Dũ sang (Guaiacum officinale L.)
0 sản phẩm
Dược sĩ Thùy Dung Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) Angiospermae (Thực vật có hoa) Eudicots (Thực vật hai lá mầm thật sự) Rosids (nhánh hoa Hồng) |
| Bộ(ordo) | Zygophyllales (Tật lê) |
| Họ(familia) | Zygophyllaceae (Gai chống) |
| Chi(genus) | Guaiacum |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Guaiacum officinale L. | |
1 Giới thiệu
Tên khoa học: Guaiacum officinale L.
Tên gọi khác: Gaiac.
Họ thực vật: Zygophyllaceae (Gai chống).
1.1 Đặc điểm thực vật
Dũ sang là loài cây gỗ thường xanh quanh năm, chiều cao trung bình từ 3 đến 5 mét. Vỏ thân có màu nâu và phủ lông mịn. Lá mọc đối và có dạng lá kép chân vịt, mỗi lá gồm 4 đến 6 lá chét hình bầu dục ngược, đầu rất tù, không có cuống riêng và hoàn toàn không có lông; lá kèm ngắn.
Hoa mọc thành xim ở kẽ lá, kích thước nhỏ. Mỗi hoa có 5 lá đài bằng nhau và 5 cánh hoa màu lam. Cấu trúc hoa gồm 10 nhị rời nhau, bầu nhụy có cuống ngắn, chia thành 2 đến 3 ngăn. Quả thuộc loại quả nang, hình gần tròn, có hai gờ nổi giống cánh, không có lông, khi chín có màu vàng.
1.2 Thu hái và chế biến
Các bộ phận được sử dụng chủ yếu là gỗ và nhựa (Lignum et Resina Guaiaci).
1.3 Đặc điểm phân bố
Cây có nguồn gốc tự nhiên từ vùng Trung Mỹ, đặc biệt là các đảo thuộc biển Caribê và vùng ven biển phía Bắc của Bắc Mỹ. Dũ sang thích hợp với điều kiện khí hậu khô hạn. Tại Việt Nam, loài cây này không phổ biến trong tự nhiên mà chủ yếu được trồng và bảo tồn tại Thảo Cầm Viên, Thành phố Hồ Chí Minh.
2 Thành phần hóa học
Nhựa cây chiếm từ 20% đến 25% thành phần khô, bao gồm nhiều hợp chất hoạt tính sinh học như acid guaiaconic alpha và beta (chiếm khoảng 20%), acid guaiaretic (10%), acid guaiacic, nhựa β-guaiacic, sắc tố màu vàng, vanilin, saponin, acid guaiacosaponic và guaiaguttin. Ngoài ra, vỏ thân cây cũng chứa một loại nhựa khác tương tự nhựa từ gỗ, có vị cay, có tính kích thích và cũng được sử dụng làm thuốc.
Guaiacin A và B, hai Saponin mới, đã được phân lập từ lá của cây Dũ sang và được mô tả trên cơ sở phổ khối (13)C-NMR và FAD là este 3- O-(beta- D-glucopyranosyl (1-->3)-alpha- L-arabinopyranosyl]-30-nor-olean-12,20(29)-dien-28- O-beta- D-glucopyranosyl (1) và axit 3- O-[ D-glucopyranosyl-(1-->3)-alpha- L-arabinopyranosyl] oleanolic-28- O-beta- D-glucopyranosyl (2).
3 Tác dụng của cây Dũ sang
3.1 Điều trị mụn trứng cá
Mụn trứng cá thông thường, một tình trạng da liễu mãn tính phổ biến trên toàn thế giới, có liên quan đến phản ứng viêm và Cutibacterium acnes. Những người bị mụn trứng cá thông thường và có làn da nhạy cảm có ít phương pháp điều trị phù hợp do kích ứng da và tác dụng phụ do các loại thuốc hydroxy acid hiện tại gây ra.
Một nghiên cứu được thực hiện nhằm đánh giá tác dụng hiệp đồng của chiết xuất Dũ sang (Guaiacum officinale) và Sim (Rhodomyrtus Tomentosa) trong điều trị mụn trứng cá thông thường trên da nhạy cảm bằng cách ức chế viêm.
Các thành phần hóa thực vật và hoạt tính chống oxy hóa của chiết xuất GO và RT đã được xác định trong ống nghiệm. Các tác dụng chống viêm đã được nghiên cứu trong các tế bào HaCaT do peptidoglycan (PGN) gây ra. Hơn nữa, một thử nghiệm lâm sàng kéo dài 28 ngày đã được tiến hành với 30 đối tượng có cả da nhạy cảm và mụn trứng cá để đánh giá hiệu quả và sự hài lòng của các đối tượng.
Kết quả cho thấy rằng, chiết xuất GO và RT trong việc ức chế viêm, cải thiện mụn trứng cá thông thường và giảm mẩn đỏ. Nghiên cứu cung cấp phương pháp điều trị mụn trứng cá thông thường hiệu quả và không gây kích ứng ở những người có làn da nhạy cảm.
3.2 Bảo vệ gan
Các nhà khoa học đã thực hiện một nghiên cứu nhằm đánh giá tác dụng chống đái tháo đường và bảo vệ gan của cây Dũ sang ở chuột bạch đực bị gây ra bởi streptozotocin. Chiết xuất vỏ cây methanol của cây Dũ sang được dùng với liều 500 mg/kg và Glibenclamide được sử dụng như một loại thuốc chuẩn với liều 0,5 mg/kg trong 28 ngày.
Kết quả cho thấy rằng, chiết xuất từ cây Dũ sang có tác dụng bảo vệ gan ở chuột bạch tạng đực được gây cảm ứng thực nghiệm.
4 Công dụng theo Y học cổ truyền
4.1 Tính vị, tác dụng
Lõi gỗ có mùi thơm dễ chịu, và nhựa màu nâu trong được ghi nhận có tác dụng kích thích nhẹ tại chỗ, hỗ trợ tiêu hóa, kháng viêm và làm ra mồ hôi. Lá cây cũng có tác dụng tương tự trong việc thúc đẩy tiết mồ hôi.
4.2 Công dụng
Tại châu Âu, lõi gỗ thường được sắc lấy nước uống nóng để hỗ trợ điều trị các tình trạng viêm họng, sốt và chứng đau nhức. Nhựa Gaiac còn có khả năng phản ứng với các chất oxy hóa, chuyển màu thành lam, vì vậy được ứng dụng trong xét nghiệm y học như phát hiện máu ẩn trong phân hoặc các hợp chất chứa nhóm oxy hóa. Trong công nghiệp thực phẩm, nhựa cây còn được dùng làm chất chống oxy hóa, giúp bảo quản dầu ăn và các loại chất béo, cũng như giữ màu cho thực phẩm đóng hộp.
Tại Ấn Độ, nhựa cây được sử dụng trong điều trị các bệnh viêm khớp mãn tính, thống phong (gout) và làm thuốc nhuận tràng nhẹ. Nhựa cũng được điều chế thành viên ngậm để chữa viêm amidan, viêm họng kèm theo triệu chứng thấp khớp.
Ngoài ra, cồn thuốc từ nhựa hoặc vỏ cây được dùng để điều chế các dạng thuốc uống hoặc bôi ngoài nhằm hỗ trợ điều trị các bệnh lý viêm nhiễm và rối loạn chuyển hóa liên quan đến oxy hóa.
5 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Võ Văn Chi. Từ điển cây thuốc Việt Nam tập 1. Dũ sang, trang 811-812. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả Jianhua Zhang và cộng sự (Ngày đăng tháng 10 năm 2024). The synergistic effects of Guaiacum officinale and Rhodomyrtus tomentosa extracts in the treatment of acne vulgaris on sensitive skin, PubMed. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2025.
- Tác giả Sadaf Ibrahim và cộng sự (Ngày đăng tháng 9 năm 2019). Hepatoprotective and antidiabetic effect of Guaiacum officinale in diabetes induced male albino wistar rats, PubMed. Truy cập ngày 18 tháng 5 năm 2025.
