Trà Kombucha là gì? Lợi ích và tác hại khi sử dụng trà lên men Kombucha

1 Trà Kombucha là gì? 

Trà Kombucha hay Kombucha là một loại thức uống lên men, có ga nhẹ, vị chua ngọt đặc trưng. Kombucha được làm từ trà ngọt và một loại vi khuẩn đặc biệt có tên gọi là Scoby (vi khuẩn cộng sinh và nấm men).

Vi khuẩn và nấm men sinh trong quá trình phát triển sẽ chuyển hóa đường trong trà thành rượu (Ethanol) và acid acetic. Chính thành phần acid acetic đã tạo cho Kombucha có hương vị chua ngọt đặc trưng của mình.

Trong quá trình lên men Scoby, Kombucha cho thấy tác dụng chống viêm, chống oxy hóa, cải thiện sức khỏe đường ruột. Đây là một loại thức uống ngày càng nhận được sự quan tâm của nhiều người.

2 Cách làm trà lên men Kombucha

2.1 Cách tạo con giống Scoby

Trước khi làm trà Kombucha, việc đầu tiên cần làm là tạo được con giống Scoby, con giống có chất lượng tốt sẽ giúp trà có hương vị thơm ngon và chất lượng tốt nhất.

Bạn có thể tự nuôi con giống Scoby hoặc xin con giống của những người khác sau đó về tiến hành để làm trà. Dưới đây là hướng dẫn nuôi Scoby cho những người lần đầu làm trà Kombucha.

Chuẩn bị nguyên liệu:

• 1 lít trà mồi.
• Trà đen.
• Đường.
• Nước.
• Bình chứa: Chọn bình thủy tinh có miệng rộng, dung tích trên 10 lít.
• Vải mỏng, sạch.

Cách tiến hành:

• Đun sôi nước, thêm đường và trà vào. Tắt bếp và để nguội.
• Đổ hỗn hợp nước, trà, đường vào bình chứa.
• Đổ trà mồi vào tiếp.
• Để bình chứa ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp.
• Sau khoảng 1 đến vài tuần, Scoby sẽ xuất hiện và bạn có thể tiến hành làm trà Kombucha.

2.2 Cách làm trà Kombucha từ đường và trà

Làm Kombucha từ đường và trà là một cách làm Kombucha đơn giản với hương vị dễ uống. Cách tiến hành như sau:

Đun sôi nước, thêm đường và trà và khuấy đều cho đến khi đường tan hết. Có thể sử dụng trà xanh, trà đen hoặc loại trà có hương vị mà bạn ưa thích.

Đổ hỗn hợp đường, trà, nước vào bình thủy tinh.

Thêm con giống Scoby vào bình trà. Có thể thêm một ít nước mồi khi nuôi Scoby để thúc đẩy quá trình lên men.

Phủ một lớp vải mỏng và để bình trà ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng.

Sau khoảng 1-2 tuần bạn đã có thể thưởng thức thành quả của mình.

2.3 Cách làm trà Kombucha trái cây

Trà Kombucha trái cây là trà Kombucha được làm từ nhiều loại quả khác nhau cho ra những hương vị khác nhau. Cách làm trà Kombucha trái cây cũng tương đối đơn giản, dưới đây là hướng dẫn cụ thể.

Chuẩn bị:

• Trà Kombucha làm giống như trà Kombucha từ đường và trà.
• Loại trái cây mà bạn ưa thích.
• Chai thủy tinh có nắp đậy.

Cách tiến hành:

• Trái cây cắt thành miếng nhỏ.
• Cho vào chai thủy tinh.
• Thêm nước trà Kombucha vào. Lưu ý không nên đổ quá đầy vì trong thời gian ủ thì trà tiếp tục lên men có thể gây nổ bình.
• Đợi 1-2 tuần và thưởng thức.

3 Một số lưu ý trong quá trình làm trà Kombucha

Để có chất lượng tốt nhất, trong quá trình làm trà Kombucha cần một số lưu ý sau:

Sử dụng dụng cụ làm bằng thủy tinh để đựng trà Kombucha. Ưu tiên sử dụng các hũ thủy tinh có kích thước đủ lớn, miệng rộng, độ dày vừa phải.

Không sử dụng các dụng cụ làm bằng Sắt trong quá trình lên men.

Có thể sử dụng nhiều loại trà khác nhau để làm Kombucha tùy theo hương vị ưa thích của bạn như trà xanh, trà đen, trà hoa cúc,...

Sử dụng đường nguyên nhân, màu của đường cũng quyết định đến màu của Kombucha thành phẩm. Với những loại đường có màu thì Kombucha cũng có màu sẫm hơn tuy nhiên điều này không ảnh hưởng đến hương vị cũng như chất lượng của trà Kombucha.

Nhiệt độ ủ trà không nên quá nóng cũng không nên quá lạnh vì có thể gây chết Scoby cũng như ảnh hưởng đến chất lượng hương vị của trà. Nên ủ ở những nơi có nhiệt độ dưới 25 độ C.

Vệ sinh, để khô dụng cụ làm trà để tránh tình trạng nhiễm khuẩn, ảnh hưởng đến chất lượng cũng như hương vị của trà.

Sau khi quá trình lên men diễn ra thành công thì nên bảo quản Kombucha ở những nơi mát mẻ, có thể để trong tủ lạnh để tránh trà bị hỏng.

4 Tác dụng của trà Kombucha đối với cơ thể

Trà Kombucha dần trở thành một loại thức uống quen thuộc với nhiều người nhờ các công dụng như:

4.1 Bảo vệ gan

Gan là cơ quan lớn nhất trong cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong cơ thể như đào thải độc tố, chuyển hóa chất béo, phân hủy chất béo,...

Các loại vi khuẩn có trong trà Kombucha như Acetobacter và nấm men đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ gan, chống oxy hóa. Các vi khuẩn này chuyển hóa acid acetic thành acid glucuronic, đây là một chất có đặc tính chống oxy hóa mạnh. Bên cạnh đó, nguồn nguyên liệu được sử dụng để làm trà Kombucha là lá trà đen hoặc lá trà xanh, đây đều là những thành phần có chứa hàm lượng Flavonoid và epigallocatechin-3-gallate (EGCG) giúp cơ thể loại bỏ các gốc tự do và các chất trung gian gây tổn thương mô.

Ngoài ra, epigallocatechin-3-gallate (EGCG) trong lá Trà Xanh đã góp phần quan trọng vào quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Trà Kombucha có tác dụng ức chế acid linoleic và quá trình peroxy hóa lipid dẫn đến độc tính với gan và tình trạng viêm mãn tính.

4.2 Bảo vệ đường ruột và hỗ trợ tiêu hóa

Có rất nhiều thắc mắc xoay quanh việc công dụng của trà Kombucha hay lợi ích của trà Kombucha là gì?

Về bản chất, những lợi ích đối với sức khỏe của trà Kombucha đến từ khả năng chống oxy hóa của lá trà cộng với việc quá trình lên men trà đã tạo ra những vi khuẩn có lợi. Các vi khuẩn Scoby trong Kombucha giúp bổ sung lợi khuẩn cho đường ruột, cải thiện tiêu hóa. Do đó, trà Kombucha có thể đem lại những lợi ích nhất định đối với những người thường xuyên bị táo bón hay hội chứng ruột kích thích (IBS). Tuy nhiên, trường hợp bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích do răng sinh vi khuẩn ở đường ruột thì Kombucha không phải là một lựa chọn phù hợp.

Ngoài ra, Kombucha còn có đặc tính chống oxy hóa cũng như khả năng bảo vệ lượng mucin trong mô dạ dày. Loại trà này cũng có đặc tính chống loét do làm giảm quá trình bài tiết acid dịch vị cũng như thúc đẩy vết loét mau lành.

4.3 Tăng cường hệ thống miễn dịch

Do có chứa nhiều lợi khuẩn, trà Kombucha còn có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch của cơ thể, ngăn ngừa bệnh tật.

4.4 Kiểm soát cân nặng

Vì Scoby sinh ra trong quá trình lên men trà Kombucha có chứa nhiều vi khuẩn có lợi cho đường ruột như Gluconacetobacter, Acetobacter và Lactobacillus và các loài nấm như nấm men Zygosaccharomyces, Candida,...

Các loại lợi khuẩn này giúp cân bằng hệ vi sinh ở đường ruột, kích thích quá trình tiêu hóa, cải thiện các bệnh lý liên quan đến đường ruột. Các vi khuẩn này còn tham gia vào quá trình hỗ trợ chuyển hóa lipid, acid béo tích tụ trong cơ thể từ đó giúp người dùng giảm cân và kiểm soát cân nặng một cách tối ưu.

Giàu chất chống oxy hóa

Kombucha được mệnh danh là thức uống tốt cho sức khỏe nhờ đặc tính chống oxy hóa của mình.

Nghiên cứu cho thấy quá trình lên men trà kombucha bằng các vi khuẩn scoby làm tăng mức chất chống oxy hóa, chẳng hạn như acid phenolic (acid rosmarinic, acid coumaric, acid linolenic,...), polyphenol (catechin, Rutin, theaflavin, thearubigin, quercetin,...) và các flavonoid khác. Các thành phần này đều được chứng minh có tác dụng chống oxy hóa, loại bỏ các gốc tự do như peroxide, tăng cường hoạt động của các enzyme như các loại oxy phản ứng, chẳng hạn như ung thư và tiểu đường.

Để có tác dụng chống oxy hóa tốt nhất, bạn nên sử dụng trà xanh, trà đen kết hợp với những loại scoby khác nhau.

4.5 Bảo vệ tim mạch

Hoạt động chống oxy hóa và chống lipid máu của trà kombucha giúp tăng mức cholesterol tốt (HDL) và giảm sự tích tụ cholesterol xấu (LDL), gốc tự do, các chất trung gian tồn tại trong mạch máu.

4.6 Chống viêm

Các flavonoid, dẫn xuất của caffeine, polyphenol, Vitamin C và phức hợp B, và các khoáng chất vi lượng như sắt, đồng, niken, Kẽm và chì trong trà kombucha có tác dụng giảm sản xuất các chất truyền tin hóa học gây viêm như IL-6 và TNF-α và oxit nitric, có thể gây tổn thương mô xung quanh. Do đó, trà Kombucha là thức uống có lợi đối với bệnh nhân đang gặp các tình trạng như viêm khớp, tiểu đường loại 2, hen suyễn, hội chứng ruột kích thích , một số bệnh nhiễm trùng đường tiết niệu, bệnh vẩy nến, viêm da, loét, GERD và suy thận do viêm.

Ngăn ngừa ung thư

Trà Kombucha giàu chất chống oxy hóa, vitamin và vi khuẩn probiotic có tác dụng chống viêm, ức chế sự gia tăng các loại oxy phản ứng, là một trong những nguyên nhân dẫn đến hình thành khối u trong cơ thể.

4.7 Kháng khuẩn

Trong một nghiên cứu, trà kombucha được phát hiện có hoạt tính kháng khuẩn đối với một số vi khuẩn gây bệnh như Staphylococcus aureus, Shigella sonnei, Escherichia coli, Aeromonas hydrophila, Yersinia enterocolitica, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacter cloacae, Staphylococcus epidermis, Campylobacter jejuni, Salmonella enteritidis, Salmonella typhimurium, Bacillus cereus, Helicobacter pylori và Listeria monocytogenes.

4.8 Kéo dài tuổi thọ

Nhờ thành phần chống oxy hóa, chống viêm, bảo vệ thần kinh, tim mạch và gan, kombucha giúp tăng cường trí nhớ, có tác dụng chống lão hóa, thúc đẩy quá trình trao đổi chất diễn ra suôn sẻ, đảm bảo sức khỏe cho các cơ quan và quan trọng nhất là loại bỏ độc tố ra khỏi cơ thể, kéo dài tuổi thọ.

5 Tác hại của trà Kombucha

Bản chất của trà Kombucha là một loại đồ uống lên men, quá trình ủ trà có thể làm tăng nồng độ cồn trong trà lên. Bên cạnh đó, việc sử dụng quá nhiều trà Kombucha có thể gây nên một số tác dụng không mong muốn đối với cơ thể bao gồm:

Độc tính đối với gan: Trà Kombucha lên men quá lâu có thể gây ảnh hưởng đến chức năng gan do chứa nồng độ cồn cao.

Nhiễm toan: Trong quá trình lên men, acid acetic và các dẫn xuất khác có thể gây nên tình trạng nhiễm toan trong cơ thể.

Phản ứng dị ứng: Ở một số người, việc sử dụng trà Kombucha có thể gây nên tình trạng dị ứng, buồn nôn.

Đối với bệnh nhân tiểu đường, trước khi sử dụng trà Kombucha cần phải tham khảo ý kiến của bác sĩ vì bản chất trà Kombucha vẫn chứa một lượng đường nhất định để hỗ trợ quá trình lên men Scoby, do đó, có thể làm tăng lượng đường trong máu của bạn.

Đối với phụ nữ có thai và đang cho con bú, việc sử dụng trà Kombucha phải được sự khuyến cáo của bác sĩ vì tính an toàn của trà Kombucha vẫn chưa có nhiều thông tin đối với các đối tượng này.

6 Một số câu hỏi thường gặp

6.1 Nên uống Kombucha vào lúc nào?

Do trong quá trình lên men, trà Kombucha có chứa một lượng acid acetic, do đó, để đảm bảo an toàn nên uống trà Kombucha sau bữa ăn.

6.2 Cách uống Kombucha giảm cân

Như đã đề cập, do chứa lượng lớn lợi khuẩn tốt cho sức khỏe, đồng thời trà Kombucha còn thúc đẩy quá trình chuyển hóa chất béo do đó rất có lợi cho những người có ý định giảm cân hoặc muốn kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, việc sử dụng trà Kombucha để giảm cân cần phải đảm bảo đúng nguyên tắc do việc tiêu thụ quá nhiều cũng gây ra những tác động bất lợi đối với sức khỏe:

Kombucha là loại thức uống lên men có vị chua ngọt, có ga nhẹ, trong quá trình giảm cân bạn có thể sử dụng Kombucha để thay thế các loại nước uống có ga hoặc nước ngọt thông thường.

Kombucha chứa không quá nhiều đường do đó, có thể sử dụng như một loại nước uống hàng ngày, tuy nhiên không nên thay thế hoàn toàn nước lọc bằng nước uống Kombucha.

Kết hợp vận động nhằm tăng quá trình trao đổi chất của cơ thể.

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh, luyện tập thể dục thể thao thường xuyên.

Xây dựng khẩu phần ăn phù hợp, hạn chế đồ ăn nhanh, đồ ăn quá nhiều dầu mỡ và tinh bột.

Uống nhiều nước.

6.3 Trà Kombucha chứa bao nhiêu calo?

Mỗi ly Kombucha 240ml chứa từ 5-20 calo tùy thuộc vào lượng đường sử dụng. Do đó, đối với những người đang trong quá trình giảm cân hoặc cần phải kiểm soát cân nặng thì cần lưu ý.

6.4 Các loại nước uống Kombucha trên thị trường

Trên thị trường hiện nay, có nhiều loại trà Kombucha được sản xuất sẵn như Kombucha Star, trà kombucha đóng chai, trà kombucha gói, trà Kombucha Hàn Quốc,...

7 Kết luận

Trà lên men Kombucha có nhiều lợi ích đối với sức khỏe như tăng cường sức khỏe đường ruột, tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ sức khỏe gan,...Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn, không nên lạm dụng Kombucha thay cho nước lọc thông thường.

8 Tài liệu tham khảo

Tác giả G S Murugesan và cộng sự (Ngày đăng tháng 4 năm 2009). Hepatoprotective and curative properties of Kombucha tea against carbon tetrachloride-induced toxicity, PubMed. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2024.

Tác giả G Sreeramulu (Ngày đăng tháng 6 năm 2000). Kombucha fermentation and its antimicrobial activity, PubMed. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2024.

Tác giả Thummala Srihari và cộng sự (Ngày đăng năm 2013). Downregulation of signalling molecules involved in angiogenesis of prostate cancer cell line (PC-3) by kombucha (lyophilized), Science Direct. Truy cập ngày 24 tháng 7 năm 2024.