm hoặc hơn.
Hoa xếp thành bông rất dài ở ngọn, hoa có màu đỏ, mọc đơn hoặc hơi phân nhánh ở phía trên, ống tràng mảnh, dài hơn đài khoảng 4 lần, 5 thùy mọc trải ra, nhị 5, bầu bé, vòi nhụy chia thành 5 nhánh ở ngọn.
Xem thêm: Cây Bạch hoa xà (Plumbago zeylanica L.)- Vị thuốc tán huyết, trị phong thấp
1.2 Thu hái và chế biến
Bộ phận dùng: Toàn cây.
1.3 Đặc điểm phân bố
Đuôi công hoa đỏ thường phân bố ở Campuchia, Lào, Việt Nam và một số nước Đông Nam Á khác.
Tại nước ta, cây được tìm thấy ở Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Hòa Bình, Thanh Hóa, Ninh Bình, Hà Nội, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh.
Đuôi công hoa đỏ thường mọc rải rác trên các khu vực đất đồi, các nương rẫy, độ cao phân bố lên đến 1000 mét.
2 Thành phần hóa học
Rễ cây Đuôi công hoa đỏ có chứa plumbagin là một loại oxymethyl naphthoquinone thể hiện tác dụng ức chế sự sinh trưởng của vi khuẩn.
3 Tác dụng của cây Đuôi công hoa đỏ
3.1 Tác dụng bảo vệ gan
Một nghiên cứu được thực hiện nhằm xác định thành phần hóa học và hoạt động bảo vệ gan của cây Đuôi công hoa đỏ (Plumbago indica L.) và cây Đuôi công (P. auriculata Lam.). Phân tích LC-MS/MS đối với chiết xuất hydroalcoholic của các bộ phận trên không của hai loài Plumbago đã xác định được tạm thời 30 và 25 hợp chất từ P. indica và P. auriculata. Các biến đổi sinh hóa và bệnh học mô liên quan đến xơ gan do thioacetamide (TAA) gây ra ở chuột đã được đánh giá in vivo, trong đó chuột được dùng hai chiết xuất ở ba mức liều khác nhau (100, 200 và 400 mg/kg po, hàng ngày) trong 15 ngày liên tiếp với cảm ứng độc tính với gan bằng TAA (200 mg/kg/ngày, ip) vào ngày thứ 14 và ngày thứ 15. Kết quả của nghiên cứu hiện tại cho thấy sự phục hồi đáng kể các dấu ấn sinh học về chức năng gan, cụ thể là alanine transaminase (ALT), aspartate transaminase (AST), gamma glutamyl transferase và tổng bilirubin. Các chất đồng nhất gan biểu hiện mức tăng các dấu ấn sinh học chống oxy hóa: Glutathione (GSH) và catalase (CAT) bị khử, kèm theo sự suy giảm malondialdehyde (MDA). Hơn nữa, các nhóm được xử lý biểu hiện sự ức chế đáng kể các cytokine gây viêm gan: yếu tố hoại tử khối u-α (TNF-α) và interlukin-6 (IL-6), và dấu ấn sinh học xơ hóa: thuốc giãn cơ trơn alpha. Kiểm tra mô bệnh học của gan cho thấy các tế bào gan bình thường. Đáng chú ý, chiết xuất từ cây Đuôi công hoa đỏ cho thấy hoạt động bảo vệ gan tốt hơn cây Đuôi công, đặc biệt là ở liều 200 mg/kg.
3.2 Tác dụng kháng khuẩn
Các đặc tính kháng khuẩn của vỏ rễ cây Đuôi công hoa đỏ đối với các chủng vi khuẩn và một chủng nấm đã được nghiên cứu bằng cách sử dụng các xét nghiệm khuếch tán đĩa và nồng độ ức chế tối thiểu. Kết quả của nghiên cứu đã chỉ ra rằng Đuôi công hoa đỏ thể hiện hoạt động kháng khuẩn đáng kể, chủ yếu là do sự hiện diện của plumbagin.
4 Công dụng theo Y học cổ truyền
4.1 Tính vị, tác dụng
Đuôi công hoa đỏ có vị cay, tính ấm, có ít độc, cây có tác dụng khư phong sát trùng, tán ứ tiêu thũng, thông điều kinh nguyệt, phá huyết chỉ thống.
4.2 Công dụng
Đuôi công hoa đỏ được dùng làm thuốc tương tự như Đuôi công hoa trắng, thường dùng trong các trường hợp bao gồm tê thấp, làm thuốc chữa ho, chướng bụng, chữa hắc lào, khó tiêu, tê thấp.
Nhân dân của tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) sử dụng toàn cây Đuôi công hoa đỏ để trị phong thấp đau xương, đòn ngã trẹo vị, ung sang thũng độc, bế kinh, ngưu bì tiêu, vết thương lở loét, đau bụng trong chu kỳ kinh nguyệt.
Nhân dân Ấn Độ thường dùng rễ cây Đuôi công hoa đỏ đem giã nát và trộn lẫn với dầu mềm dùng trong trường hợp đau bại liệt, thấp khớp. Ngoài ra, hỗn hợp này cũng được dùng để uống khi bị các bệnh này. Rễ cây được xem là có hiệu quả cao trong điều trị bệnh phong cùi, ung thư, giang mai kỳ 2 và một số bệnh lý khác.
Nhân dân Thái Lan dùng rễ cây để trị bệnh trĩ.
5 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Đuôi công hoa đỏ, trang 980. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2025.
- Tác giả Nabil Mohamed Selim và cộng sự (Ngày đăng tháng 6 năm 202). Phytochemical profiling and anti-fibrotic activities of Plumbago indica L. and Plumbago auriculata Lam. in thioacetamide-induced liver fibrosis in rats, PubMed. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2025.
- Tác giả D M I H Dissanayake và cộng sự (Ngày đăng năm 2022). Antimicrobial activity of Plumbago indica and ligand screening of plumbagin against methicillin-resistant Staphylococcus aureus, Pubmed. Truy cập ngày 21 tháng 2 năm 2025.
