Những yếu tố nguy cơ tim mạch cần biết để phòng tránh

Trungtamthuoc.com - Bệnh tim mạch (CVD) là một thuật ngữ chung cho các tình trạng ảnh hưởng đến tim hoặc mạch máu. Nguyên nhân chính xác gây nên các bệnh tim mạch là không rõ ràng, nhưng có rất nhiều yếu tố nguy cơ có thể làm tăng khả năng mắc bệnh này. ^[1]

1 Các yếu tố nguy cơ thường gặp của bệnh tim mạch

Các yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch là những thói quen, hành vi, hoàn cảnh hoặc tình trạng cụ thể làm tăng nguy cơ phát triển bệnh tim mạch của một người. ^[2] Bệnh nhân mắc bệnh tim mạch thường có các yếu tố nguy cơ kết hợp hơn là riêng lẻ. ^[3]

1.1 Yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được   

• Tuổi tác: Tuổi càng cao, nguy cơ gặp các bệnh lý về tim mạch càng cao vì lúc này cơ thể đã có dấu hiệu lão hóa, các chức năng của cơ thể không còn được khỏe mạnh như khi còn trẻ.
• Giới tính.
• Yếu tố gia đình (Di truyền): Các bệnh lý về tim mạch thường có yếu tố gia đình. Những người có ba mẹ hoặc người thân như anh chị em bị bệnh thì nguy cơ mắc bệnh sẽ cao hơn.

1.2 Yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được

• Tăng huyết áp
• Rối loạn lipid (mỡ) máu
• Hút thuốc lá
• Thừa cân, Béo phì
• Giảm dung nạp đường/ Đái tháo đường
• Lười vận động

Khoảng một nửa tổng số người Mỹ (47%) có ít nhất 1 trong 3 yếu tố nguy cơ chính của bệnh tim: huyết áp cao, cholesterol cao và hút thuốc. ^[4]

1.3 Một số yếu tố nguy cơ có thể

• Căng thẳng
• Estrogen
• Tăng đông máu
• Rối loạn các thành phần Apo Protein máu
• Uống rượu quá mức
• Hói sớm và nhiều đỉnh đầu ở nam
• Mạn kinh sớm ở nữ
• Chủng tộc…

2 Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi được

2.1 Tuổi tác

Nguy cơ gặp biến cố tim mạch tăng lên khi tuổi càng cao. Các kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng: có tới hơn 50% những người đột quỵ và tới 4% số người chết vì đột quỵ từ 65 tuổi trở lên.

Mặc dù yếu tố tuổi tác con người hoàn toàn không thể tác động hay can thiệp được, tuy nhiên, có chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống hợp lý để giảm tốc độ lão hóa.

2.2 Giới tính

Theo các kết qua điều tra nghiên cứu, khi còn trẻ thì tỷ lệ nam giới mắc các bệnh tim mạch như bệnh mạch vành, đột quỵ...cao hơn so với nữ giới. Nhưng khi tuổi cao, sau mãn kinh, tỷ lệ nữ giới mắc các bệnh này không khác nhiều so với nam giới.

2.3 Yếu tố di truyền

Nhiều bằng chứng đã chỉ ra rằng: nếu trong một gia đình có bố mẹ hoặc anh chị em, thậm chí là ông bà, cô chú ruột mắc các bệnh tim mạch thì nguy cơ cao bạn cũng sẽ bị những bệnh như thế.

3 Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được

3.1 Tăng huyết áp

Hình ảnh bệnh nhân bị tăng huyết áp

Tăng huyết áp (THA) chính là kẻ giết người thầm lặng, là yếu tố nguy cơ được nghiên cứu đầy đủ nhất gây ra các biến cố về tim mạch. Các triệu chứng của bệnh rất mơ hồ, do đó khiến người bệnh chủ quan, bỏ qua. Tăng huyết áp thường không đơn độc mà thường đi kèm với các yếu tố khác như đái tháo đường, béo phì...

Việc kiểm soát tốt huyết áp bằng các biện pháp dùng thuốc và không dùng thuốc sẽ góp phần ngăn ngừa các biến cố tim mạch nguy hiểm.

3.2 Tăng cholesterol trong máu và các rối loạn lipid liên quan

Tăng cholesterol máu và các rối loạn lipid liên quan là những yếu tố nguy cơ rất thường gặp nhưng có thể tác động để thay đổi được của các bệnh lý tim mạch. Cholesterol toàn phần bao gồm cả cholesterol tốt (HDL - Cholesterol) và cholesterol xấu (LDL - Cholesterol). Khi LDL tăng, tăng nguy cơ bị xơ vữa động mạch và nhiều bệnh lý tim mạch nguy hiểm khác. HDL tăng giúp ngăn ngừa những mảng xơ vữa, giúp bảo về thành mạch. Khi các chỉ số mỡ máu khác như triglycerid tăng cũng kéo theo nhiều nguy cơ tim mạch.

Để xác định xem mình có bị rối loạn lipid máu hay không, điều cần thiết là làm xét nghiệm các thành phần lipid máu, những người từ 40 tuổi trở lên được khuyến cáo nên làm xét nghiệm này.

Để ngăn ngừa và hạn chế rối loạn lipid máu, mọi người cần có chế độ ăn uống hợp lý, chế độ vận động phù hợp và kết hợp sử dụng thuốc hạ mỡ máu.

3.3 Hút thuốc lá

Trong thuốc lá chứa rất nhiều các thành phần độc hại, nhất là đối với sức khỏe tim mạch. Hút thuốc lá đã được biết đến làm tăng nguy mắc các bệnh động mạch vành, đột quỵ, tăng huyết áp. Hút thuốc lá nguy cơ ung thư phổi rất cao.

Do đó, lời khuyên được đưa ra cho tất cả mọi người để hạn chế các nguy cơ có thể gặp phải:

• Nếu chưa hút thuốc lá, xin đừng thử.
• Nếu đang hút thì hãy bỏ ngay để bảo vệ bạn và cả những người xung quanh.

3.4 Thừa cân/Béo phì

Thừa cân, béo phì được đánh giá dựa trên chỉ số khối của cơ thể (BMI). Những người có chỉ số khối trong khoảng từ 25 đến 30, biểu thị tình trạng thừa cân, từ 30 trở lên cảnh báo nguy cơ béo phì. Ngoài ra, vòng bụng cũng là một trong chỉ số quan trọng. Người ta thường nói, vòng bụng càng to thì vòng đời càng ngắn, tốt nhất bạn nên giữ vòng bụng < 90 cm (nam giới) và < 75 cm (nữ giới).

Thừa cân, béo phì không chỉ ảnh hưởng đến sự cân đối của cơ thể, gây mất thẩm mỹ, mất sự tự tin mà nó còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Sự tăng quá mức các chết béo trong cơ thể dễ gây nên tình trạng xơ vữa động mạch, các bệnh lý về huyết khối...Béo phì khiến tim phải hoạt động nhiều hơn, gây suy giảm chức năng tim.

Để kiểm soát béo phì, nên thực hiện theo các phương án sau đây:

• Giảm cân.
• Hạn chế rượu bia.
• Tập thể dục thường xuyên và đều đặn.

3.5 Đái tháo đường và kháng insulin

Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, bệnh nhân đái tháo đường, đặc biệt đái tháo đường tuýp 2 có tỷ lệ mắc bệnh tim mạch cao hơn bình thường. Nguyên nhân tử vong của những bệnh nhân đái tháo đường do biến cố tim mạch rất cao, ngay cả khi lượng đường huyết trong máu chỉ mới tăng ở mức độ nhẹ. Những bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 làm có nồng độ Insulin trong máu cao, kèm theo đó là tình trạng kháng insulin.

Để điều trị bệnh đái tháo đường, bệnh nhân cần kết hợp giữa chế độ ăn kiêng cùng tập luyện hợp lý, kết hợp với các thuốc điều trị để đưa về đường huyết mục tiêu.

3.6 Lối sống tĩnh tại, lười vận động

Tập thể dục thường xuyên, đều đặn 30 phút mỗi ngày đã được chứng minh giúp giảm thiểu nguy cơ bệnh tim mạch, đồng thời nâng cao khả năng sống sót khi bị nhồi máu cơ tim. 

Tập thể dục không chỉ giúp đốt cháy lượng mỡ dư thừa trong cơ thể, khỏe gân cốt, mà nó còn giúp giảm cân, giảm stress, tăng cường lưu thông máu và còn nhiều lợi ích tuyệt với khác.

3.7 Vấn đề uống rượu

Nhiều khuyến cáo cho rằng, nếu uống rượu bia có chừng mực, không quá một đơn vị mỗi ngày, không những không gây hại cho sức khỏe mà ngược lại, còn giúp ngăn ngừa tình trạng xơ vữa động mạch. Họ chỉ ra rằng, rượu bia có thể làm tăng HDL - cholesterol (cholesterol tốt), ngăn ngừa đông máu, ngăn ngừa tác hại của LDL - Cholesterol.

Tuy nhiên uống nhiều rượu bia lại gây quá nhiều hệ lụy, tăng nguy cơ các bệnh lý về tim mạch. Rượu làm tăng huyết áp, tăng nguy cơ gây tổn thương gan, tổn thương thần kinh...

Tài liệu tham khảo