Cá Nhám

Sa ngư là tên gọi của Cá Nhám khi được dùng làm thuốc gồm các bộ phận như thịt, vây và gan. Thịt cá có tác dụng bồi bổ cho cơ thể, tăng lực, trục ứ, gan cá làm sáng mắt, bổ can tạng... Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin về Cá Nhám.

1 Cá Nhám biển: Cá nhám có phải là cá mập không?

Cá Nhám thuộc là cá sụn cỡ lớn và vừa có môi trường sống là nước mặn tại các đại dương. 

Một số loài cá nhám được dùng làm thuốc như:

• Cá nhám góc tên khoa học là Squalus brevirostris Tanaka thuộc họ Squalidae,

• Cá nhám vằn hay cá nhám hổ - Heterodontus zebra Gray thuộc họ Heterodontidae,

• Cá nhám khổng lồ, cá mập voi, cá nhám voi - Cetorhinus maximus Gunther thuộc họ Cetorhinidae.

Tuy một số loài cá nhám có tên như cá mập voi hay cá mập sữa, cá mập con... nhưng cá nhám không phải là cá mập, cả cá nhám và cá mập đều thuộc chi cá sụn và chúng là họ hàng của nhau.

2 Mô tả Cá Nhám

Cá nhám phần thân to ở giữa, thuôn dần về phía đuôi. Đầu cá nhám dẹt, mõm nhọn, miệng rộng hình cung. Lưng hơi nhô cao, màu xám nhạt, vây giữa lưng to, vây sau nhỏ. Bụng dẹt màu trắng có vây trước to. Vây đuôi có hai thùy, thuỳ trên dài hơn thuỳdưới. 

Cá nhám có kích thước đa dạng từ vài chục centimet đến hàng chục mét và trọng lượng từ vài kilogam lên đến hàng chục tấn. 

2.1 Phân bố, sinh thái 

Cá nhám là cá nước mặn, phân bố ở khắp các biển và đại dương.

Ở Việt Nam, cá có nhiều ở vùng đảo Bạch Long Vĩ, Hòn Mé. 

Chúng thường sống ở tầng sâu gần đáy, đôi khi lên tầng mặt.

Thức ăn của cá nhám là các loài cá nhỏ, động vật thân mềm, trôi nổi.

Cá nhám sinh sản bằng đẻ trứng hoặc đẻ con. Mùa sinh sản vào tháng 5-8. 

Nhiều loài cá nhám có giá trị kinh tế và y học, thường được khai thác để lấy gan làm Dầu Cá (nhất là cá nhám voi và cá nhám kình), vây làm cước cá, thực phẩm đặc sản, thịt để ăn và da làm đồ mỹ nghệ.

Hiện nay, trên thị trường có một số loài cá nhám nước ngọt thường được dùng để làm cảnh, tuy nhiên những loài này ít liên quan đến cá nhám thật với môi trường sống là nước mặn, chúng thuộc họ cá da trơn, cá tra.

3 Bộ phận dùng: Cá nhám ăn được không?

Cá nhám có thể được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon, bổ dưỡng khác nhau, trở thành đặc sản được săn lùng tại các nhà hàng hải sản và thường phải đặt trước chứ không được bán như những loại cá, cua, tôm khác.

Cá nhám được dùng làm thuốc với tên sa ngư gồm các bộ phận như thịt, gan và vây cá. 

4 Thành phần hoá học 

Thịt cả nhám chứa hàm lượng cao chất Protid, 1,9% Lipid trong đó, có 0,5% Acid béo Omega-3.

Gan cá nhám chiếm 10- 15% trong lượng cơ thể của cá, chứa khoảng 50% dầu, có hàm lượng Vitamin A và D cao hơn dầu gan cá thu.

5 Tác dụng

5.1 Tinh vị, công năng 

Thịt cá nhám có vị ngọt, mặn, tính bình, không độc, có tác dụng bồi dưỡng cơ thể, tăng lực, trục ứ.

Gan cá có vị đắng, tính bình, không độc, có tác dụng chống hư lao, bổ can tạng, làm sáng mắt.

Vây cá có vị ngọt, mặn, ích khí, khai vị.

5.2 Công dụng 

Theo các tài liệu cổ, cá nhám được dùng làm thuốc như cá giếc. Cá giếc nấu với các loại rau, gia vị hay các vị thuốc khác nhau có công dụng chữa đau gan, vàng da, làm tiêu phù thũng, tăng tiết sữa, kiết lỵ ra máu, tiêu khát, chữa buồn nôn, viêm phế quản mạn tính...

Thịt cá nhám để tươi hoặc phơi khô làm gỏi ăn rất ngon.

Dùng 250g thịt cá nhám nấu với 25g Râu Ngô đến chín nhừ. Bỏ râu ngô và ăn cả nước lẫn cái có tác dụng chữa bệnh đái đường. 

Gan cá nhám nấu với lá dâu non hoặc là bìm bìm non, ăn chữa quáng gà. Dùng 5-7 ngày.

Dầu gan cá uống theo giọt có tác dụng bổ dưỡng như dầu gan cá thu, làm sáng mắt, bổ não...

Dùng ngoài, da cá nhám tươi hoặc khô nấu với nước và ít muối cho đặc, bởi hàng ngày chữa ngón tay sưng đau và ngứa 

Vây cá là đặc sản biển ăn ngon, được xếp hàng đầu.

6 Mua cá nhám ở đâu?

Việc mua cá nhám khá khó khăn do đánh bắt loài cá này khó, số lượng cá nhám giảm, tập tính sống đơn lẻ khiến sản lượng đánh bắt không cao.

Hiện nay, nếu muốn mua cá nhám, bạn phải đặt hàng trước tại những nhà hàng hải sản lớn, chuyên đồ biển, hay tìm mua ở các siêu thị lớn và các trang bán hải sản online uy tín nhưng không phải lúc nào cũng sẵn hàng.

7 Tài liệu tham khảo

1. Cây Thuốc Và Động Vật Làm Thuốc ở Việt Nam Tập 1 (Xuất bản năm 2006). Cá Nhám trang 1086, Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam Tập 1. Truy cập ngày 01 tháng 08 năm 2023.