Cau rừng (cau dại, cau núi, sơn binh lang - Pinanga baviensis Becc.)

Cây cau rừng là loài thực vật nhỏ, thường mọc thành bụi thưa, với chiều cao từ 2 đến 6m. Đây là loài thực vật đặc hữu của Việt Nam. Hạt và vỏ quả được sử dụng trong y học dân gian. Bài viết dưới đây, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) sẽ cung cấp cho bạn đọc những thông tin chi tiết.

Tên khoa học: Pinanga baviensis Becc.

Tên Tiếng Việt: Cau rừng, Cau dại, Cau núi, Sơn binh lang.

Họ: Arecaceae (Cau)

1 Đặc điểm thực vật

Cây cau rừng là loài thực vật nhỏ, thường mọc thành bụi thưa, với chiều cao từ 2 đến 6m. Thân cây thon gọn, màu xanh lục nhạt, mang nhiều vết sẹo của các cuống lá rụng và đốm nâu tím đặc trưng. Lá của cây là lá kép lông chim, dài khoảng 0,8 - 1m, tập trung chủ yếu ở phần ngọn thân. Các lá chét mọc so le, hình thuôn dài, đầu nhọn, trong đó hai lá chét ở đầu thường nối liền nhau, tạo hình giống đuôi chim én.

Cụm hoa của cây mọc thõng xuống ở những đốt gần ngọn thân, gồm hoa đơn tính màu vàng nhạt. Hoa đực có hình dẹt, đài ngắn dạng chén, tràng hoa thon dài; có 6 nhị nhưng không có chỉ nhị, với trung đới mở rộng. Hoa cái mang bầu hình bầu dục dài. Quả có hình trứng thuôn, khi chín chuyển sang màu đỏ, còn bao hoa tồn tại trên quả.

Mùa hoa quả: Từ tháng 8 đến tháng 11.

Hình ảnh cây Cau rừng

Loài liên quan: Cây Cau rừng - Areca laosensis Becc., cũng có đặc điểm tương tự. Loài này có thân cao từ 2 đến 6m, lá chét không đều với mép hơi răng cưa, cụm hoa dẹt, quả hình thuôn và khi chín cũng có màu đỏ. Loài này thường mọc hoang tại các khu rừng thứ sinh ẩm ở miền Trung.

2 Phân bố và sinh thái

2.1 Phân bố

Chi Pinanga Blume gồm các cây thân trụ nhỏ hơn chi Areca L., phân bố chủ yếu tại vùng Ấn Độ - Malaysia và nhiều quốc gia nhiệt đới châu Á, bao gồm cả Việt Nam. Tại Việt Nam, chi này có 7 loài, tất cả đều mọc hoang dã ở khu vực núi.

Cau rừng là loài thực vật đặc hữu của Việt Nam, phân bố rải rác tại các tỉnh miền núi như Ba Vì, Hà Tây, Hòa Bình, Thanh Hóa, Nghệ An và Hà Tĩnh. 

2.2 Sinh thái

Loài cây này ưa môi trường ẩm, bóng râm, thường mọc dưới tán các khu rừng kín thường xanh ở độ cao từ 400 - 1000m. Đôi khi, chúng cũng được tìm thấy ở các khu rừng lá rộng trên núi đá vôi. Trong tự nhiên, cây trưởng thành thường cao hơn 1m và có hoa quả với mỗi buồng mang từ 20 đến 40 quả.

3 Bộ phận sử dụng

Hạt và vỏ quả được sử dụng trong y học.

4 Tính vị và công năng 

Hạt cau rừng: Có vị chát, tính ấm, giúp tiêu tích, sát trùng và trừ giun sán.

Vỏ quả: Vị cay, tính ấm, có tác dụng thông tiểu, hành thủy và hạ khí.

5 Công dụng của cau rừng

5.1 Hạt

Thường dùng để tẩy giun sán cho cả người và động vật, tương tự hạt cau nhà. Tuy nhiên, hạt cau rừng có độc tính cao hơn nên liều dùng cần thấp hơn. Hiện nay ít được sử dụng do nguy cơ gây tác dụng phụ.

5.2 Vỏ quả 

Dùng để tiêu phù thũng, lợi tiểu, giảm đầy trướng. Liều lượng phổ biến là 10 - 12g/ngày, sắc uống. Tại Trung Quốc và Nhật Bản, vỏ quả cũng được dùng để trị đầy hơi, tích trệ ở dạ dày và phù thũng.

6 Tài liệu tham khảo

Tác giả Đỗ Huy Bích. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam tập 1. Cau rừng, trang 354-355. Truy cập ngày 08 tháng 02 năm 2025.