Mezoneuron cucullatum
0 sản phẩm
Dược sĩ Nguyễn Thảo Dược sĩ lâm sàng
Ước tính: 1 phút đọc, Ngày đăng:
Cập nhật:
Nếu phát hiện nội dung không chính xác, vui lòng phản hồi thông tin cho chúng tôi tại đây
| Phân loại khoa học | |
|---|---|
| Giới(regnum) | Plantae (Thực vật) |
| Bộ(ordo) | Angiospermae (Thực vật có hoa) |
| Họ(familia) | Fabaceae (Đậu) |
| Phân họ(subfamilia) | Caesalpinioideae (Vang) |
| Tông(tribus) | Caesalpinieae |
| Chi(genus) | Mezoneuron |
| Danh pháp hai phần (Tên khoa học) | |
Caesalpinia cucullata Roxb. | |
| Danh pháp đồng nghĩa | |
Caesalpinia cucullata | |
1 Đặc điểm thực vật
Caesalpinia cucullata là cây dây leo hoặc liana lớn có gai, thuộc họ Đậu. Hiện nay Caesalpinia cucullata được biết đến với tên Mezoneuron cucullatum; chuyển chi dựa trên dữ liệu hình thái của quả và phân tích gen.
Cây Mezoneuron cucullatum là một dạng dây leo lớn hoặc liana có gai, thường bắt gặp ở rừng thứ sinh hoặc các khu vực nhiệt đới ẩm. Thân cây khi già phát triển các nốt bần dẹt đặc trưng, trên mỗi nốt thường mọc các gai cong ngược như móc câu, giúp cây bám và leo lên các vật thể xung quanh.
Lá cây là loại lá kép hai lần, tức là mỗi lá được chia thành nhiều lá chét cấp một, và mỗi lá chét cấp một lại chia tiếp thành các lá chét nhỏ hơn. Trục lá chính có thể dài từ 15-30 cm, mang theo 2-5 đôi lá chét cấp một, mỗi đôi thường có 3-6 cặp lá chét nhỏ. Tổng thể tán lá tạo thành một dạng tán lông chim mảnh mai nhưng rất đều đặn.
Cụm hoa mọc thành chùm ở ngọn cành hoặc nách lá, có chiều dài khoảng 20-40 cm, tạo thành chùm buông rủ đẹp mắt. Hoa có màu vàng tươi, tỏa mùi thơm nhẹ và rất hấp dẫn côn trùng. Đặc biệt, nhị hoa dài nổi bật với bao phấn màu đỏ sậm, tạo điểm nhấn về màu sắc khi nhìn gần.
Quả thuộc loại quả đậu dẹt, chiều dài thay đổi tùy cá thể. Một trong những đặc điểm phân biệt rõ ràng của cây là mép trên của quả có một dải cánh hẹp chạy dọc theo đường khâu, là đặc điểm nhận dạng tiêu biểu của chi Mezoneuron trong họ Đậu (Fabaceae).
2 Phân bố
Mezoneuron cucullatum phân bố tự nhiên từ Nam và Đông Ấn Độ đến Vân Nam (Trung Quốc) và Malesia; có tại cả Việt Nam.
3 Thành phần hóa học
Các nghiên cứu cho thấy Mezoneuron cucullatum chứa nhiều nhóm hợp chất khác nhau, chủ yếu tập trung ở lá, thân và hạt:
Lá và cành chứa các stilben và flavonoid, trong đó đã phân lập được:
- Piceatannol, trans-resveratrol, scirpusin A (thuộc nhóm stilben, có hoạt tính chống oxy hoá).
- Apigenin (thuộc nhóm flavonoid).
Ngoài ra, từ cành và lá còn tách được một stilben dimer mới gọi là caesalstilbene A. Các hợp chất này được đánh giá là có tiềm năng chống oxy hóa mạnh trong điều kiện in vitro.
Thân cây được ghi nhận chứa nhiều glycosid polyphenolic. Năm 2022, các nhà nghiên cứu đã phân lập được 15 hợp chất, trong đó có 13 hợp chất mới. Một số glycosid này có khả năng ức chế enzyme sortase A của Staphylococcus aureus ở mức độ từ yếu đến trung bình.
Hạt chứa các diterpen nhóm cassane. Một số cấu trúc diterpen mới đã được phát hiện từ phần nhân hạt, góp phần làm phong phú thêm nhóm hợp chất đặc trưng của họ Đậu.
4 Tác dụng dược lý của Mezoneuron cucullatum
Các nghiên cứu hóa thực vật và thử nghiệm trong ống nghiệm cho thấy chiết xuất từ Mezoneuron cucullatum có một số hoạt tính sinh học đáng chú ý:
4.1 Chống oxy hóa
Nhờ các hợp chất stilben (piceatannol, trans-resveratrol, scirpusin A, caesalstilbene A) và Flavonoid (apigenin). Những chất này có khả năng trung hòa gốc tự do và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương oxy hóa.
4.2 Kháng khuẩn tiềm năng
Một số glycosid polyphenolic phân lập từ thân cây có tác dụng ức chế enzyme sortase A của Staphylococcus aureus. Đây là cơ chế gián tiếp làm giảm khả năng gây bệnh của vi khuẩn.
4.3 Tác dụng khác
Từ hạt đã phân lập được nhiều diterpen cassane, nhóm hợp chất thường có vai trò kháng viêm và điều hòa miễn dịch ở các loài họ Đậu khác.
5 Công dụng của Mezoneuron cucullatum
Trong y học cổ truyền Việt Nam và Đông Nam Á, Mezoneuron cucullatum chưa được ghi nhận công dụng cụ thể như các dược liệu phổ biến khác như actiso, Huyết Giác, Tô Mộc,.... Một số vùng ở Ấn Độ và Lào có ghi nhận sử dụng Mezoneuron cucullatum trong bài thuốc phối hợp nhiều vị nhằm hỗ trợ xương khớp và sức khỏe tổng thể.
Hiện tại, Mezoneuron cucullatum chủ yếu được quan tâm ở mức nghiên cứu khoa học, với tiềm năng:
- Bổ sung nguồn hợp chất polyphenol chống oxy hóa.
- Khả năng hỗ trợ phát triển dược liệu kháng khuẩn mới dựa trên cơ chế ức chế sortase A.
6 Tài liệu tham khảo
- Tác giả Edeline Gagnon và các cộng sự (Ngày đăng 12 tháng 10 năm 2016). A new generic system for the pantropical Caesalpinia group (Leguminosae), pmc.ncbi. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2025.
- Tác giả S K Lee và các cộng sự (Ngày đăng 1 tháng 4 năm 1998). Evaluation of the antioxidant potential of natural products. pubmed. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2025.
- Tác giả Wenhua Jing và các cộng sự (Ngày đăng 1 tháng 12 năm 2022). New polyphenolic glycosides from the stems of Caesalpinia cucullata and their inhibitory effect on methicillin-resistant Staphylococcus aureus with different ways, pubmed. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2025.
- Tác giả X Liang và các cộng sự (Ngày đăng 7 tháng 4 năm 2019). Chemical Compounds from the Twigs and Leaves of Caesalpinia cucullata Roxb, acgpubs.org. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2025.
