Ung thư gan: nguyên nhân, triệu chứng và điều trị bệnh

Trungtamthuoc.com - Gan là một trong những cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể. Nó phân hủy thức ăn thành năng lượng và thải ra ngoài các chất độc. Ung thư gan là bệnh ung thư bắt đầu trong các tế bào của gan. ^{[1] [2]}

1 Ung thư gan là gì? 

Gan là cơ quan quan trọng trong cơ thể người, giữ vai trò chuyển hóa các chất và thải độc cho cơ thể. Ung thư gan là sự xuất hiện các tế bào ung thư tại gan, có thể bao gồm ung thư gan nguyên phát hoặc ung thư gan do di căn từ bệnh ung thư khác. 

Ung thư gan là căn bệnh có tỷ lệ tử vong khá cao. Các yếu tố nguy cơ gây tăng khả năng mắc ung thư gan đó là: 

• Viêm gan siêu vi.
• Người bị xơ gan: hay gặp ở những người uống rượu nhiều, những người bị nhiễm các virus gây viêm gan như virus viêm gan B, virus viêm gan C cũng có tỷ lệ bị xơ gan cao. 
• Ô nhiễm nguồn nước uống có thể gây ung thư gan do có lẫn những chất có thể gây ung thư gan. 
• Những người uống rượu nhiều, hút nhiều thuốc lá cũng có thể gây ung thư gan. 

Mức độ nghiêm trọng của bệnh ung thư gan phụ thuộc vào vị trí, độ lớn của khối u, nó có di căn hay không, là nguyên phát hay thứ phát và sức khỏe tổng quát của bệnh nhân. ^[3]

2 Phân loại ung thư gan

2.1 Ung thư gan nguyên phát

Ung thư bắt đầu từ gan được gọi là ung thư gan nguyên phát, bao gồm:

Ung thư biểu mô tế bào gan (HCC): Đây là dạng ung thư gan phổ biến nhất ở người lớn. Một số trường hợp bắt đầu từ một khối u duy nhất phát triển lớn hơn. Chỉ đến giai đoạn muộn bệnh mới lan sang các bộ phận khác của gan. Loại thứ hai phổ biến hơn, bắt đầu với nhiều nốt ung thư nhỏ trên khắp gan, gặp thường xuyên nhất ở những người bị xơ gan (tổn thương gan mãn tính).

Ung thư đường mật trong gan (ung thư ống mật): Chiếm khoảng 10% đến 20%. Đây là những bệnh ung thư hiếm gặp bắt đầu từ các tế bào lót trong các mạch máu của gan. Những người đã tiếp xúc với vinyl clorua hoặc thorotrast có nhiều khả năng mắc các bệnh ung thư này hơn. Một số trường hợp khác được cho là do tiếp xúc với Asen hoặc Radium, hoặc do một tình trạng di truyền được gọi là bệnh huyết sắc tố di truyền.

U nguyên bào gan: Đây là một loại ung thư rất hiếm phát triển ở trẻ em, thường ở những trẻ dưới 4 tuổi. Khoảng 2 trong số 3 trẻ em mắc các khối u này được điều trị thành công bằng phẫu thuật và hóa trị, mặc dù các khối u khó điều trị hơn nếu chúng đã di căn ra ngoài gan.

2.2 Ung thư gan thứ phát (ung thư gan di căn)

Hầu hết thời gian khi ung thư được phát hiện ở gan, nó không bắt đầu ở đó mà đã lan rộng (di căn) từ một nơi khác trong cơ thể, chẳng hạn như tuyến tụy, ruột kết, dạ dày, vú hoặc phổi. ^[4]

3 Triệu chứng và chẩn đoán ung thư gan

3.1 Triệu chứng ung thư gan

Ung thư gan là căn bệnh có những triệu chứng không điển hình ở giai đoạn đầu. Thường bệnh nhân tình cờ phát hiện khi siêu âm gan. Ngoài ra, các triệu chứng ung thư gan đó là:  

• Thường là đau tức khó chịu vùng hạ sườn phải, đau âm ỉ hoặc đau tức dữ dội nhói ra sau lưng hoặc lan lên vai phải. Đau thượng vị hoặc hạ sườn trái khi bướu ở thùy trái. 
• Đầy bụng, chán ăn dẫn đến sụt cân, cơ thể mệt mỏi, bụng lớn do bướu gan.
• Sốt, suy kiệt. 
• Triệu chứng thực thể:
• Sờ thấy gan to, lách to, báng bụng.
• Quan sát bên ngoài có thể thấy vàng da, nữ hóa tuyến vú, teo tinh hoàn, phù ngoại vi,...

3.2 Chẩn đoán ung thư gan

Dựa vào các triệu chứng trên cùng các phương pháp cận lâm sàng dưới đây, có thể giúp chẩn đoán căn bệnh ung thư gan chính xác. 

Xét nghiệm sinh hóa – Dấu ấn sinh học bướu: 

• Có các thay đổi như giảm đường huyết, tăng hồng cầu, tăng calci máu, tăng cholesterol máu, rối loạn fibrinogen máu,.... Xét nghiệm AFP- chất đánh dấu bướu tốt nhất của ung thư gan.
• Xét nghiệm chức năng gan giúp chẩn đoán và chọn lựa phương pháp điều trị. 
• Xét nghiệm viêm gan siêu vi B và viêm gan siêu vi C: giúp chẩn đoán ung thư gan và chẩn đoán phân biệt ung thư gan với các bệnh lý khác ở gan.  

Hình ảnh học:

• Siêu âm gan, đặc biệt siêu âm Doppler màu có thể giúp quan sát rõ mạch máu vùng tổn thương. Siêu âm có ích trong việc chọn lựa phương pháp điều trị, ngoài ra còn giúp định hướng cho sinh thiết.
• CT scan là một phương pháp chẩn đoán thường qui trong ung thư gan. 
• MRI giúp chẩn đoán phân biệt ung thư gan nhỏ và bướu mạch máu.
• Chụp khảo sát 99Tc-PMT (N-pyridoxyl-5-methyltryptophan) là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh gan mật.
• Chụp mạch máu đồ có ích trong những trường hợp xâm lấn.

Tế bào học – giải phẫu bệnh: Chọc hút tế bào bằng kim nhỏ hay sinh thiết giúp chẩn đoán xác định bệnh. 

Cần chẩn đoán phân biệt với các trường hợp sau: 

• Bướu lành tuyến ở gan.
• Viêm gan giả bướu.
• Tăng sản ở gan. 
• Sarcôm mạch máu hoặc lymphôm.
• Áp xe gan.

Phân loại giai đoạn bệnh: dựa vào mức độ xâm lấn của các tế bào ung thư, có hạch vùng hay di căn hay chưa. 

4 Điều trị ung thư gan

4.1 Điều trị không phẫu thuật

Các phương pháp điều trị được dùng là:

4.1.1 Tiêm cồn xuyên da (PEI – Percutaneous Ethanol Injection): 

• Thực hiện tiêm cồn 99% vào bướu, thủ thuật này cho hiệu quả tương đương với phẫu thuật khi kích thước bước nhỏ hơn £ 3cm, có ít hơn 3 khối bướu.
• Chống chỉ định: bệnh nhân bị rối loạn đông máu nghiêm trọng, người bệnh không hợp tác.
• Không tiêm cồn vào trong mạch máu và ống mật để tránh hoại tử gan.

4.1.2 Hóa trị – thuyên tắc mạch máu bướu qua đường động mạch

• Thường dùng liệu pháp TACE (Transcatheter Arterial Chemoembolization). Nguyên tắc của phương pháp này dựa vào việc cắt đứt mạch máu nuôi khối bướu, khối bưới sẽ teo lại. Nguyên do là do bướu được nuôi dưỡng bởi máu động mạch. 
• Chống chỉ định làm TACE cho bệnh nhân có bilirubin toàn phần trên 3mg/dl.

4.1.3 Làm đông bướu bằng sóng viba (MCT)

• MCT là phương pháp cho hiệu quả khả quan đối với những bướu không cắt được.

4.2 Phẫu thuật

Phẫu thuật là phương pháp được dùng để cắt bỏ khối u bướu tại gan. Thực hiện phẫu thuật cắt gan cần kiểm soát mạch máu tại cuống gan. Phẫu thuật cắt gan được chia thành:

• Phẫu thuật cắt gan điển hình: cắt một phần nhu mô gan theo giới hạn bởi các mặt phẳng và các rãnh giải phẫu.
• Phẫu thuật cắt gan không điển hình: cắt một phần nhu mô gan không theo giới hạn của mặt phẳng và rãnh trong giải phẫu học.

4.3 Hóa trị

Có thể dùng các thuốc hóa trị như: Capecitabine, Doxorubicin, Soratinib,...Các thuốc hóa trị này gây nên nhiều tác dụng phụ như mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn, sạm da, rụng tóc,...

4.4 Xạ trị

Xạ trị không là phương pháp dùng các tia phóng xạ liều cao làm tiêu diệt tế bào ung thư. Các tia xạ trị này có thể gây nên nhiều tác dụng phụ như rụng tóc, sạm da, mệt mỏi,... Có thể dùng kết hợp cùng các phương pháp điều trị khác như phẫu thuật, hóa trị,...

5 Dự phòng ung thư gan

Người bị viêm gan B có nguy cơ cao bị ung thư gan, do đó cần chích ngừa vaccine viêm gan siêu vi B cho trẻ sơ sinh. Người lớn chưa nhiễm virus viêm gan B có thể chích ngừa vaccine này để bảo vệ bản thân trước sự xâm nhập của virus. 

Kiêng rượu bia, thuốc lá giúp giảm thiểu nguy cơ mắc ung thư gan và các bệnh khác trong cơ thể như ung thư phổi, ung thư dạ dày, ung thư thực quản,...

Kết hợp rèn luyện thể dục thể thao, ăn uống và sinh hoạt với chế độ hợp lý, khoa học là cách giúp bạn nâng cao sức khỏe của bản thân để ngăn ngừa sự tấn công của bệnh tật. 

Tài liệu tham khảo