Cỏ mật (Eriochloa procera (Retz.) C.E.Hubb.)

Cỏ mật là loại cây thảo sống lâu năm, nổi bật với bộ rễ dạng sợi mọc dày đặc, tạo thành hệ thống rễ vững chắc. Cỏ mật được sử dụng trong các bài thuốc dân gian để điều trị cảm sốt, cúm và sốt xuất huyết. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

Tên tiếng Việt: Cỏ mật

Tên khoa học: Eriochloa procera (Retz.) C.E.Hubb.

Tên đồng nghĩa: Eriochloa ramosa (Retz.) Kuntze

Họ: Poaceae (Lúa)

1 Cây cỏ mật như thế nào?

Cỏ mật là loại cây thảo sống lâu năm, nổi bật với bộ rễ dạng sợi mọc dày đặc, tạo thành hệ thống rễ vững chắc. Thân rễ của cây ngắn, thường bò lan trên mặt đất. Thân mọc thẳng đứng, tạo thành từng cụm bụi rậm rạp. Thân cây nhẵn, có lông nhỏ tại các đốt, chiều cao dao động từ 30 cm đến 1,5 m. Lá cây mọc so le, có hình dạng như dải băng, mép lá hơi ráp, đầu lá nhọn. Bẹ lá mở rộng, còn lưỡi bẹ lại ngắn và được bao phủ bởi lớp lông mềm mịn.

Cụm hoa mọc thành bông, có thể là dạng đơn lẻ hoặc phân nhánh. Mỗi cụm hoa dài từ 5 đến 13 cm, với cuống hoa mảnh và nhẵn. Các bông hoa nhỏ mọc thưa, xếp so le, thường hơi vươn thẳng. Hoa có hình bầu dục nhọn, được phủ lớp lông cứng ở đỉnh. Những bông hoa này không có lớp mày ngoài, mày trong lại mềm, đầu nhọn và viền hơi cong vào trong, được phủ thêm lông mềm mại.

Cuống bông nhỏ có lông mịn, với hoa ở phần dưới thường không sinh sản. Hoa phía trên là hoa lưỡng tính, có hình dẹt, bề mặt xám bóng. Hoa gồm ba nhị với chỉ nhị mảnh như sợi chỉ. Bầu hoa nhẵn, thuôn dài và dẹt, mang hai vòi nhụy. Núm nhụy có màu nâu nhạt, tạo nên vẻ đặc trưng của loài cây này. Quả nằm trong mày hoa, có hình dạng nhọn ở gốc, đầu tròn, bề mặt nhẵn, với phần vòi còn sót lại.

Hình ảnh cây Cỏ mật

2 Phân bố và sinh thái

2.1 Phân bố

Cỏ mật thuộc chi Eriochloa Kunth, bao gồm nhiều loài cỏ sinh trưởng theo mùa hoặc lâu năm. Các loài này chủ yếu phân bố tại khu vực nhiệt đới. Tại Việt Nam, cỏ mật xuất hiện rải rác ở đồng bằng, trung du và một số vùng núi thấp.

2.2 Sinh thái

Cây phát triển tốt trong điều kiện đất ẩm, thường mọc xen lẫn với các loại cỏ khác tại bãi sông, ruộng hoa màu, ven đường hoặc nương rẫy. Hạt giống của cỏ nảy mầm vào cuối mùa xuân, từ tháng 3 đến tháng 5. Sau khi ra hoa và kết quả, cây dần khô héo.

Môi trường sống ảnh hưởng nhiều đến chiều cao và tốc độ sinh trưởng của cỏ mật. Ở những khu đất trống, cây thường thấp, với các nhánh gốc lan ngang. Ngược lại, nếu mọc xen kẽ trong các cánh đồng lúa, ngô hoặc đậu, cây thường cao hơn, đôi khi vượt mức 1 m, do phải cạnh tranh ánh sáng.

Cỏ mật là nguồn thức ăn tự nhiên cho gia súc như trâu, bò. Tuy nhiên, loài cây này cũng có thể gây hại cho các loại cây trồng khác.

3 Bộ phận sử dụng

Bộ rễ của cỏ mật được thu hoạch quanh năm, sử dụng trực tiếp ở dạng tươi hoặc sau khi phơi khô.

4 Tác dụng của cây Cỏ mật

Nghiên cứu trên động vật thí nghiệm đã chỉ ra rằng chiết xuất từ cỏ mật có khả năng hạ sốt. Cụ thể, thử nghiệm trên thỏ được gây sốt bằng cách tiêm men bia cho thấy rằng sử dụng cao cỏ mật có thể làm giảm nhiệt độ cơ thể một cách hiệu quả. Mặc dù tác dụng không mạnh bằng thuốc hạ sốt thông thường như analgin, nhưng hiệu quả của cỏ mật kéo dài hơn, với tác dụng vẫn còn sau 5 giờ.

5 Công dụng trong dân gian của cây Cỏ mật

Theo kinh nghiệm truyền miệng tại một số vùng ở Việt Nam như Sơn Tây và Nam Định, cỏ mật được sử dụng trong các bài thuốc dân gian để điều trị cảm sốt, cúm và sốt xuất huyết.

6 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Huy Bích. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 1. Cỏ mật, trang 492-493. Truy cập ngày 26 tháng 02 năm 2025.