Ung thư tuyến tiền liệt: triệu chứng và điều trị

Trungtamthuoc.com - Ung thư tuyến tiền liệt là một căn bệnh trong đó các tế bào ác tính (ung thư) hình thành trong các mô của tuyến tiền liệt. Các triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt thường không xuất hiện cho đến khi tuyến tiền liệt đủ lớn, gây ảnh hưởng đến niệu đạo, làm dòng nước tiểu yếu và đi tiểu thường xuyên. ^[1]

1 Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh gì? 

Tuyến tiền liệt là một tuyến nhỏ hình quả óc chó trong khung chậu của nam giới, có chức năng sản xuất, nuôi dưỡng và vận chuyển tinh trùng. ^[2]

Ung thư tuyến tiền liệt là một dạng ung thư phát triển trong tuyến tiền liệt. Sự phát triển ở tuyến tiền liệt có thể là lành tính (không phải ung thư) hoặc ác tính (ung thư). Các khối u có thể lan đến các cơ quan và mô gần đó (như bàng quang hoặc trực tràng), và nếu không được điều trị kịp thời ung thư tuyến tiền liệt di căn đến các bộ phận khác của cơ thể (như hạch bạch huyết hoặc xương).

Không có dấu hiệu cảnh báo ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn đầu. Bạn không thể cảm thấy khối u đang phát triển đẩy lên bất cứ thứ gì khác, vì vậy không có cảm giác đau. Bạn có thể mắc bệnh trong nhiều năm mà không biết. Vì vậy, tầm soát ung thư tuyến tiền liệt thường xuyên rất quan trọng để phát hiện bệnh kịp thời. ^[3]

Ung thư tuyến tiền liệt sống được bao lâu? Nhìn chung, khoảng 97% nam giới được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt vẫn còn sống sau 5 năm.

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh gì?

2 Triệu chứng ung thư tuyến tiền liệt

Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến tiền liệt thường không có triệu chứng. Khi các triệu chứng xảy ra, chúng có thể giống như các triệu chứng của tuyến tiền liệt mở rộng hoặc tăng sản lành tính tuyến tiền liệt (BPH) .

Các triệu chứng của ung thư tuyến tiền liệt có thể là:

• Đau âm ỉ ở vùng chậu dưới.
• Đi tiểu thường xuyên.
• Khó tiểu, đau, rát.
• Có máu trong nước tiểu.
• Xuất tinh đau.
• Đau ở lưng dưới, hông hoặc đùi trên.
• Ăn mất ngon.
• Giảm cân.
• Đau xương.

3 Các yếu tố nguy cơ gây ung thư tuyến tiền liệt

Tuổi tác: đàn ông trên 55 tuổi có nguy cơ mắc cao hơn. Các tế bào tuyến tiền liệt bất thường có thể bắt đầu phát triển ngoài tầm kiểm soát và hình thành khối u.

Dân tộc: cho đến nay thì đàn ông người Mỹ gốc Phi có tỷ lệ mắc bệnh cao nhất. Lý do vẫn chưa rõ ràng nhưng có thể là do kinh tế xã hội, môi trường, chế độ ăn uống hoặc các yếu tố khác. Các dân tộc khác, chẳng hạn như đàn ông Tây Ban Nha và châu Á, ít có khả năng bị ung thư tuyến tiền liệt.

Lịch sử gia đình: Đàn ông có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt cũng phải đối mặt với nguy cơ mắc bệnh cao hơn. 

Hút thuốc: Các nghiên cứu cho thấy nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt có thể tăng gấp đôi đối với những người hút thuốc nặng. Hút thuốc cũng liên quan đến nguy cơ tử vong cao hơn do ung thư tuyến tiền liệt. 

Chế độ ăn: Chế độ ăn uống và lối sống có thể ảnh hưởng đến nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt. Nguy cơ mắc có thể cao hơn nếu bạn ăn nhiều calo, chất béo động vật, đường tinh luyện và không đủ trái cây và rau quả. Không tập thể dục dẫn đến cơ thể yếu cũng có thể giúp các tế bào ung thư phát triển nhanh hơn. Béo phì làm tăng nguy cơ tử vong do ung thư tuyến tiền liệt của một người đàn ông. 

4 Chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt

Xét nghiệm máu kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) và kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE) là hai xét nghiệm được sử dụng để sàng lọc ung thư tuyến tiền liệt. Cả hai đều được sử dụng để phát hiện ung thư sớm. Tuy nhiên cũng cần lưu ý kết quả bất thường với một trong hai xét nghiệm có thể là do phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) hoặc nhiễm trùng, chứ không phải ung thư.

4.1 Xét nghiệm máu PSA

Xét nghiệm này đo mức độ PSA trong máu. Trường hợp PSA tăng nhanh có thể là dấu hiệu của sự bất thường. Tuy nhiên PSA tăng cao có thể do nhiều nguyên nhân, nghiêm trọng nhất là ung thư tuyến tiền liệt, ngoài ra còn có thể là phì đại tuyến tiền liệt lành tính hay viêm tuyến tiền liệt. ^[4]

4.2 Kiểm tra trực tràng kỹ thuật số (DRE)

Phương pháp này được thực hiện bằng cách: bác sĩ đưa một ngón tay đeo găng bôi trơn vào trực tràng để kiểm tra hình dạng và độ dày bất thường của tuyến tiền liệt.

DRE an toàn và dễ làm. Tuy nhiên nếu chỉ thực hiện đơn lẻ thì sẽ không phát hiện được ung thư sớm. Do đó nó thường được kết hợp với xét nghiệm máu PSA.

4.3 Siêu âm đầu dò trực tràng

Khi siêu âm đầu dò trực tràng nếu người bệnh mắc ung thư tuyến tiền liệt thì sẽ thấy có những nốt hay những ổ giảm âm nằm ở vùng ngoại vi của tuyến tiền liệt, kèm theo là sự tăng mạnh các mạch máu trên siêu âm Doppler. Tuy nhiên, có khoảng 30% các trường hợp có các ổ giảm âm nhưng không phải là ung thư.

4.4 Sinh thiết 

Sinh thiết được chỉ định sau khi tiến hành các phương pháp thăm trực tràng và kiểm tra nồng độ PSA máu.

Phương pháp kết hợp giữa thăm trực tràng, làm xét nghiệm PSA và sinh thiết tuyến tiền liệt khi có nghi ngờ thì tỷ lệ chẩn đoán trên 90% khi bệnh đang ở giai đoạn khu trú. Việc chẩn đoán sớm sẽ giúp cho bác sĩ đưa ra các phương pháp điều trị mang lại hiệu quả cao.

4.5 Chẩn đoán hình ảnh

Chụp cắt lớp vi tính: Phương pháp này cho phép chẩn đoán mức độ xâm lấn của các tế bào ung thư, các tế bào này đã di căn đến đâu. Tuy nhiên, nếu  PSA < 10ng/ml thì tỷ lệ phát hiện di căn hạch rất thấp.

Chụp cắt lớp vi tính vừa cho phép chẩn đoán mức độ xâm lấn tại chỗ 

Chụp cộng hưởng từ (MRI): có giá trị chẩn đoán mức độ xâm lấn của tế bào ung thư vào tổ chức xung quanh và hạch vùng, đặc biệt là MRI nội trực tràng.

Xạ hình xương: xét nghiệm này có thể đánh giá chính xác tình trạng các tế bào ung thư đã di căn đến xương hay chưa.

5 Phác đồ điều trị ung thư tuyến tiền liệt

5.1 Theo dõi và kiểm soát

Bệnh ung thư tuyến tiền liệt là bệnh tiến triển chậm, vì vậy trong một số trường hợp mà ung thư có nguy cơ thấp thì việc theo dõi và kiểm soát đôi khi có có giá trị hơn việc can thiệp tích cực. 

5.2 Điều trị phẫu thuật 

Cắt tuyến tiền liệt tiệt căn: phương pháp này có hiệu quả điều trị cao nếu như các tế bào ung thư còn khi trú, chưa có di căn hạch và di căn xa. 

Phẫu thuật này sẽ loại bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt và túi tinh, sau đó sẽ tiến hành nối cổ bàng quang với niệu đạo để phục hồi thông nước tiểu.

Biến chứng: sau khi phẫu thuật bệnh nhân có thể đái không tự chủ, hẹp miệng nối niệu đạo và rối loạn cương dương.

Sau khi phẫu thuật người bệnh sẽ được theo dõi hiện quả điều trị bằng cách thường xuyên định lượng PSA máu.

Cắt đốt nội soi qua niệu đạo: dùng trong trường hợp bệnh nhân có rối loạn tiểu tiện nặng, nhất là bí đái và không phẫu thuật được. Kỹ thuật này không phải điều trị ung thư nên cần phải kết hợp với các phương pháp điều trị ung thư khác như cắt 2 tinh hoàn, trị liệu nội tiết, xạ trị hay hóa trị.

Xạ trị: dùng các tia xạ làm tiêu diệt các tế bào u. 

5.3 Điều trị bằng nội tiết

Mục đích là loại bỏ androgen-yếu tố kích thích tế bào ung thư tuyến tiền liệt phát triển. Bao gồm: phẫu thuật cắt 2 tinh hoàn; dùng thuốc cạnh tranh LHRH như Goserelin (Zoladex), Leuproreline (Enantone); các thuốc kháng androgen như Androcur,  Eulexine,  Anandron….

5.4 Điều trị bằng hóa chất

Nếu phương pháp điều trị bằng nội tiết không hiệu quả thì bác sĩ có thể chỉ đinh dùng hóa chất điều trị, Tuy nhiên phương pháp này thường ít dùng vì hiệu quả không cao.

Tài liệu tham khảo