[Cần biết] Nguyên nhân và điều trị chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ

Trungtamthuoc.com - Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ, trong đó chủ yếu là do mắc một số bệnh chuyển hóa và nội tiết. Vậy cần làm gì khi con trẻ bị chậm tăng trưởng chiều cao?

1 Chậm tăng trưởng chiều cao là gì?

Chậm tăng trưởng chiều cao là vấn đề nội tiết thường gặp ở trẻ em. Tình trạng này để chỉ những trẻ có chiều cao thấp hơn chiều cao trung bình tại các mốc tăng trưởng mà đáng lẽ ra trẻ phải đạt được ở độ tuổi đó.

2 Nguyên nhân gây chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ, trong đó chủ yếu như sau:

Trẻ chậm tăng trưởng chiều cao do mắc một số bệnh chuyển hóa và nội tiết. Bình thường cơ thể phát triển được một phần là nhờ hormone tăng trưởng tiết ra ở tuyến yên, nếu thiếu hormon này sẽ gây chậm lớn. Sự thiếu hụt của hormone ở trẻ cũng có thể do di truyền, bình thường cha mẹ thấp lùn thì con cũng sẽ thấp. Hoặc trẻ có các u sọ - hầu gây chèn ép và phá hủy tuyến yên gây thiếu hormone. Ngoài ra, chậm tăng trưởng chiều cao còn gặp ở trẻ mắc bệnh suy tuyến giáp, hội chứng Cushing, thượng thận tăng sản xuất bẩm sinh...

Trẻ chậm tăng trưởng chiều cao do nhiễm sắc thể không bình thường. Bệnh thưởng gặp ở các bé có hội chứng Turner, hội chứng Prader - Willi. Lúc này trẻ sẽ có dáng người thấp như trẻ con mặc dù đã lớn. Trẻ cũng có thể chậm tăng trưởng do bị nhỏ so với tuổi thai, loạn sản xương bẩm sinh gây các bất thường về xương khớp...^[1]

Dinh dưỡng có vai trò cực kỳ quan trong đối với sự tăng trưởng và trưởng thành của trẻ, do đó khi suy dinh dưỡng sẽ làm chậm phát triển chiều cao của trẻ..

Trẻ bị suy dinh dưỡng do ảnh hưởng của các bệnh mạn tính, bệnh hệ thống như suy tim, phổi, gan, hội chứng ruột ngắn...

Chậm tăng trưởng chiều cao còn gặp ở những trẻ gặp phải tình trạng tâm lý xã hội như thiếu thốn tình cảm, bị ngược đãi, chán ăn tâm thần.

Ngoài ra, khi trẻ sử dụng Glucocorticoid tại chỗ hay toàn thân lâu dài, hóa trị, xạ trị cũng làm ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao bình thường ở trẻ.

3 Chẩn đoán trẻ bị chậm tăng trưởng chiều cao

Để đánh giá trẻ bị chậm tăng trưởng chiều cao trước tiên ta cần thăm khám tiền sử bệnh tật, gia đình của trẻ. Đồng thời kiểm tra các biểu hiện bên ngoài của trẻ, các phần của cơ thể có cân đối hay trẻ có bất thường về dậy thì không.

Kiểm tra tiền sử sinh đẻ để xem xem trẻ có những bất thường về tăng trưởng khi còn là bào thai, hay trong giai đoạn chu sinh và các nguyên nhân nêu trên. 

Với các bé dưới 5 tuổi, thường sử dụng biểu đồ tăng trưởng phù hợp với chủng tộc để đánh giá sự tăng trưởng của trẻ.

Đồng thời, kiểm tra các chỉ số chiều cao khi đứng, vòng cánh tay, chiều cao ngồi, chỉ số khối cơ thể, tỷ lệ thân trên-thân dưới. Riêng với trẻ dưới 2 tuổi thì đo chiều dài khi nằm, và cần đo vòng đầu với các bé chưa đủ 4 tuổi.

Cùng với đó, ta cũng phải làm các xét nghiệm sàng lọc để chẩn đoán tình trạng tăng trưởng của trẻ như: công thức máu, nhiễm sắc thể, X quang để xác định tuổi xương.^[2]

4 Điều trị chậm tăng trưởng chiều cao cho trẻ

Xác định nguyên nhân chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ và điều trị nguyên nhân. Ví dụ nếu có khối u chèn ép có thể phải làm phẫu thuật, hay điều trị bệnh nền...

Nếu trẻ bị thiếu hormone tăng trưởng mà phải điều trị, trẻ sẽ được bổ sung các hormone tăng trưởng.

Các hormon tăng trưởng GH được dùng khi: trẻ bị thiếu hụt GH, nhỏ so với tuổi thai và tăng trưởng chậm, suy thận mạn tính hay các hội chứng Turner, Prader Willi, Noonan...

4.1 Điều trị cho trẻ bị thiếu hormone tăng trưởng

Nhìn chung, nếu trẻ bị thiếu hụt hormone tăng trưởng mà không được điều trị GH sec có có chiều cao cuối cùng (FH) từ 134 - 146 cm ở nam và 128 - 134 cm ở nữ. Nhưng nếu được điều trị bổ sung GH sẽ cải thiện tăng được từ 8,7 - 10,7 cm ở nam và 7,7 - 9,5 cm với bé nữ.

Hormone tăng trưởng GH được dùng để điều trị với liều khuyến cáo cho trẻ bị thiếu hụt là 23 - 39 mcg/kg/ngày tương đương 0,7 - 1,0 mcg/m2/ngày. Hormone này được dùng theo đường tiêm dưới da và cho trẻ dùng vào các buổi tối.

Viện NICE vương quốc anh khuyến cao cần đánh giá lại và theo dõi trong thời gian dài điều trị GH, nếu trẻ đáp ứng kém thì cần ngừng lại. Đồng thời khi trẻ đã đạt chiều cao cuối theo độ tuổi thì nên cho trẻ dừng lại.

Trẻ dùng GH cần khám định kỳ từ 3 đến 6 tháng một lần, kiểm tra đáp ứng và tác dụng không mong muốn xảy ra.^[3]

4.2 Chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt đảm bảo cho trẻ chậm tăng trưởng chiều cao

Ngoài việc dùng thuốc điều trị thì trẻ cũng cần có chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt cân đối như sau:

Ngày ăn đủ 3 bữa chính, đủ các dinh dưỡng thiết yếu cho trẻ, trẻ không được bỏ bữa sáng, còn bữa phụ là hoa quả, sữa…

Đảm bảo cho trẻ chế độ ăn cân đối dinh dưỡng và bổ sung Canxi qua sữa, thực phẩm chứa nhiều canxi, lysin như tôm, cua, cá…

Bổ sung thêm Sắt vào bữa ăn qua gan, cá, đậu, sữa… Vì thiếu sắt có thể gây chậm tăng trưởng, suy giảm sức khỏe và tư duy học tập của bé..

Đồng thời, cho trẻ chơi thể dục, thể thao để tăng phát triển chiều cao. Có thể chơi một số môn như bơi lội, bóng chuyền, bóng rổ…

Để cơ thể phát triển cân đối, trẻ cũng phải có chế độ sinh hoạt giờ giấc hợp lý, không thức quá khuya, mất ngủ…

Trên đây là các thông tin cơ bản về chậm tăng trưởng chiều cao ở trẻ, hy vọng giúp các bạn chăm sóc tốt con trẻ, phát hiện và điều trị sớm.

Tài liệu tham khảo